Seksproblemen rond overgang zijn gelukkig niet blijvend

19 april 2023

Veel vrouwen die in de overgang komen, geven aan dat ze minder zin hebben in vrijen. Daar zijn meestal lichamelijke-, psychische en energetische redenen voor. In dit artikel beschrijven we de meest voorkomende oorzaken van deze seksuele problemen en wat er aan te doen is. De meeste oorzaken zijn gelukkig niet blijvend. Oftewel: na de menopauze verdwijnen de meeste van deze seksuele problemen.

Lichamelijke oorzaken seksuele problemen tijdens overgang

Vaginale droogte

Voor veel vrouwen geldt dat zij tijdens de overgang en menopauze meer tijd nodig hebben om in de stemming te komen. Er is behoefte aan een langer voorspel. Het is fijn als je partner dat goed aanvoelt. Overigens, ook al wordt de vagina droger onder invloed van de hormonen, dat wil niet zeggen dat vochtig worden niet meer lukt. Bij een langer voorspel is dit wel degelijk mogelijk. Deze vaginale klacht is vaak ook goed te verhelpen met bijvoorbeeld een vaginale crème of een glijmiddel (bij voorkeur op basis van siliconen).

Lees ook: Dít zijn de 12 meest voorkomende oorzaken van vaginale droogte.

Atrofische vaginitis

Naast vaginale droogte (vaginale droogheid), kan atrofische vaginitis ervoor kan zorgen dat seks pijnlijk is. Zo’n 45 procent van de vrouwen heeft er tijdens en na de overgang last van, zónder te weten dat het een naam heeft.

Atrofische vaginitis wordt ook wel vaginale atrofie, urogenitale atrofie of urogenitaal syndroom van de menopauze genoemd. Als je deze aandoening hebt raken de vaginawanden en gebieden daaromheen (het buitenste deel van den urinewegen) ontstoken en worden deze droger, dunner en minder elastisch. Dat kan onder andere zorgen voor pijn tijdens het vrijen (Dyspareunie) en de kans op schimmelinfecties of blaasontstekingen vergroten.

In principe kan atrofische vaginitis op elke leeftijd ontstaan, maar het komt vooral veel voor bij vrouwen net voor, tijdens en na de overgang. Dat komt omdat de eierstokken dan aanzienlijk minder van het hormoon oestrogeen produceren. Oestrogeen is onder andere verantwoordelijk voor de seksuele ontwikkeling, menstruatie en helpt lichaamsweefsels vormen.

Lees ook: Atrofische vaginitis is de onbekende overgangsklacht die tot pijnlijke seks kan leiden.

Psychologische oorzaken seksuele problemen tijdens overgang

Ouder worden

Sommige vrouwen hebben moeite met ‘het ouder worden’ en worstelen met hun lichamelijke aantrekkelijkheid. We zitten niet meer strak in ons vel en moeten leren leven met onvolkomenheden. Dat gebeurt niet van de ene op de andere dag. Het is een acceptatieproces waar we misschien wel hulp bij nodig hebben. In ieder geval helpt het om er eerst met je partner over te praten en eventueel te rade te gaan bij vrouwelijke leeftijdsgenoten.

Lees ook: Déze voedingsstoffen heb je extra nodig als je ouder wordt.

Seksuele stoornis

Indien er sprake is van de aandoening(en) Hypoactive Sexual Desire Disorder (HSDD), Female Sexual Arousal Disorder (FSAD) of Female Sexual Interest/Arousal Disorder (FSIAD) oftwel seksuele interesse/opwindingsstoornis, dan kan behandeling met hormonen of een viagra medicijn voor vrouwen uitkomst bieden.

Lees ook: Wat veroorzaakt seksuele disfunctie bij vrouwen?

Energetische oorzaken seksuele problemen tijdens overgang

Een andere reden dat je tijdens de overgang minder zin in seks hebt is moeheid en lusteloosheid. De overgang vergt namelijk letterlijk en figuurlijk veel energie van jouw lichaam en geest. Het is goed om daar een nieuwe balans in te zoeken: beter te luisteren naar de signalen van je lichaam en op tijd een pas op de plaats te maken.

Ook de beleving van het vrijen kan veranderen. Jongere vrouwen beleven vaak meer plezier aan lust, wat oudere vrouwen meer aan intimiteit. Wat je vroeger heel prettig en spannend vond, kan je nu misschien tegenstaan. Die verandering is heel normaal, maar het kan wel een probleem opleveren in de relatie met je partner. Zijn verwachtingspatroon blijft misschien hetzelfde en dan zal hij het niet direct begrijpen wanneer jij het liever anders wilt. Het is dus heel zinnig om hier samen over te praten. Het heeft zeker geen zin om maar gewoon (tegen je zin in) door te gaan en te doen alsof. Ook niet om het vrijen proberen te vermijden.

Lees ook: Hoe meer seks, hoe later je menopauze!

Seksuele problemen zijn tijdelijk

Seksuele problemen waar vrouwen boven de vijftig mee kampen, hoeven gelukkig niet blijvend te zijn. Daarop wijzen de uitkomsten van onderzoek dat is gepubliceerd in het tijdschrift Journal of Sexual Medicine. De impact van de overgang op de kwaliteit van het seksleven wordt mogelijk overschat.

Het onderzoek is opvallend omdat het een van de weinige studies is waarbij de ontwikkeling van het seksleven van een groep vrouwen door de jaren heen is gevolgd. De gemiddelde kwaliteit van het seksleven blijkt vrij stabiel. Als zich problemen voordoen, komen vrouwen daar vaak overheen, ondanks de fysieke ongemakken die de overgang met zich meebrengt.

Lees ook: Nemen we nog wel genoeg tijd voor seks?

De wetenschappelijke onderzoekers lieten Britse vrouwen van gemiddeld 56 jaar vragen over hun seksleven beantwoorden, en herhaalden dat na vier jaar. Van de vrouwen onder de vijftig gaf 14 procent aan een seksueel probleem te hebben. Bij de vijftigplussers was dat 34 procent. Alle vrouwen waren heteroseksueel en hadden een relatie.

Deze bevindingen waren conform verwachting. Het verschil wordt verklaard door de veranderingen in het lichaam tijdens de overgang. De eierstokken produceren steeds minder oestrogeen, wat kan leiden tot ongemakken als vaginale droogheid en pijn tijdens geslachtsgemeenschap.

Verrassender is dat het aantal vrouwen dat tijdens de vierjarige onderzoeksperiode met nieuwe seksuele problemen te maken kreeg, ongeveer hetzelfde is onder beide leeftijdsgroepen. Het gold voor 23,2 procent van de vrouwen na de overgang, ten opzichte van 22,2 procent van de vrouwen vóór de overgang. Rond de 7 procent van de vrouwen in beide groepen meldde na vier jaar over hun seksuele problemen heen te zijn.

De gemiddelde kwaliteit van het seksleven is gedurende de onderzoeksperiode dus vrij stabiel gebleven. Zin in seks is doorslaggevend, stellen de onderzoekers, en niet de veranderingen in het lichaam als gevolg van de menopauze. “Hoewel het lichaam verandert en bepaalde functies afnemen, kun je nog steeds een bevredigend seksleven hebben”, stelt de Zwitserse hoofdonderzoeker Andrea Burri tegen het Britse persbureau Reuters.

Lees ook: Wat zijn de voordelen van seks op leeftijd?

Zin in seks

De zin in seks heeft invloed op alle andere aspecten van de vrouwelijke seksualiteit. De medische behandeling van seksuele problemen bij vrouwen in of na de overgang moet daarom vaker primair gericht zijn op het vergroten van de zin in seks, stelt wetenschappelijk onderzoeker Burri. Dat geldt ook als een vrouw zich meldt met een ander seksueel probleem, bijvoorbeeld niet meer kunnen klaarkomen.

Lees ook: Wat zijn orgasmeproblemen bij vrouwen?

Het onderzoek kent zijn beperkingen, zoals de onderzoekers zelf erkennen. Zo heeft een groot deel van de ondervraagde vrouwen na vier jaar niet opnieuw gereageerd. Ook is er niet gekeken of vrouwen werkelijk in de overgang waren. Vrouwen van onder de vijftig werden ingedeeld in de groep ‘voor de overgang’, vrouwen van vijftig jaar en ouder werden geacht de menopauze achter de rug te hebben.

Lees ook: Hoe geef je jouw seksleven een boost na de menopauze?

De overgang is bij iedere vrouw anders

Onthoud dat ieder vrouwenlichaam anders is. Maak je je zorgen over jouw (vroege of late) overgangsklachten of seksuele klachten? Dan kun je altijd langsgaan bij je huisarts of bij een vrouwelijke gynaecoloog of seksuoloog bij SHE Health Clinics. Al is het maar voor jouw gemoedsrust of om het juiste advies te krijgen.

Meer lezen over de overgang, menopauze en seksuologie?