10 veel voorkomende oorzaken van slaapproblemen

31 mei 2024

Circa een derde van de Nederlanders heeft zeer regelmatig een slechte nacht: slaapproblemen en slapeloosheid komen vaak voor in ons land. En een slechte nachtrust kan veel invloed hebben op je leven én je gezondheid. Door welke oorzaken ontstaan die slaapproblemen eigenlijk?

We leggen je het in dit artikel graag uit middels tien veel voorkomende oorzaken van een slechte slaap.

Slaapproblemen

Veruit de meeste mensen met slaapproblemen hebben last van slapeloosheid; zij hebben moeite met in- en doorslapen waardoor een slaaptekort ontstaat. Maar er zijn ook andere soorten slaapproblemen of -stoornissen. Denk aan hypersomnie waarbij je gedurende de dag heel moe bent, het Restless Legs Syndrome of parasomnie, waarbij onbedoelde bewegingen of slaapwandelen ontstaan.

Slaapproblemen zorgen ervoor dat je een slaaptekort krijgt, wat grote gevolgen kan hebben overdag. Niet alleen ben je extreem vermoeid, maar ook concentratieproblemen kunnen een gevolg zijn van een slechte nachtrust. Op de langere termijn kunnen slaapproblemen zorgen voor onder andere verhoogde kans op hart- en vaatziekten, gewichtstoename en depressie.

Lees ook: Slaapmedicatie is niet op vrouwen afgestemd.

Veel voorkomende oorzaken van slaapproblemen

Slaapproblemen kunnen allerlei oorzaken hebben, zowel fysiek als mentaal. We zetten daarom tien aantal veelvoorkomende oorzaken voor je op een rij.

1. Je hebt last van spanningen, stress of zorgen

De oorzaken van slaapproblemen zijn vaak te vinden in het dagelijks leven: de dingen die overdag gaande zijn, hebben effect op ons gedurende de nacht. Heb je last van spanningen of zorgen, bijvoorbeeld over je relatie, (klein)kinderen of financiën, dan kan dat er onbewust voor zorgen dat je niet lekker slaapt. Als je flink aan het piekeren bent, kunnen je spieren zich moeilijker ontspannen. En juist dat is zo belangrijk voor een goede nachtrust: niet zo gek dus, dat er slaapproblemen kunnen ontstaan. Niet alleen kun je last krijgen van slapeloosheid, maar door een hogere spierspanning kun je ook last krijgen van stuiptrekkingen of kramp.

Lees ook: Hoe slaap je jezelf gezond?

2. Je hebt last van psychische klachten, zoals depressie of een angststoornis

Als je last hebt van een psychische stoornis, bijvoorbeeld een angststoornis, piekerstoornis of depressie, kunnen slaapproblemen daar een gevolg van zijn. Zowel slapeloosheid als hypersomnie (overmatige slaperigheid overdag) kunnen dan ontstaan, soms zelfs een combinatie van die twee. De beste manier om deze slaapproblemen aan te pakken, is een behandeling van de oorzaken: de psychische klachten behandelen. De huisarts kan je daarbij helpen en eventueel verwijzen naar een psycholoog.

Lees ook: Moeite met in slaap komen? 20 wetenschappelijke tips om je te helpen!

3. Chronische pijn zorgt voor slaapproblemen

Ook chronische pijn kan je nachtrust flink verstoren. Niet alleen kan het ervoor zorgen dat je moeilijker in slaap valt, maar het kan er ook voor zorgen dat je wakker wordt gedurende de nacht. Chronische pijn als oorzaak voor slaapproblemen wordt onder andere gezien bij fibromyalgie, reumatoïde artritis, darmaandoeningen (o.a. ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) en chronische rugklachten.

Lees ook: Wat zijn de symptomen en behandelingen van Fibromyalgie bij vrouwen?

4. Je bent zestig jaar of ouder

Helaas: ook ouder worden staat in het lijstje met veelvoorkomende oorzaken voor slaapproblemen. Ongeveer de helft van de mensen van 65 jaar oud ouder heeft namelijk last van slaapproblemen, vooral vrouwen. Niet alleen slapeloosheid komt veel voor, maar ook klachten als rusteloze benen zorgen vaak voor slechte nachten. Van nature ga je na een bepaalde leeftijd korter slapen, maar waarom ook slaapproblemen zo veel voorkomen als je wat ouder wordt is nog niet duidelijk. Wel is duidelijk dat verschillende aandoeningen die vaker voorkomen bij ouderen, zoals dementie, ziekte van Parkinson en alzheimer, voor slaapproblemen kunnen zorgen.

Lees ook: Wat is het no. 1 symptoom dat je dementie hebt?

5. Levensstijlfactoren als oorzaak van slaapproblemen

Als er geen medische of mentale oorzaken zijn voor je slaapproblemen, kan ook je leefstijl een rol spelen. Er zijn verschillende triggers in je dagelijks leven die kunnen zorgen dat de kwaliteit van je nachtrust flink afneemt. Je kunt het beste denken aan de usual suspects: cafeïne, nicotine en alcohol. Een kopje koffie na het avondeten, een wijntje voor het slapen of roken in de avond: het kan er allemaal voor zorgen dat je minder goed slaapt. Je denkt misschien dat een alcoholisch slaapmutsje voor een goede nachtrust zorgt, maar je slaapt er lichter door én je hebt meer kans op parasomnie (verzamelnaam voor veel slaapstoornissen).

Lees ook: Nieuw onderzoek bewijst: elk glas alcohol is slecht voor je hersenen!

6. Slechte slaaphygiëne

De meest voorkomende oorzaken van slaapproblemen liggen echter bij je eigen gedrag: een verkeerde slaaphygiëne, noemen slaapexperts dat. En dan bedoelen ze niet dat je beddengoed niet schoon is, maar dat de omstandigheden en je gedrag rondom de nachtrust niet goed zijn. Wat je doet voor je naar bed gaat, heeft namelijk een flinke invloed op je nachtrust. Om beter te slapen kun je dan dus proberen je slaaphygiëne te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan een regelmatig waak-slaapritme, geen schermgebruik voor je naar bed gaat en een koele, opgeruimde slaapkamer.

Lees ook: 10 redenen waarom naakt slapen gezonder is.

7. Je hebt last van jouw hormonen

Progesteron

Progesterontekort kan ontstaan door stress, onregelmatigheid en overslaan van de maandelijkse cyclus en door de overgang en menopauze. Progesteron zorgt er op natuurlijke wijze voor dat je slaperig wordt. Wanneer het lichaam minder van deze hormonen produceert, kun je dus niet alleen slecht in slaap komen, doch wordt je ‘s nachts ook vaker wakker.

Lees ook: Slapeloosheid tijdens de overgang.

Oestrogeen

Oestrogeentekort zien we vaak bij ondergewicht en menopauze. Progesterongel of Utrogestan pilletjes worden dan vaak vlak voor het slapen genomen omdat het in de ochtend wat suf kan maken.

Lees ook: Wat zijn symptomen en oorzaken van tekort aan oestrogeen en progestagenen?

Melatonine

Niet kunnen inslapen, doorslapen (vaak wakker worden, lang wakker liggen) en te vroeg ontwaken kan betekenen dat het zenuwstelsel en het hormoonstelsel niet in balans is. Het belangrijkste hormoon bij het slapen is melatonine dat zorgt voor het inslapen, de diepte van de slaap en de duur ervan. Daarnaast is melatonine ook een goede antioxidant die je beschermt tegen een overmaat aan vrije radicalen in ons lichaam. Melatonine wordt aangemaakt in de pijnappelklier (of epifyse). De pijnappelklier bevindt zich in onze hersenen en krijgt informatie uit het zenuwstelsel binnen over de hoeveelheid daglicht, blauw licht (scherm van je tablet, telefoon of notebook), of je gestrest bent of rustig en verder komt er ook informatie binnen die te maken heeft met dagritme.

Lees ook: Waarom geen melatonine gebruiken als je niet kunt slapen?

Cortisol

Om goed in slaap te komen is het belangrijk dat het niveau van het stresshormoon cortisol laag is. Als cortisol laag is weet het lichaam dat het “veilig” is om te gaan slapen en wordt melatonine goed aangemaakt. Als cortisol te hoog blijft wordt melatonine onvoldoende aangemaakt om goed in te kunnen slapen. Een te hoog cortisol voor het slapen kan ontstaan door:

Teveel activiteit(en)
Stress
Licht (te laat op de avond)
Bijnieruitputting.

Lees ook: Wat zijn signalen dat je teveel cortisol aanmaakt en wat kun je er tegen doen?

Schildklierhormoontekort

Je schildklierhormonen kunnen het serotoninelevel verhogen en dus ook het melatoninegehalte. Symptomen van schildklierhormoontekort zijn dan ook soms depressieve klachten en slaapproblemen.

Insulineresistentie

Slaapproblemen ontstaan ook bij mensen het insulineresistentie. Bij een inactieve stressvolle leefstijl waarbij teveel calorieën, suikers en snelle koolhydraten worden gegeten, kunnen cellen ongevoelig worden voor insuline. Dit resulteert in een instabiele bloedsuiker, waarbij er (te) hoge pieken en diepe dalen ontstaan. Er is voor een goede serotonineaanmaak voldoende bloedsuiker nodig. In de bloedsuikerdips ontstaan tekorten en kunnen mensen zich lusteloos en depressief voelen.

8. Je eet de verkeerde dingen

Jouw dieet kan er (onbewust) voor zorgen dat jouw maag en darmen gaan opspelen, waardoor jouw lichaam actief wil blijven en niet in slaap kan komen. Een zware maaltijd of een maaltijd met veel vetten, kan zorgen voor een snellere stofwisseling. Daardoor gaat de lichaamstemperatuur omhoog, waardoor het lichaam zich minder slaperig voelt en men minder goed kan slapen. Echter met een lege maag naar bed gaan, zorgt voor het gevoel trek te hebben. Ook daardoor kan het lichaam ons wakker houden. Ons eetpatroon heeft dus een aanzienlijke invloed op onze nachtrust.

Gezonde voeding zorgt ervoor dat het lichaam voldoende hormonen aanmaakt om ‘s avonds moe te worden. Daarom is het niet verstandig zwaar en vet te eten. Eet in plaats daarvan in kleine porties, zodat de stofwisseling gelijk blijft.

Voeding die zorgt voor hyperactiviteit en ‘s avonds beter kan worden vermeden: geconserveerd vlees, rood vlees, kaas en chocolade.

Goede voeding waardoor men sneller in slaap valt, bevat het eiwit tryptofaan. Door tryptofaan wordt het hormoon melatonine aangemaakt. Het lichaam maakt zelf geen tryptofaan aan. Om die reden moet deze stof verkregen worden via de voeding waar tryptofaan in zit zoals kip, kalkoen, rijst, eieren en spinazie.

Er zijn ook maaltijden die de slaap ernstig kunnen verstoren. Het gaat hier vooral om kruidige en pittige (pedis) gerechten waarin specerijen als pepers en knoflook zitten. Dergelijke producten kunnen leiden tot maagzuur en een overbelasting van je darmen.

Aan afhaalmaaltijden wordt meestal glutamine toegevoegd. Daardoor kan men hoofdpijn, maagzuur en problemen met de spijsvertering krijgen. Daardoor valt men minder goed in slaap. Bestel afhaalmaaltijden daarom met beleid. Wie te veel van dit soort voorbewerkt voedsel eet, heeft een verhoogd risico op overgewicht en hart- en vaatklachten. Overgewicht leidt tot slaapproblemen, zoals snurken en slaapapneu.

Lees ook: Welke voedingsmiddelen zorgen voor een goede nachtrust?

9. Je eet op een te laat tijdstip

Niet in slaap komen of slecht slapen kan ook liggen aan het (late) tijdstip waarop je in de avond eet. Voor een goede nachtrust wordt aanbevolen om na 20:00 uur niet meer te eten en na 22:00 uur niet meer te drinken. Zo geef je jouw maag, darmen en nieren rust.

Lees ook: Lang leven-expert tipt déze 4 eet- en drinkgewoonten voor het slapen gaan.

10. Onregelmatige werktijden en jetlags

De pijnappelklier staat onder invloed van onze biologische klok. Door nachtdiensten, onregelmatige slaaptijden en wisselen van tijdzone kan het dagritme en de aansturen van de melatonine aanmaak van slag zijn.

Bij het voorkomen van jetlags bij thuiskomst werkt het om zo dicht mogelijk bij het Nederlandse ritme te blijven al je in het buitenland bent. Bij thuiskomst is het zaak meteen het juiste ritme op te gaan pakken. Je zou het lichaam een handje kunnen helpen door een paar dagen melatonine te suppleren voor het slapen en in de ochtend een beetje cafeïne (cortisolbooster) door een sterke kop koffie of groene thee te nemen. Zo leer je je lichaam sneller het Nederlandse slaap-waakritme aan.

Lees ook: 12 gezonde voordelen van groene thee met citroen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke neuroloog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen?