Hoe herken en voorkom je een vochttekort?

11 juni 2023

Hoge (zomer)temperaturen zijn buiten natuurlijk heerlijk en het is lekker om in de zon te vertoeven. Echter, die hoge temperatuur vraagt ook om de nodige alertheid om gezondheidsrisico’s te beperken of voorkomen. Want vaak hebben we niet door hoeveel vocht we verliezen. Alleen al door te zweten, alcoholgebruik en ook door bepaald medicijngebruik verliezen we soms (te) veel vocht. Herken jij één van de symptomen van een vochttekort? Dan moet je juist extra alert zijn voor het gevolg: uitdroging.

In dit artikel leggen we je uit wat uitdroging is, hoe je herkent, hoe je het kunt voorkomen en wat je er aan kunt doen als jij of iemand om je heen er last van heeft.

Uitdroging van jouw lichaam

Wat is uitdroging (dehydratatie) precies? Meer dan de helft van het menselijk lichaam bestaat uit water. Genoeg vocht in jouw lichaam is dan ook heel belangrijk voor je gezondheid, bijvoorbeeld voor de bloedsomloop, de spijsvertering, de werking van hart en nieren en het reguleren van je lichaamstemperatuur.

Uitdroging is een tekort aan water in je lichaam. Dit kan komen door te weinig vochtinname, te veel vochtverlies (zoals zweten met warm weer of fysieke inspanning) of een combinatie van beide. Als je vocht verliest, verlies je vaak ook zouten, mineralen en gezonde voedingsstoffen. Je voelt je daardoor meestal steeds zwakker worden.

Het risico op uitdroging is het grootst bij baby’s, jonge kinderen, bejaarden en personen die verzwakt zijn door een bepaalde ziekte of aandoening.

Wat veroorzaakt uitdroging?

Uitdroging ontstaat op het moment dat je te weinig vocht binnen krijgt en/of binnen een korte tijd te veel vocht verliest. Vocht verlies je bijvoorbeeld bij overgeven, diarree en koorts, maar er zijn ook andere factoren waarbij je het vaak niet eens doorhebt. Bij warm weer zweten we veel en onbewust raakt je lichaam dan veel vocht kwijt. Datzelfde geldt voor bepaalde medicijnen waarbij je veel moet plassen, ook dan kun je onbewust veel vocht kwijtraken. Ook door het consumeren van alcohol droogt jouw lichaam uit. Een andere, onopvallende, oorzaak: op latere leeftijd heb je minder snel een dorstgevoel. Hierdoor denk je geen dorst te hebben, maar heeft je lichaam wel vocht nodig.

Daarnaast kun je veel vocht kwijt raken tijdens (zware) fysieke inspanning of een saunabezoek. Telkens is het daarna van belang dat je het vochtniveau in jouw lichaam tijdig aanvult door voldoende te drinken.

Hoe herken en voorkom je een vochttekort?

Hoe kun je vochttekort herkennen?

Vochttekort met als gevolg uitdroging herken je aan de volgende symptomen:

Niet of weinig plassen
Donkere urine
Dorst
Droge mond en/of droge tong
Hoofdpijn
Verstopping (obstipatie, constipatie)
Versnelde ademhaling
Snellere hartslag
Diepliggende ogen
Donkere wallen onder de ogen
Koude armen en benen
Weinig of niet transpireren, terwijl het warm is
Verminderde elasticiteit van de huid
Lusteloosheid
Neiging flauw te vallen
Verwardheid
Sufheid
Meer dan één kilo afvallen per dag.

Lees ook: Wát zegt de kleur van je urine over je gezondheid?

Ernstige uitdroging

Sufheid en verwardheid zijn redenen om direct een huisarts of huisartsenpost te bellen. Bij ernstige uitdroging kan iemand last van bewustzijnsstoornissen krijgen (verwardheid, moeilijk wakker te krijgen). Bel daarom 112 als het slachtoffer bewustzijnsstoornissen heeft.

Advies vochtinname bij warm weer

Bij warm (zomer)weer en bij inspanning moet je dus extra opletten, maar hoe doe je dat? Vaak is de dag ingaan met de intentie ‘vandaag ga ik genoeg drinken’ niet genoeg. Zorg dat je bij elke dagelijkse activiteit, van tandenpoetsen tot een bezoek aan de wc, een glas water leegdrinkt. In een glas zit ongeveer 200 milliliter, dus wil je aan de aanbevolen twee liter per dag komen, dan gaat het om minimaal tien dagelijkse activiteiten. Wanneer je moeite hebt met water drinken, kun je ook voor maaltijden kiezen die veel vocht bevatten, zoals soep, kwark, pap, vla en fruit. Drink liever geen alcohol, want hierdoor verliest je lichaam extra vocht.

Drink altijd voldoende:

Wacht niet totdat je dorst krijgt.
Drink voor je gaat sporten.
Drink meer als je koorts hebt.
Varieer je wat je drinkt.
Eet regelmatig fruit en groeten.
Maak zelf bouillon met gistvrije bouillonblokjes met verse peterselie en selderij.
Check de kleur van je urine, deze hoort altijd licht geel of zelfs doorzichtig te zijn.

Lees ook: Hoeveel glazen water moet je per dag drinken? Bereken het met deze formule.

Heb je een bepaalde ziekte waardoor je maar beperkt vocht mag innemen, zoals hartfalen of een nierziekte, of gebruik je plaspillen? Overleg dan met jouw behandelend arts hoeveel je dagelijks mag drinken.

Lees ook: Frisdrank, sportdrank, zuiveldrank en ijskoffie zitten vol suiker!

Uitdrogingsverschijnselen behandelen

Bij lichte uitdrogingsverschijnselen is het verstandig om eerst je vochtgehalte aan te vullen. Omdat er meestal niet alleen sprake is van vochttekort, maar een tekort ook aan zouten en essentiële suikers, kun je wat zoets en zouts drinken. Denk aan een glas (biologische) limonade of een bouillonsoep.

Je kunt er ook nog voor kiezen om ORS (Oral Rehydration Solution) in te nemen. Dit is een mengsel van zouten en glucose (druivensuiker) wat je moet oplossen in water of reeds kant-en-klaar is voor inname. Mensen nemen ORS vaak als ze buikgriep hebben en daardoor veel braken of diarree hebben. Het drinken van ORS vult dan je nodige zouten en suikers aan. ORS is zonder recept verkrijgbaar bij de drogist en apotheek.