Zwangere vrouwen die de meeste producten voor persoonlijke verzorging gebruikten, hadden minder geslachtshormonen in hun bloed dan vrouwen die minder van deze producten gebruikten. Geslachtshormonen hebben een belangrijke functie bij het in stand houden van de zwangerschap en de ontwikkeling van de foetus.
Verstoring van deze hormoonspiegels kunnen bijdragen aan nadelige uitkomsten voor de foetus zoals groeiachterstand, vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De gevolgen kunnen zich uittrekken tot ver voorbij de geboorte, zegt Zorimar Rivera-Núñez van de Rutgers University in New Jersey (USA). ‘Inclusief veranderingen in de groei tijdens de baby- en kindertijd, ontwikkeling van de puberteit en het kan ook invloed hebben op de ontwikkeling van hormoongevoelige kankers zoals borstkanker, baarmoederkanker en eierstokkanker.’
Rivera-Núñez is eerste auteurs van een nieuwe wetenschappelijke studie, die is gepubliceerd in het vakblad Environmental Research. De onderzoekers namen bloedmonsters af van 1.070 zwangere vrouwen die deelnemen aan de Puorto Rico PROTECT cohort. Een prospectieve studie die is opgezet om de invloed van milieufactoren op zwangere vrouwen en hun kinderen te onderzoeken.
Haarverzorgingsproducten
Tijdens twee bezoeken werd bloed afgenomen en beantwoordden de deelnemers vragen over hun gebruik van persoonlijke verzorgingsproducten. In dit onderzoek werd alleen een verband aangetoond bij haarverzorgingsproducten, zoals haarconditioners, haarverstevigers, kleur- en bleekspoelingen. Vrouwen die er het meeste van gebruikten hadden lagere serumwaarden voor progestoron, testosteron en Oestiol, een oestrogeen dat zich alleen bij zwangerschap vormt.
Het gebruik van persoonlijke verzorgingsproducten nam toe met leeftijd, gezinsinkomen en opleidingsniveau. Hoewel niet alle producten in verband stonden met lagere hormoonspiegels, denken de onderzoeker toch dat het verzamelen van informatie over het gebruik van persoonlijke verzorgingsproducten een bruikbare aanvulling naast laboratoriumdata.
‘Het kost weinig en kan een indicatie zijn voor blootstelling aan verschillende klassen chemicaliën. Inclusief chemicaliën die misschien niet op de etiketten staan en/of niet getest zijn op hun vermogen endocriene processen te verstoren.’
Lees ook: Wat zijn de meest voorkomende hormoonverstoorders?
PCP’s
Met de term PCP-gerelateerde chemicaliën gooien de onderzoekers grote groepen chemische verbindingen uit persoonlijke verzorgingsproducten (Personel Care Products) op een hoop. Dan gaat het om ftalaten, bisfenolen en parabenen. Apart genoemd is triclosan, een stof tegen bacteriën en schimmels. Omdat het ook een lichte aromatische geur heeft, is het bijzonder populair bij producten van zeep, scheerschuim, make-up, aftershave en deodorant. In tandpasta wordt het niet meer gebruikt. Wel in (bed)textiel, tapijten, schoenen en verder alles wat een conserveermiddel en geurbestrijder kan gebruiken.
Een andere stof die de auteurs noemen is dioxaan. In de papier- en textielindustrie in gebruik als oplosmiddel, als schuimmiddel in bij de productie van polymeren en bij de productie van shampoo en andere cosmetische stoffen. Daarnaast krijgen de pigmenten en toxische metalen een aparte vermelding. Onder de vrouwen in Puorte Rico hing het gebruik van haarproducten samen met verlaagde hormoonspiegels. Daarmee zijn er nog geen nadelige effecten bewezen op de gezondheid van moeder en kind. ‘Aanvullend onderzoek moet ingaan op de impact van de chemicaliën in deze producten in zwangere vrouwen’, zegt Rivera-Núñez.
Lees ook: De invloed van hormoonverstorende chemicaliën op de reproductieve gezondheid van vrouwen.
Voorzorgsprincipe
Hard en direct bewijs dat PCP’s geboorteafwijkingen en vroeggeboorten veroorzaken is er dus niet; laat staan voor nadelige effecten later in het leven. Zorgen over het gebruikt bestaan echter al heel lang. Binnen Europa verbinden landen verschillende conclusies aan het bestaande bewijs, liet het tv-programma Zembla al in 2013 zien. In de uitzending, die niet meer online staat, besteed de redactie aandacht aan een publiekscampagne van de Deense overheid die zwangere vrouwen waarschuwt tegen hormoonverstorende stoffen, onder meer in PCP’s. Ook Frankrijk, België en Zweden hanteren bij dit thema het voorzorgsprincipe.
De Nederlandse overheid zag in 2013 geen aanleiding te waarschuwen tegen producten met hormoonverstorende stoffen tijdens de zwangerschap. De vervolguitzending over dit onderwerp uit 2015 staat ook niet meer online. Uit de transcriptie die wel beschikbaar is wordt de lijn snel duidelijk. Wetenschappers die zich zorgen maken, overheden die onvoldoende aanleiding zien hard in te grijpen. Of om, zoals Denenmarken doet, zwangere vrouwen apart te waarschuwen.
Uiteindelijke zette Zembla een vertaling op haar website van de Deense folder. Daarin waarschuwt de Deense gezondheidsautoriteiten zwangere vrouwen klip en klaar voor de gevaren van hormoonverstorende en andere chemicaliën. ‘Je zal het risico op het ontwikkelen van allergieën verminderen als je bezuinigt op parfum en haarverf vermijd’, heet het daar. ‘Daarnaast kun je overwegen je totale gebruik van cosmetica, lotions en andere hygiënische producten te vermijden.’
Lees ook: Prenatale blootstelling aan hormoonverstoorders vergroot gezondheidsrisico´s bij kinderen.
Rapport Stichting Tegengif
Tros Radar besteedde vorig jaar aandacht aan een rapport van Stichting Tegengif. Deze onderzocht meer dan honderd populaire PCP’s en trof in meer dan zestig procent daarvan minstens één hormoonverstorende stof aan. In de uitzending vertelt toxicoloog Majorie van Duursen dat de effecten ervan zich vaak pas later in het leven voordoen. ‘Dus dat betekent als je moet leren, of als je kinderen wil krijgen.’
Stichting Tegengif dringt aan op voorlichting voor zwangere vrouwen. De organisatie neemt zelf het initiatief en geeft in het rapport een aantal praktische tips voor consumenten om hun blootstelling aan hormoonverstorende stoffen terug te brengen. Klik hier voor de resultaten van het onderzoek.
Lees ook: 6 tips voor een goede hormonale gezondheid.
RIVM
De Nederlandse autoriteiten zijn nog altijd van mening dat duidelijke waarschuwingen aan het adres van zwangere vrouwen onnodig zijn. Op de vraag ‘Kunnen hormoonverstorende stoffen mogelijk schadelijk zijn voor mijn (ongeboren) kind?’ antwoordt het RIVM dat er een risico bestaat ‘als jij tijdens de zwangerschap of je kind na de geboorte te veel binnenkrijgt van één of meerdere hormoonverstorende stoffen’. Welke stoffen dat zijn en hoe die vermijden staat in de volgende alinea.
‘Dat is moeilijk te zeggen, omdat we van veel stoffen nog te weinig weten’, wat komt omdat ‘het testen van eigenschappen van stoffen ingewikkeld is en veel tijd kost.’ In afwachting daarvan adviseert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu: ‘Alles met mate.’ Over hormoonverstorende stoffen in voedsel heeft het instituut geen concrete tips. Voor het gebruik van consumentenproducten wel: ‘Gebruik consumentenproducten volgens de gebruiksaanwijzing’ en ‘Vermijd situaties waarin je langdurig dezelde stoffen binnen kunt krijgen, zoals het schoonmaken of schilderen van grote oppervlakten.’
Lees ook: RIVM: PFAS in voedsel en drinkwater overschrijdt gezondheidsnorm EFSA.
Waarzitwatin.nl
In lijn daarmee adviseert de voorlichtingswebsite waarzitwatin.nl dat ‘je de meeste producten gewoon veilig kunt blijven gebruiken’, tijdens de zwangerschap. ‘Het is echter wel verstandig op zoek te gaan naar eerlijke en betrouwbare informatie.’ Tenzij anti-muggenmiddel, anti-tekenmiddel en nagelremover tot PCP’s gerekend kunnen worden, noemt deze site geen verdachte producten.
Ook via de categorie ‘stoffen’ komen verstandige zwangeren die eerlijke en betrouwbare informatie zoeken niet uit bij PCP’s. De informatie achter ‘hormoonverstorende stoffen’ herhaalt grotendeels de informatie die het RIVM hierover deelt.
Lees ook: 14 gezonde zwangerschapstips voor de aanstaande moeder.
Meer informatie of afspraak maken?
Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.
Meer lezen?
- SHE Health Clinics overzicht gynaecologisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics infopagina gynaecologisch onderzoek.
- SHE Health Clinics infopagina vruchtbaarheid en kinderwens.
- SHE Health Clinics infopagina chlamydia.
- SHE Health Clinics infopagina zwangerschap.
- SHE Health Clinics infopagina hormoonpoli.
- SHE Health Clinics infopagina endometriose.
- SHE Health Clinics infopagina vaginisme.
- SHE Health Clinics infopagina leefstijl poli.
- SHE Health Clinics infopagina menstruatieklachten.
- SHE Health Clinics infopagina anticonceptie.
- SHE Health Clinics infopagina gynaecologische check-up.
- Wanneer ben je als vrouw het meest vruchtbaar?
- Hoe blijf je met een gezonde leefstijl hormonaal in balans?
- RIVM: schade aan nieren en brein door teveel cadmium, lood, arseen en kwik.
- Gewichtsafname vergroot kans op zwangerschap bij vrouwen met PCOS.
- 25 feiten en fabels over zwangerschap.
- Wat zijn de meest voorkomende vulva-aandoeningen?
- Link gevonden tussen hormoonverstorende stoffen en ontwikkeling van obesitas.
- Hoe herken je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?
- Welke invloed hebben hormonen op je gewicht?
- Vermindert de anticonceptiepil je levenskwaliteit?
- Wat kun je doen tegen zwangerschapsjeuk?
- Hoe gebruik je een zwangerschapstest of ovulatietest?
- Wat zijn de 6 hormonen die gewichtstoename veroorzaken?
- Bloedverdunners helpen meestal niet tegen trombose tijdens zwangerschap.
- 10 vragen en antwoorden over borstkanker.
- 18 feiten en fabels over de anticonceptiepil.
- Welke onderzoeken zijn er mogelijk als het niet lukt om zwanger te worden?
- Alles wat je moet weten over menstruatie.
- Jonge meiden (12-20 jaar) spreekuur gynaecologie.
- Welke vrouwen hebben risico op vleesbomen?
- Overgewicht vergroot de kans op een miskraam en op geboorteafwijkingen.
- Waarom heb je geen of minder zin in seks?
- Hoe kun je precies weten of je ovuleert?
- 8 tips voor een beter seksleven.
- 6 tips voor een goede hormonale gezondheid.
- Diagnose PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom) komt vaak voor.
- 15 adviezen voor je hormoonbalans.
- Nemen we nog wel genoeg tijd voor seks?
- Aan welke symptomen kun je endometriose herkennen?
- Moeite met klaarkomen? 10 tips voor een beter orgasme.
- Wat zijn dé 10 gezondheidsvoordelen van seks?
- Hoeveel glazen water moet je per dag drinken? Bereken het met deze formule.
- Feit of fabel: is endometriose een genetische aandoening?
- Welke soa’s kun je hebben zónder dat ze voor duidelijke symptomen zorgen?
- Hoe herken je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?
- Wat zijn de risico’s van overgewicht?
- Abnormale menstruatie? Dan is er sprake van een menstruatiestoornis!
- 8 gewoontes die eigenlijk niet zo goed zijn voor je vagina.
- Een opgeblazen gevoel, buikpijn en nog 3 symptomen die kunnen wijzen op een eierstokcyste.
- 24 fabels en feiten over de vagina.
- Menstruatiepijn en nog 5 symptomen die kunnen wijzen op endometriose.
- 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.
- Niet ongesteld geworden? Dat kan komen door één van deze 11 oorzaken.
- Huidkankermedicijn Sonidegib kan miskraam en misvormingen bij foetus veroorzaken.
- Waarom is de menstruatiecyclus van vrouwen in de war geraakt door coronastress?
- Wat is Female Sexual Interest/Arousal Disorder (seksuele interesse- en opwindingsstoornis)?
Bronnen: SHE Health Clinics, MMV
