Chronische kriebelhoest: symptomen en oorzaken

28 december 2023

Bij chronische kriebelhoest, ook wel bekend als prikkelhoest of droge hoest, blijft het hoesten aanhouden, er wordt geen slijm opgehoest en het kan verschillende oorzaken hebben, die wij in dit artikel beschrijven.

Deze hoest-aandoening wordt tegenwoordig ook wel chronisch ‘hoestovergevoeligheidssyndroom’ (cough hypersensitivity syndrome) genoemd. Echter, chronische hoest is een symptoom of syndroom en geen specifieke aandoening op zichzelf. In principe is irritatie van het slijmvlies in de luchtwegen verantwoordelijk voor prikkelhoest. Als irritatie optreedt, wordt er een signaal gegeven aan het hoestcentrum in het gedeelte van de hersenen dat de hersenstam met het ruggenmerg verbindt en reageert op irritatie van de luchtwegen met een plotselinge hoestreflex. Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor irritatie van de slijmvliezen. Een prikkelhoest is onder meer een symptoom van diverse ziekten.

Wat is hoesten?

Hoesten is een plotselinge, hoorbare uitzetting van lucht in de longen door een gedeeltelijk gesloten glottis, voorafgegaan door inademing. Hoesten met slijm wordt een productieve hoest genoemd, terwijl er bij een prikkelhoest geen slijm wordt opgehoest. Dit staat bekend als een niet-productieve hoest. Hoest is een nuttige beschermende reflex van het lichaam, die de longen en keel reinigt. Dit is het geval bij een productieve hoest. Het hoesten bij een prikkelhoest werkt weliswaar verlichtend, maar dat is slechts van korte duur.

Symptomen van chronische prikkelhoest

De meest voorkomende symptomen van een blijvende prikkelhoest zijn:

Voortdurende prikkel om te hoesten
Geen slijm ophoesten
Prikkelende en kriebelige keel
Droge keel
Droog klinkende hoest
’s Nachts van het hoesten wakker liggen
Vermoeidheid door het hoesten en slechte slapen
Extra vermoeidheid als je last hebt van hoesten en verkoudheid.

Lees ook: Welke chronische ziektes komen bij vrouwen het meest voor?

Chronische kriebelhoest: symptomen en oorzaken

Oorzaken chronische kriebelhoest

Chronische hoest blijft een uitdaging voor veel medici, omdat er vaak geen diagnostisch verband is met de oorzaak en omdat indirecte antitussiva grotendeels ineffectief zijn. Ook omdat de oorzaken divers kunnen zijn, is het vaak uitdagend om op korte termijn een duidelijke oorzaak van de chronische kriebelhoest als diagnose te stellen.

Dit zijn een aantal mogelijke oorzaken van chronische kriebelhoest:

Postnasale drip (slijmdrainage): Een veelvoorkomende oorzaak van kriebelhoest is postnasale drip, waarbij slijm van de neus of sinussen in de keel druipt. Dit kan worden veroorzaakt door allergieën, sinusinfecties of andere aandoeningen die de slijmproductie verhogen.
Allergieën: Allergische reacties op stof, pollen, schimmels of dierenhaar kunnen kriebelhoest veroorzaken. Allergieën kunnen ook postnasale drip veroorzaken, wat de hoest kan stimuleren.
Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD): Maagzuur dat terugvloeit in de slokdarm (reflux) kan irritatie veroorzaken, wat leidt tot kriebelhoest. GERD kan ook leiden tot astmatische symptomen.
Irriterende stoffen: Blootstelling aan irriterende stoffen zoals sigarettenrook, luchtvervuiling of chemische dampen kan de keel irriteren en hoesten veroorzaken.
Coronavirus: Het coronavirus (COVID-19) kan een droge hoest of prikkelhoest veroorzaken. Andere kenmerkende symptomen zijn koorts en kortademigheid (luchtwegproblemen).
Koud, droog weer: Koud en droog weer kan de luchtwegen uitdrogen en irritatie veroorzaken die leidt tot hoesten.
Astmatische aandoeningen: Astma kan kriebelhoest veroorzaken, vooral als het niet goed wordt beheerst. Andere long- en luchtwegaandoeningen kunnen ook hoesten tot gevolg hebben, zoals chronische bronchitis, COPD, longkanker en pleuritis (ontsteking van het vlies rond de longen en de borst).
Ouderdom: Aangezien prikkelhoest vaker voorkomt bij oudere volwassenen.
Lage weerstand: Verminderde immuniteit of een verzwakt immuunsysteem kan kriebelhoest veroorzaken. Ook bij auto-immuunstoornissen komt dit vaker voor.
Medicatie: Sommige medicijnen kunnen hoesten als bijwerking hebben, zoals deze medicijnen:
- ACE-remmers (Angiotensin-Converting Enzyme-remmers): Medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van hoge bloeddruk, zoals enalapril, lisinopril en captopril, staan erom bekend hoest als bijwerking te hebben. De hoest wordt beschouwd als een specifieke reactie op deze klasse van medicijnen.
- Angiotensine II-receptorblokkers (ARB’s): Hoewel minder vaak dan bij ACE-remmers, kunnen sommige mensen die angiotensine II-receptorblokkers gebruiken, zoals losartan en valsartan, nog steeds hoesten als bijwerking ervaren.
- Bètablokkers: Hoewel het minder gebruikelijk is, kunnen sommige bètablokkers, die worden voorgeschreven voor de behandeling van hoge bloeddruk en andere hartproblemen, hoesten veroorzaken bij sommige mensen.
- Statines: Medicijnen die worden voorgeschreven om het cholesterolgehalte te verlagen, kunnen in zeldzame gevallen hoesten als bijwerking hebben.
- Antihypertensiva: Naast ACE-remmers en ARB’s kunnen andere antihypertensiva, zoals calciumantagonisten, diuretica (plaspillen) of centraal werkende antihypertensiva, in zeldzame gevallen hoesten veroorzaken.
- Opioïden: Sommige opioïde pijnstillers (zoals Oxycodon en Fentanyl) kunnen hoesten als bijwerking hebben.
- NSAID’s (niet-steroïdale ontstekingsremmers): Hoewel minder vaak, kunnen sommige NSAID’s, zoals ibuprofen, hoesten veroorzaken.
Infecties: Chronische infecties van de luchtwegen, zoals chronische bronchitis, kunnen leiden tot aanhoudende hoest.
Obstructieve slaapapneu: Hierbij blokkeren de tong en zachte delen in de keel de ademhaling.
Omgevingsfactoren: Droge lucht in huis of werkplek kan de slijmvliezen uitdrogen en kriebelhoest veroorzaken.
Onderliggende aandoeningen: Zoals bijholteontsteking (sinusitis), bronchitis of longontsteking.
Psychogene factoren: Stress, angst en andere psychologische factoren kunnen de frequentie en ernst van hoesten verergeren.
Neuropathische hoest: In sommige gevallen kan hoesten een neurologische oorzaak hebben, zoals neuropathische hoest.
Luchtwegirritatie: Blootstelling aan irriterende stoffen zoals stof, rook of chemische dampen kan de luchtwegen irriteren en kriebelhoest veroorzaken.
Keelkanker: Slechts zeer zelden kan chronische kriebelhoest een teken zijn van keelkanker. Je kan hierbij last hebben van heesheid of hoest die niet overgaat en bloed in slijm dat je ophoest.

Aangezien de oorzaken van chronische kriebelhoest divers kunnen zijn, is het belangrijk dat een arts of medisch specialist de specifieke situatie beoordeelt. Diagnostische tests zoals allergietests, bloedonderzoek, longfunctietests en beeldvormende onderzoeken kunnen worden uitgevoerd om de onderliggende oorzaak te identificeren. Behandeling zal afhangen van de vastgestelde oorzaak.

Als je merkt dat je last hebt van kriebelhoest na het starten van een nieuw medicijn, neem dan onmiddellijk contact op met jouw behandelend arts. Het aanpassen van de medicatie of het zoeken naar alternatieven kan nodig zijn om de bijwerking te verminderen. Het is cruciaal om nooit zelf te stoppen met medicatie zonder eerst met je arts te overleggen.

Lees ook: Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?

Meer lezen?