Chronische depressie, ook bekend als dysthymie, is een langdurige en slopende vorm van depressie die het dagelijks functioneren van een individu aanzienlijk kan beïnvloeden. In tegenstelling tot episodische depressie, die periodes van diepe neerslachtigheid afwisselt met periodes van normale stemming, kenmerkt chronische depressie zich door een aanhoudend gevoel van somberheid en lusteloosheid dat minstens twee jaar aanhoudt.
In dit artikel gaan we dieper in op de kenmerken, oorzaken, gevolgen en behandelingen van chronische depressie. Daarnaast beantwoorden we een aantal veel gestelde vragen over chronische depressie en geven we praktische tips.
Wat zijn de kenmerken van chronische depressie?
Chronische depressie wordt gekenmerkt door symptomen die lijken op die van episodische depressie, maar minder intens zijn. De symptomen van chronische depressie kunnen zijn:
- Aanhoudende somberheid of neerslachtigheid.
- Verlies van interesse of plezier in activiteiten.
- Vermoeidheid of energieverlies.
- Slaapproblemen, zoals slapeloosheid of overmatig slapen.
- Veranderingen in eetlust of gewicht.
- Gevoelens van hopeloosheid, waardeloosheid of zelfverwijt.
- Moeite met concentratie of besluitvorming.
- Suïcidale gedachten of gedragingen.
Lees ook: Flinke dip of last van depressie? Zo herken je de verschillen.
Wat zijn de oorzaken van chronische depressie?
De exacte oorzaken van chronische depressie zijn nog niet volledig begrepen, maar het lijkt een combinatie te zijn van genetische, biologische, omgevings- en psychosociale factoren. Mensen met een familiegeschiedenis van depressie lopen mogelijk een hoger risico op het ontwikkelen van chronische depressie. Stressvolle levensgebeurtenissen, trauma’s, chronische ziekten of langdurige stress kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van chronische depressie.
Lees ook: Verborgen depressie: een onzichtbare strijd.
Komt chronische depressie vaker voor bij vrouwen dan bij mannen?
Ja, (chronische) depressie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Dit blijkt uit onderzoek en epidemiologische gegevens wereldwijd. Enkele belangrijke redenen hiervoor kunnen zijn:
- Biologische factoren: Hormonale veranderingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap, postpartumperiode en menopauze kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op depressie bij vrouwen.
- Sociale en culturele factoren: Vrouwen ervaren vaak unieke stressoren en sociale druk, zoals genderongelijkheid, discriminatie, huiselijk geweld en verantwoordelijkheden met betrekking tot zorgtaken en gezinsleven, die kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op depressie.
- Psychologische factoren: Vrouwen hebben mogelijk een hogere neiging tot internaliseren van emoties en het ervaren van negatieve zelfbeeld, wat kan leiden tot een groter risico op depressie.
- Toegang tot gezondheidszorg: In sommige culturen hebben vrouwen mogelijk beperktere toegang tot geestelijke gezondheidszorg of ervaren ze meer stigma rond het zoeken van hulp voor psychische problemen, wat kan leiden tot onderdiagnose en onderbehandeling van depressie.
Let wel: mannen kunnen ook depressie ervaren, maar mogelijk minder geneigd zijn om hun symptomen te erkennen en professionele hulp te zoeken. Mannen kunnen depressie op een andere manier uiten dan vrouwen, zoals door middel van woede, prikkelbaarheid of verhoogde risicovolle gedragingen. Hierdoor kunnen depressiegevallen bij mannen ondergediagnosticeerd blijven.
Het is essentieel om bij de behandeling van depressie rekening te houden met gendergerelateerde factoren en een benadering op maat te bieden die is afgestemd op de individuele behoeften en omstandigheden van de persoon, ongeacht hun geslacht. Bij vrouwen dient extra rekening te worden gehouden met de hormonale aspecten en andere werking van het vrouwenbrein.
Het verminderen van stigma, het verbeteren van toegang tot geestelijke gezondheidszorg en het bieden van vroegtijdige interventie en ondersteuning zijn cruciale stappen om depressie effectief aan te pakken bij zowel mannen als vrouwen.
Lees ook: Gendergezondheidskloof tussen vrouwen en mannen.
Wat zijn de gevolgen van chronische depressie?
Chronische depressie kan een ernstige tol eisen op verschillende aspecten van het leven van een persoon. Het kan leiden tot problemen op het gebied van werk, relaties en persoonlijk welzijn. Onbehandeld kan het de kwaliteit van leven aanzienlijk verminderen en het risico op het ontwikkelen van andere gezondheidsproblemen, zoals angststoornissen, verslavingen en somatische klachten, verhogen.
Lees ook: Lichaamsbeweging is bij matige depressie net zo effectief als antidepressiva
Hoe kan chronische depressie worden behandeld?
Behandelingen voor chronische depressie omvatten meestal een combinatie van psychotherapie, medicatie en zelfzorgstrategieën. Psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) of interpersoonlijke therapie (IPT), kan helpen bij het aanpakken van negatieve denkpatronen en het ontwikkelen van gezondere copingmechanismen. Medicijnen, zoals antidepressiva, kunnen worden voorgeschreven om de symptomen te verminderen. Echter, pas op voor de mogelijke bijwerkingen.
Zelfzorgpraktijken, zoals regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding, voldoende slaap en stressmanagement, kunnen ook een belangrijke rol spelen bij het beheersen van de symptomen.
Lees ook: Lichaamsbeweging is bij matige depressie net zo effectief als antidepressiva.
Hoe kun je chronische depressie voorkomen?
Het voorkomen van chronische depressie is niet altijd mogelijk, omdat de oorzaken complex en gevarieerd zijn en vaak buiten iemands controle liggen. Echter, er zijn enkele strategieën die kunnen helpen bij het verminderen van het risico op het ontwikkelen van chronische depressie:
- Zorg voor een gezonde levensstijl: Regelmatige lichaamsbeweging: Regelmatige fysieke activiteit kan helpen bij het verminderen van stress, het verbeteren van de stemming en het bevorderen van een gevoel van welzijn. Lees ook: Wat zijn de belangrijkste gezondheidstips voor vrouwen?
- Gezonde voeding: Het eten van een uitgebalanceerd dieet dat rijk is aan voedingsstoffen kan bijdragen aan een goede mentale en emotionele gezondheid. Lees ook: Unieke voedingsbehoeften van vrouwen.
- Voldoende slaap: Een goede nachtrust is essentieel voor het reguleren van emoties en het voorkomen van depressieve symptomen. Lees ook: Door goed slapen leef je langer: 5 belangrijke voorwaarden.
- Stressmanagement: Leer effectieve stressmanagementtechnieken, zoals mindfulness, meditatie, diepe ademhaling en ontspanningsoefeningen, om stress te verminderen en veerkracht op te bouwen tegen stressvolle situaties.
- Onderhoud gezonde relaties: Investeer in sterke, ondersteunende en liefdevolle relaties met familie, vrienden en andere dierbaren. Sociale steun kan een beschermende factor zijn tegen depressie. Lees ook: Waarom is liefde belangrijk voor jouw gezondheid?
- Herken vroege tekenen van depressie: Wees bewust van vroege tekenen van depressie, zoals aanhoudende somberheid, verlies van interesse in activiteiten, vermoeidheid en slaapproblemen. Zoek tijdig professionele hulp als je merkt dat je deze symptomen ervaart.
- Behandel depressie vroegtijdig: Als je symptomen van depressie ervaart, zoek dan onmiddellijk professionele hulp. Vroegtijdige interventie en behandeling kunnen helpen voorkomen dat een episodische depressie overgaat in een chronische vorm.
- Zelfzorgpraktijken: Investeer in zelfzorgpraktijken die je welzijn bevorderen, zoals het maken van tijd voor ontspanning, hobby’s, creatieve activiteiten en het stellen van grenzen.
- Vermijd middelenmisbruik: Het gebruik van alcohol en drugs kan depressieve symptomen verergeren en het risico op het ontwikkelen van depressie vergroten. Vermijd daarom overmatig gebruik van deze middelen.
- Alcohol heeft een schadelijk effect op jouw microbioom (darmflora) en dat heeft vervolgens een negatief effect op jouw brein. Lees ook: Alcohol is gif voor je lichaam!
- Het gebruik van drugs zoals wiet, marihuana, synthetische drugs en bepaalde verslavingsgevoelige medicijnen, kunnen een depressie veroorzaken of verergeren. Lees ook: Marihuanagebruik verhoogt risico op hartaanval, hartfalen en beroerte.
Ook al kunnen bovenstaande strategieën het risico op het ontwikkelen van chronische depressie verminderen, is het belangrijk op te merken dat depressie een complexe aandoening is en dat preventie helaas niet altijd mogelijk is. Als je merkt dat je symptomen van depressie ervaart, aarzel dan niet om direct professionele hulp te zoeken.
Wat is de relatie tussen microbioom en depressie?
De relatie tussen het microbioom en depressie is een opkomend onderzoeksgebied dat veelbelovend is, maar nog niet volledig begrepen wordt. Het microbioom verwijst naar de gemeenschap van micro-organismen, waaronder bacteriën, virussen, schimmels en andere microben, die in en op ons lichaam leven, voornamelijk in de darmen.
Recent wetenschappelijk onderzoek toont aan dat er een duidelijke wisselwerking bestaat tussen het microbioom en de hersenen, bekend als de darm-hersen-as. Deze interactie kan invloed hebben op het ontstaan en de ernst van depressieve symptomen. Enkele manieren waarop het microbioom depressie kan beïnvloeden zijn:
- Productie van neurotransmitters: Bepaalde bacteriën in de darmen zijn in staat om neurotransmitters, zoals serotonine, dopamine en gamma-aminoboterzuur (GABA), te produceren. Deze neurotransmitters spelen een belangrijke rol bij het reguleren van de stemming en emoties. Veranderingen in de samenstelling van het microbioom kunnen leiden tot verstoringen in de productie van deze neurotransmitters, wat op zijn beurt depressieve symptomen kan veroorzaken of verergeren.
- Ontstekingsreacties: Een onevenwichtigheid in het microbioom kan leiden tot een verhoogde permeabiliteit van de darmwand en een toename van ontstekingsreacties in het lichaam. Chronische laaggradige ontsteking wordt geassocieerd met een verhoogd risico op depressie en andere stemmingsstoornissen.
- Immuunsysteem: Het microbioom speelt een cruciale rol bij het reguleren van het immuunsysteem. Veranderingen in de samenstelling van het microbioom kunnen het immuunsysteem ontregelen en ontstekingsprocessen in gang zetten die bijdragen aan de ontwikkeling van depressie.
- Stressrespons: Het microbioom kan invloed hebben op de respons van het lichaam op stress. Stressvolle situaties kunnen veranderingen in het microbioom veroorzaken, terwijl een gezond microbioom kan helpen bij het reguleren van de stressrespons.
Ondanks dat er veelbelovende wetenschappelijke bevindingen zijn die wijzen op een verband tussen het microbioom en depressie, is er nog meer onderzoek nodig om de exacte mechanismen en causaliteit goed te kunnen begrijpen. Toekomstig wetenschappelijk onderzoek kan leiden tot nieuwe behandelingsstrategieën voor depressie, waaronder probiotica, prebiotica en dieetinterventies (intermittent vasten) die gericht zijn op het verbeteren van de darmgezondheid en het microbioom.
Lees ook: Microbioom: hoe houdt je die gezond?
Veel gestelde vragen over chronische depressie
Onderstaand geven we een overzicht van een aantal andere vaak gestelde vragen over chronische depressie, samen met beknopte antwoorden:
Wat is het verschil tussen chronische depressie en episodische depressie?
Chronische depressie is een langdurige vorm van depressie die minstens twee jaar aanhoudt, terwijl episodische depressie afwisselende periodes van depressieve symptomen en normale stemming omvat.
Wat zijn de verschillen tussen chronische depressie, episodische depressie en verborgen depressie?
Chronische depressie, episodische depressie en verborgen depressie zijn verschillende vormen van depressie, elk met hun eigen kenmerken en symptomen. Hier zijn de belangrijkste verschillen tussen deze drie:
Chronische depressie (dysthymie):
- Chronische depressie is een langdurige vorm van depressie die minstens twee jaar aanhoudt.
- De symptomen zijn vaak minder ernstig dan bij episodische depressie, maar ze zijn langduriger en kunnen het dagelijks functioneren van een persoon aanzienlijk belemmeren.
- Mensen met chronische depressie kunnen gedurende lange tijd een constant gevoel van somberheid, lusteloosheid en hopeloosheid ervaren.
Episodische depressie:
- Episodische depressie wordt gekenmerkt door afwisselende periodes van depressieve symptomen en periodes van normale stemming.
- Deze episoden kunnen variëren in duur en ernst, van enkele weken tot maanden.
- Mensen met episodische depressie kunnen terugkerende periodes van diepe neerslachtigheid, verlies van interesse in activiteiten en andere symptomen ervaren, gevolgd door periodes van verbetering.
Verborgen depressie:
- Verborgen depressie verwijst naar depressieve symptomen die niet altijd duidelijk zichtbaar zijn voor anderen of die gemaskeerd worden door andere gedragingen of emoties.
- Mensen met verborgen depressie kunnen hun gevoelens van somberheid en hopeloosheid verbergen achter een façade van normaliteit, waardoor het moeilijk kan zijn om de ernst van hun emotionele toestand te herkennen.
- Verborgen depressie kan zich manifesteren als perfectionisme, overmatige bezorgdheid, prikkelbaarheid, obsessief gedrag, of fysieke symptomen zoals hoofdpijn of maagklachten.
Hoewel deze vormen van depressie elk hun eigen kenmerken hebben, is het belangrijk op te merken dat ze allemaal serieuze mentale gezondheidsaandoeningen zijn die professionele behandeling en ondersteuning vereisen. Als je denkt dat je lijdt aan een vorm van depressie, is het raadzaam om hulp te zoeken bij een gekwalificeerde zorgverlener voor een nauwkeurige diagnose en passende behandeling.
Wat zijn de meest voorkomende symptomen van chronische depressie?
Symptomen van chronische depressie kunnen zijn: aanhoudende somberheid, verlies van interesse in activiteiten, vermoeidheid, slaapproblemen, veranderingen in eetlust of gewicht, gevoelens van hopeloosheid en moeite met concentratie.
Wat veroorzaakt chronische depressie?
De exacte oorzaken van chronische depressie zijn nog niet volledig begrepen, maar het lijkt een combinatie te zijn van genetische, biologische, omgevings- en psychosociale factoren.
Hoe wordt chronische depressie gediagnosticeerd?
Chronische depressie wordt gediagnosticeerd op basis van de aanhoudende aanwezigheid van depressieve symptomen gedurende minstens twee jaar, zoals vastgesteld door een gekwalificeerde zorgverlener.
Is chronische depressie te behandelen?
Ja, chronische depressie is te behandelen. Behandelingsmogelijkheden omvatten psychotherapie, medicatie en zelfzorgstrategieën, zoals lichaamsbeweging, gezonde voeding en stressmanagement.
Wat zijn de gevolgen van onbehandelde chronische depressie?
Onbehandelde chronische depressie kan leiden tot problemen op het gebied van werk, relaties en persoonlijk welzijn. Het kan ook het risico op het ontwikkelen van andere gezondheidsproblemen, zoals angststoornissen en verslavingen, verhogen.
Hoe kun je chronische depressie het beste behandelen?
De behandeling van chronische depressie vereist vaak een veelzijdige aanpak die zowel psychotherapie als medicatie kan omvatten. Hier zijn enkele effectieve behandelingsbenaderingen voor chronische depressie:
Psychotherapie (praattherapie):
- Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT richt zich op het identificeren en veranderen van negatieve denkpatronen en gedragingen die bijdragen aan depressieve gevoelens. Het helpt mensen om gezondere manieren van denken en reageren te ontwikkelen.
- Interpersoonlijke therapie (IPT): IPT richt zich op het verbeteren van relaties en communicatievaardigheden om stressvolle levensgebeurtenissen aan te pakken die mogelijk bijdragen aan depressie.
- Acceptance and Commitment Therapy (ACT): ACT richt zich op het vergroten van de psychologische flexibiliteit door zich te richten op mindfulness, acceptatie van moeilijke emoties en het stellen van doelen die consistent zijn met persoonlijke waarden.
Medicatie:
- Antidepressiva: Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s), serotonine-noradrenalineheropnameremmers (SNRI’s) en tricyclische antidepressiva (TCA’s) zijn vaak voorgeschreven medicijnen voor chronische depressie. Deze medicijnen helpen de niveaus van neurotransmitters in de hersenen te verhogen, wat kan helpen bij het verminderen van depressieve symptomen. Het kan enige tijd duren voordat de volledige effecten van antidepressiva worden gevoeld, en het is belangrijk om geduldig te zijn en de medicatie regelmatig in te nemen zoals voorgeschreven door een arts. Echter, antidepressiva kunnen serieuze bijwerkingen hebben en het is van belang deze vooraf met een behandelend arts of psychiater te bespreken.
Zelfzorg en levensstijlaanpassingen:
- Regelmatige lichaamsbeweging: Lichaamsbeweging heeft aangetoond dat het de stemming verbetert en stress vermindert. Het kan ook helpen bij het stimuleren van endorfines, natuurlijke feel-good chemicaliën in de hersenen.
- Gezonde voeding: Een uitgebalanceerd dieet kan een positieve invloed hebben op de stemming en energieniveaus. Het vermijden van alcohol en cafeïne kan ook helpen bij het verminderen van depressieve symptomen.
- Voldoende slaap: Het handhaven van een regelmatig slaapschema en het verbeteren van slaaphygiëne kunnen de symptomen van depressie helpen verminderen.
- Stressmanagement: Het leren van effectieve stressmanagementtechnieken, zoals mindfulness, ademhalingsoefeningen en ontspanningstechnieken, kan helpen bij het verminderen van angst en depressieve symptomen.
Weet echter dat de behandeling van chronische depressie maatwerk is en dat wat voor de ene persoon werkt, mogelijk niet effectief is voor een andere persoon. Het is cruciaal om samen te werken met een gekwalificeerde zorgverlener om een gepersonaliseerd behandelingsplan op te stellen dat is afgestemd op de individuele behoeften en omstandigheden.
Kan een vitaminetekort depressie veroorzaken?
Ja, dat kan. Bij vrouwen is bewezen dat met name een tekort aan vitamine D kan bijdragen aan het ontstaan of verergeren van depressie. Het beste is om er voor te zorgen dat je dagelijks genoeg vitaminen, mineralen en sporenelementen uit voeding kunt halen. Mocht dat niet altijd lukken, dan kunnen supplementen of multivitaminen tijdelijke aanvulling op jouw dieet bieden.
Lees ook: Verband tussen vitamine D-tekort en depressie bij vrouwen.
Kan drugsgebruik depressie veroorzaken?
Ja, drugsgebruik kan depressie veroorzaken of de symptomen ervan verergeren. Dit geldt zowel voor recreatieve drugs als voor bepaalde geneesmiddelen.
Welke medicijnen kunnen depressie veroorzaken of verergeren?
Verschillende medicijnen kunnen bij sommige mensen depressieve symptomen veroorzaken of verergeren als bijwerking. Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen dezelfde reactie zal hebben op deze medicijnen en dat bijwerkingen kunnen variëren van persoon tot persoon. Enkele medicijnen die depressieve symptomen kunnen veroorzaken zijn onder andere:
- Corticosteroïden: Deze geneesmiddelen worden vaak voorgeschreven voor ontstekingsaandoeningen zoals astma, reumatoïde artritis en lupus. Sommige mensen ervaren echter stemmingsveranderingen, waaronder depressie, als bijwerking van corticosteroïden.
- Hormonale anticonceptiva: Sommige vrouwen ervaren stemmingsveranderingen, waaronder depressie, als bijwerking van hormonale anticonceptiva zoals de pil, de prikpil of het hormoonspiraaltje.
- Bètablokkers: Deze medicijnen worden vaak voorgeschreven voor hoge bloeddruk, hartziekte en migraine. Sommige mensen ervaren echter depressieve symptomen als bijwerking van bètablokkers.
- Isotretinoïne (Accutane): Dit geneesmiddel wordt gebruikt voor de behandeling van ernstige acne. Het kan bij sommige mensen depressieve symptomen veroorzaken, waaronder stemmingswisselingen en zelfmoordgedachten.
- Interferon-alfa en interferon-beta: Deze geneesmiddelen worden gebruikt voor de behandeling van bepaalde vormen van kanker, hepatitis en multiple sclerose. Sommige mensen ervaren echter depressieve symptomen als bijwerking van interferon-therapie.
- Bepaalde bloeddrukmedicijnen: Sommige medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van hoge bloeddruk, zoals reserpine en clonidine, kunnen bij sommige mensen depressieve symptomen veroorzaken.
Het is belangrijk om eventuele stemmingsveranderingen of depressieve symptomen die optreden tijdens het gebruik van medicijnen direct te bespreken met een behandelend arts. Vooral bij vrouwen kan overdosering optreden, omdat de meeste dosering van medicijnen is afgestemd op het mannenlichaam. Dat kan bij vrouwen extra bijwerkingen en gezondheidsrisico’s veroorzaken. In sommige gevallen kan een aanpassing van de dosering, een ander medicijn of aanvullende behandelingen nodig zijn om deze bijwerkingen te beheersen. Het is nooit aan te raden om te stoppen met het gebruik van voorgeschreven medicijnen zonder advies van een behandelend arts of medisch specialist.
Lees ook: Welke medicijnen hebben het grootste risico op bijwerkingen of vergiftiging?
Hoe kan ik iemand met chronische depressie ondersteunen?
Bied een luisterend oor, toon begrip en empathie, maak depressieve gevoelens bespreekbaar, moedig hen aan om professionele hulp te zoeken, en ondersteun hen bij het volgen van hun behandelingsplan. Vermijd oordelend of kritisch te zijn. Voorkom schaamte of taboe.
Lees ook: Hoe ga je om met psychische klachten bij jezelf of vriendinnen?
Meer lezen over depressie, gerelateerde klachten, stress en ontspanning?
- SHE Health Clinics psychologisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics infopagina depressie.
- SHE Health Clinics medisch zorgaanbod.
- Welke psychische klachten komen bij vrouwen het meest voor?
- Postpartum depressie: dit wil je erover weten.
- Risico op depressie na hersenschudding bij vrouwen.
- Depressie: wat zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen?
- 21 verrassende manieren om te ontspannen.
- Hoe beïnvloeden hormonen jouw gedrag en humeur?
- Last van stress, een trauma of depressie? Dít is het effect op je darmen!
- 18 feiten en fabels over antidepressiva.
- Wanneer wordt probiotica aangeraden?
- Fentanyl: een dodelijke pijnstiller.
- Te gestrest? 14 manieren om het cortisolgehalte te verlagen.
- Depressiviteit rondom je menstruatie: wellicht is het PMS of PMDD?
- Welke vaginale klachten ontstaan door stress?
- Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?
- Ierse neurowetenschapper: “Wandelen is de grootste probleemoplosser die er bestaat!”.
- Sta je op een wachtlijst voor de psycholoog? Dit zijn je opties voor hulp.
- Persoonlijkheidsstoornissen: wat zijn dat?
- Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH): Het onzichtbare gevecht.
- Intermittent fasting en calorierestrictie: gunstig voor je darmen.
- 21 tips tegen een dip of depressie.
- Dít is hoe stress en ontstekingen met elkaar in verband staan.
- Hoe herken je een depressie tijdens de overgang en wat kun je er aan doen?
- Suïcidaal gedrag en zelfmoord bij vrouwen: dít zijn de mogelijke oorzaken.
- Is oxycodon even sterk als morfine?
- Antidepressiva kunnen seksuele disfunctie en ‘chemische castratie’ veroorzaken.
- Tips om positief te blijven in de komende donkere maanden.
- Ademhalingsoefening tegen angst, stress en depressie.
- Depressief zonder zon? Misschien heb je Seasonal Affective Disorder.
- Waarom bewegen als je stress voelt?
- Antidepressiva onder jonge vrouwen flink toegenomen.
- Wat zijn de symptomen van een verborgen depressie?
- Depressie voorkomen met voedingssupplementen. Werkt dat?
Hulp nodig met medisch zorg of een gezonde leefstijl?
Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke arts of therapeut in onze vrouwenkliniek? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.
Auteur: Redactie
