Wát zegt de kleur van je urine over je gezondheid?

5 mei 2023

In eerdere artikelen schreven we wat de geur van je urine kan betekenen (Waarom stinkt je urine? Dít zegt de geur van je plas over je gezondheid) en waarom je last kan hebben van urineverlies (10 oorzaken van ongewenst urineverlies). In dit artikel gaan we dieper in op de kleur van je plas en wat kleur kan zeggen over je gezondheid.

Want kijk jij weleens goed in het toilet als je geplast hebt? De kleur van je urine kan je namelijk veel vertellen over je gezondheid! En wist je dat je per dag gemiddeld zo’n 1.200 tot 2.000 milliliter plast, afhankelijk van hoeveel je drinkt of zweet?

Onderstaand beschrijven we de verschillende kleuren urine en wat die kleuren over jouw lichaamsfuncties en gezondheid kunnen zeggen.

Kleur urine bekijken

Het is goed om regelmatig even te kijken naar de kleur van je urine, net als je zou moeten doen bij je ontlasting. Je nieren en urinewegen filteren namelijk afvalstoffen uit je bloed, en schadelijke stoffen verlaten je lichaam vervolgens via je urine. De kleur, geur, hoeveelheid en samenstelling van je plas geven je daarom allerlei informatie over je gezondheid. Zo kun je er bijvoorbeeld uit aflezen of je wel genoeg drinkt, welke medicijnen je gebruikt, of je vitamines slikt en nog belangrijker: of je wellicht een infectie of andere aandoening onder de leden hebt.

Lees ook: Hoeveel glazen water moet je per dag drinken? Bereken het met deze formule.

‘Normale’ urine

Urine is normaal gesproken helder en lichtgeel tot helgeel van kleur. Dat komt door de kleurstof urochroom, die continu wordt aangemaakt. Als jouw urine een andere kleur heeft, kan dat verschillende dingen betekenen. Van ‘niets aan de hand’ tot ‘snel naar de huisarts’, dit betekent de kleur van je urine:

Lichtgele of kleurloze kleur urine

Als je veel water drinkt, kan urine lichter van kleur zijn en zelfs bijna kleurloos. Je plas is dan verdund door het water, waardoor de kleurstof urochroom in een lagere concentratie aanwezig is. Is dit het geval, dan is er gelukkig niets aan de hand: meestal ben je juist erg goed bezig. Maar omdat deze kleur ook kan voorkomen bij diabetes, of mensen waarvan de nieren niet goed functioneren, is het wel verstandig om dit af en toe in de gaten te houden. Blijft je urine lichtgeel of kleurloos? Overleg dan met je huisarts.

Donkergele kleur urine

Donkergele urine komt vaak voor als je te weinig hebt gedronken of veel vocht hebt verloren, bijvoorbeeld door transpireren tijdens het sporten of op een warme dag. De concentratie kleurstof in de urine is dan juist hoger, omdat de hoeveelheid plas waardoor het verdund wordt kleiner is. Daarom is ochtendurine bijvoorbeeld ook vaak donkerder: je hebt dan al een aantal uren niets gedronken en verliest vocht gedurende de nacht. Bij donkergele urine is het vaak dus verstandig om iets meer water te gaan drinken.

Felgele urine

Felgele urine kan veroorzaakt worden als je multivitamines of vitamine B-complex slikt. Urine voert het teveel aan vitamines af, waardoor je die kleur dus terugziet in je plas. Het effect is vooral duidelijk zichtbaar bij riboflavine (vitamine B2), dat van zichzelf al felgeel is. Ook sommige medicijnen laten je plas kleuren, doordat je urine een gedeelte van de stof afvoert.

Troebele kleur urine

Soms is urine troebel. Dat kan verschillende oorzaken hebben: van een blaasontsteking en infectie aan de urinewegen tot de ongewone aandoening Glomerulonefritis, waarbij de filters in de nieren ontstoken raken. Bij troebele urine is het verstandig om met de huisarts te overleggen, vooral als het in combinatie met jeuk of pijn bij het plassen voorkomt.

Lees ook: Waarom krijgen vrouwen vaak blaasontsteking?

Wát zegt de kleur van je urine over je gezondheid?

Rode kleur urine

Je plas kleurt soms rood als je bietjes hebt gegeten, tijdens de menstruatie of bij bepaald medicijngebruik, maar het kan ook betekenen dat er bloed in je urine zit. Dat komt voor bij een blaasontsteking, wat vooral vervelend maar wel goed behandelbaar is. Maar het kan ook een minder onschuldige oorzaak hebben; bijvoorbeeld inwendig letsel, problemen met je nieren en zelfs blaas-, nier- of prostaatkanker. Als je urine meer paarsrood is, paarsig of purper, kan dit wijzen op porfyrie, een stofwisselingsziekte waarbij de aanmaak van rode bloedcellen is verstoord. Omdat de oorzaken van rode urine zo variëren, is het altijd goed om je huisarts te raadplegen. Hij of zij kan je doorsturen naar de juiste specialist.

Lees ook: 10 oorzaken van bloed in je urine.

Blauw-groene urine

Dit kan het resultaat zijn van gekleurde voedingsmiddelen, maar ook sommige medicijnen zorgen voor deze vreemde kleur. Denk dan bijvoorbeeld aan maagzuurremmers of antidepressiva. In zeldzame gevallen kan een blauwe of groene urine veroorzaakt worden door een ontsteking aan de blaas of nieren. Gebruik je geen medicijnen en houdt de vreemde urine langer aan? Leg het dan voor aan je huisarts. Meestal is het niets ernstigs, maar het is áltijd beter om bij twijfel te laten controleren.

Bruine kleur urine

Als je plas bruin van kleur is, kan dit duiden op problemen met lever of gal. Een bruinrode urine kan duiden op leveronsteking. Bij zo’n ontsteking is er sprake van een toename van urobiline, een bruine galkleurstof die door de darm aan de lever wordt afgegeven. Als deze kleurstof niet meer kan worden verwerkt, voeren de nieren ‘m af en wordt je urine bruinrood.

Een donkerbruine kleur, zoals bij een kop oude thee, kan ontstaan bij een verstopping of een blokkade in het gal-afvoerkanaal. Er is dan een verhoogde afscheiding van bilirubine, een roodbruine kleurstof. Als urine donkerbruin is en sterk naar ontlasting ruikt, kan er sprake zijn van een fistel, een verbinding tussen je plasbuis en endeldarm. Ga – vooral als je ook last hebt van pijn – langs de huisarts.

Lees ook: Galblaasaandoeningen bij vrouwen.

Witte urine

Witte urine kan ontstaan door een hoge concentratie fosfaatzouten. Zo’n verhoogd gehalte aan fosfaten is in principe niet gevaarlijk, maar het kan wel irriteren en in sommige gevallen nierstenen veroorzaken. Witte urine kan ook duiden op een lekkage van het lymfestelsel naar de urinewegen of nieren. Het is dus verstandig om een dokter te bezoeken als je hier langere tijd last van hebt.

Grijze of zwarte urine

Is je urine grijs van kleur? Dat kan wijzen op beginnende nierstenen. Nierstenen beginnen vaak als microscopisch klein gruis, en dat is dus in de urine terug te vinden. Vooral als je last hebt van een branderig gevoel bij het plassen, is het verstandig om even naar de huisarts te gaan. In het geval van zwarte urine wordt waarschijnlijk melanine uitgescheiden, dat komt bijvoorbeeld voor als iemand huidkanker heeft. Ook de stofwisselingsziekte ochronose zorgt voor zwarte urine. Ook bij deze kleur urine kun je het beste een afspraak maken met je huisarts.

Lees ook: Branderig gevoel bij je vagina? Dít zijn de mogelijke oorzaken.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een gespecialiseerde vrouwelijke uroloog of gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over blaasproblemen, vaginale ongemakken en incontinentie?