Iedereen kan de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa krijgen!

28 november 2023

Wereldwijd leven er meer dan 5 miljoen mensen met chronische darmziekten: de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa. Dit zijn aandoeningen die iedereen kan krijgen, dus leggen we graag het een en ander aan je uit. Want in veel gevallen is het te voorkomen door een gezonde leefstijl, gebalanceerd dieet, niet roken, geen tot weinig alcohol en het voorkomen van stress.

Inflammatory Bowel Disease (IBD)

Inflammatory Bowel Disease is de meest gebruikte term voor chronische ontstekingen van het maag-darmkanaal. IBD is een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem het eigen lichaam aanvalt. In Nederland kampen circa 90.000 mensen met IBD. Naar schatting heeft iets meer dan de helft hiervan colitis ulcerosa en iets minder dan de helft de ziekte van Crohn. De ziekte van Crohn komt iets vaker voor bij vrouwen. En bij vrouwen verloopt de ziekte vaak wat agressiever.

Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

IBD kan bestaan uit de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. ,,Crohn kan van de mond tot aan de anus voorkomen, met als voornaamste plek de dunne of dikke darm”, zegt Rachel West, Maag- Darm- Leverarts (MDL) en secretaris van de commissie IBD van de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. ,,Colitis ulcerosa bevindt zich alleen in de dikke darm en de endeldarm. Het vooroordeel is vaak dat Crohn erger zou zijn dan colitis, doch dat is echter per geval verschillend.”

Crohn is een chronische ziekte die (nog) niet te genezen is. Het verloop van de ziekte is onvoorspelbaar. De meest voorkomende symptomen van de ziekte van Crohn in de dikke darm zijn: buikpijn en bloederige diarree. Zit Crohn in de dunne darm of hoger dan kan je naast buikpijn ook last hebben van misselijkheid en braken, niet goed kunnen eten en afvallen doordat voedingsstoffen niet goed worden opgenomen. De meeste mensen met de ziekte van Crohn hebben periodes met klachten en periodes zonder klachten.

Lees ook: Regelmatig last van buikpijn en diarree? Aan déze symptomen herken je de ziekte van Crohn.

Bij colitis ulcerosa in de dikke darm, zijn de klachten vooral diarree, darmkrampen en buikpijn. Bevindt de ontsteking zich in de endeldarm, dan kan er ook sprake zijn van een enorm gevoel van aandrang. Alsof je constant naar de wc moet. Bij beide is er daarnaast sprake van vermoeidheid, door de symptomen en de bijwerkingen van de medicatie. Ook colitis ulcerosa is een chronische ziekte die (nog) niet te genezen is.

Lees ook: Chronische darmaandoening colitis ulcerosa komt steeds vaker voor.

Verschil colitis ulcerosa en ziekte van Crohn

Zowel de klachten als de behandeling van deze twee ziekten zijn vrijwel gelijk. Toch zijn er een aantal verschillen:

Bij colitis ulcerosa komen ontstekingen alleen in de dikke darm en de endeldarm voor. Bij de ziekte van Crohn kunnen ontstekingen in je gehele spijsverteringskanaal voorkomen, ‘van mond tot kont’.
Bij colitis ulcerosa blijven de ontstekingen beperkt tot de slijmvlieslaag, bij de ziekte van Crohn kunnen ze zelfs diep in de darmwand voorkomen.
Bij de colitis ulcerosa ontstaan geen verkleving of vernauwingen, bij de ziekte van Crohn kan dit wel.
Bij colitis ulcerosa bevindt de ontsteking zich in een aaneengesloten gebied, bij de ziekte van Crohn kunnen gezond en ziek weefsel elkaar afwisselen.

Oorzaak IBD is nog onbekend

Iedereen kan zomaar IBD krijgen. De precieze oorzaak is niet bekend. ,,Het is meestal wel genetisch bepaald”, vertelt West. ,,De piekleeftijd is tussen de 15 en 45 jaar. Als arts begint het met het verhaal van de patiënt. Vaak kun je daaraan al zien dat een patiënt mogelijk IBD heeft.”

Bij mensen met een van de chronische darmziekten is de samenstelling van bacteriën in de darmen mogelijk anders en minder gevarieerd. Daarnaast spelen omgevingsfactoren zoals stress en voeding ook een grote rol. ,,Mensen in de westerse wereld krijgen het sneller”, legt de MDL-arts uit. ,,Het mediterrane dieet werkt goed voor mensen met IBD. Gezond en gevarieerd eten met veel groente en weinig vet.”

IBD kan nooit volledig genezen, maar kent wel rustige periodes. Zowel Crohn als colitis zijn goed te behandelen met medicatie. Soms kan het zelfs zo goed gaan, dat patiënten afbouwen met hun medicatie. ,,Vaak geven we eerst een klap op de ziekte en ontstekingen met prednison, daarna wordt onderhoudsmedicatie gebruikt”, vertelt West. Dit kunnen afweer-onderdrukkende medicijnen zijn in de vorm van pillen, injecties of een infuus. De medicatie kan bijwerkingen geven, waardoor de kwaliteit van leven minder wordt. Daarom kan in samenspraak met een arts besloten worden om (tijdelijk) te stoppen met medicijngebruik.”

Mogelijke hoofdoorzaken:

Afweer tegen bacteriën die in de darm horen en nodig zijn: Artsen denken dat het afweersysteem in de war is. Het valt goede bacteriën in de darm aan. Door die aanval gaan er ontstekingscellen in de darmwand zitten.
Erfelijkheid: Ongeveer 3 van de 20 mensen met IBD hebben een moeder, vader, zus of broer met deze chronische ziekte.
Stress: Of stress een rol speelt bij het ontstaan van IBD is niet geheel zeker. Wel lijkt stress invloed te hebben op hoe erg de klachten zijn. Mensen met weinig stress hebben meestal minder klachten van IBD dan mensen met veel stress.
Roken: Rokers hebben 2 keer zoveel kans om IBD te krijgen als niet-rokers. Rokers die de ziekte van Crohn hebben en blijven roken, hebben vaak ergere klachten. Ze hebben dan ook meer kans dat ze een darmoperatie nodig hebben.
Alcohol: Mensen die met regelmaat alcohol drinken hebben een verhoogd risico op IBD.

IBD komt vooral veel voor in West-Europa en Noord-Amerika en veel minder in Afrika en Azië.

Lees ook: Bloed bij je ontlasting? Neem je klachten serieus!

Iedereen kan de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa krijgen!

Hevige pijn in onderbuik

Lieke Zengerink (29) heeft de ziekte van Crohn. Ze kreeg in 2010 last van hevige pijn in haar onderbuik, waarna in 2015 officieel de diagnose werd gesteld. ,,Vijf jaar lang heb ik allerlei artsen bezocht”, vertelt Zengerink. ,,Met twaalf darmonderzoeken, allerlei scans, een kijkoperatie en andere onderzoeken ben ik op alle mogelijke manieren binnenstebuiten gekeerd. Ook is mijn blindedarm verwijderd, waarschijnlijk was dit al de Crohn die zich openbaarde, maar het duurde nog vijf jaar voordat dit met zekerheid werd vastgesteld. Het was een achtbaan van ziekte, stress en onzekerheid.”

Pas in 2015 voelt Zengerink zich begrepen. ,,Het was een enorme worsteling. Ik was zo ziek, maar ik wilde ook studeren, werken en dansen”, legt ze uit. ,,Ik heb allerlei diëten gevolgd, homeopathische artsen bezocht en alternatieve therapieën geprobeerd zoals acupunctuur. Uiteindelijk kwam ik bij de juiste arts terecht. Maag-Darm-Leverarts Aura van Esch (Gelre Ziekenhuizen) stelde een diagnose door naar me te luisteren en direct te handelen. Zij regelde spoedonderzoeken en stelde definitief de diagnose Crohn, waarna ik medicatie heb gekregen. Eerst prednison en daarna Methrotrexaat (injecties in de buik) als onderhoudsmedicatie.”

Lees ook: Dít zijn de symptomen waaraan je bloedarmoede herkent.

Onverwerkt trauma

Behalve medische hulp had Zengerink ook psychische hulp nodig. “Mijn leven stond ineens stil”, vertelt ze. “Ik moest stoppen met werken, studeren en dansen. Ik functioneerde niet meer. Ik ontwikkelde PTSS door een onverwerkt trauma en alle ziekenhuis-ellende. Via een therapie voor bewustwording heb ik stap voor stap allebei verwerkt. Alle stress had invloed op mijn lichaam en bleek ook een trigger voor mijn Crohn te zijn. Door bewustwording begon ik te voelen wat het met me deed als ik bijvoorbeeld tegen mezelf inging. Ik werd er letterlijk ziek van. Hier ontdekte ik dat alles met elkaar in verbinding staat.

Inmiddels gaat het een stuk beter met Zengerink. “Ik heb zelfs geen medicatie meer nodig en kan gewoon een wijntje drinken! Ik had dit echt nooit durven dromen.”

Lees ook: Nieuwe trend? ‘Praat eens poep met mij!’.

Alcoholallergie

Door het consumeren van alcohol kunnen ontstekingen verergeren en er kan een alcoholallergie ontstaan.

De ziekte van Crohn of Colitus Ulcerosa kan ook door alcohol ontstaan, want alle vormen van alcohol kunnen leiden tot het ontstaan van colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. Dit komt doordat alcohol zowel de darmgebieden kan irriteren, maar ook kan leiden tot een verhoogde ontsteking.

Lees ook: 8 symptomen die kunnen wijzen op een alcoholallergie.

Diagnose Inflammatory Bowel Disease

Als er een vermoeden is dat je Inflammatory Bowel Disease (ziekte van Crohn of colitis ulcerosa) hebt, dan kan je arts de volgende onderzoeken doen om tot een diagnose te komen:

Bloedonderzoek: bij het bloedonderzoek wordt vooral gekeken naar de aanwezigheid van ontstekingscellen en of je wellicht last hebt van bloedarmoede.
Ontlastingsonderzoek: om uit te sluiten dat je last hebt van een bacteriële infectie, wordt je ontlasting onderzocht.
Endoscopie: bij een endoscopie worden je darmen van de binnenkant bekeken. Dit doet de arts door een flexibele slang met een camera in de darm te brengen via de anus. Er zijn verschillende soorten endoscopie:
- Sigmoïdoscopie: endeldarm en het daarboven geleden bochtige deel van de dikke darm (het sigmoïd) worden onderzocht.
- Coloscopie: de hele dikke darm en dunne darm worden onderzocht.
Virtuele coloscopie: bij deze mogelijkheid wordt er geen gebruik gemaakt van een flexibele slang om de binnenkant van de darmen te bekijken, maar worden uitgebreide beelden gemaakt met behulp van een CT- of MRI-scan.

Veel gestelde vragen over de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa

Wat is de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa?

De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn beide chronische aandoeningen van het spijsverteringsstelsel die worden gekenmerkt door ontstekingen. Ze behoren tot de categorie inflammatoire darmziekten (IBD).

Wat zijn de symptomen van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa?

Symptomen variëren, maar kunnen buikpijn, diarree, vermoeidheid, gewichtsverlies en bloed in de ontlasting omvatten.

Hoe worden de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa gediagnosticeerd?

Diagnose omvat vaak bloedonderzoek, beeldvorming (zoals colonoscopie) en soms een biopsie van het darmslijmvlies.

Welke behandelingen zijn beschikbaar voor de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa?

Behandelingen omvatten medicijnen, voedingsaanpassingen, levensstijlveranderingen en in sommige gevallen chirurgie (operatie).

Zijn er medicijnen die specifiek zijn voor deze aandoeningen?

Ja, medicijnen zoals ontstekingsremmende medicijnen, immunosuppressiva en biologische therapieën worden vaak gebruikt.

Welke rol speelt voeding bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa?

Voeding kan een significante rol spelen bij zowel de oorzaak als behandeling van IBD. Sommige mensen kunnen baat hebben bij specifieke diëten, terwijl anderen bepaalde voedingsmiddelen moeten vermijden.

Zijn er levensstijlveranderingen die kunnen helpen bij het beheersen van de symptomen?

Stressmanagement, voldoende slaap, niet roken, geen alcohol, intermittent fasting, weinig koolhydraten, weinig gluten, geen suiker, weinig rood vlees en regelmatige lichaamsbeweging kunnen bijdragen aan het beheersen van de symptomen.

Kunnen vrouwen met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa veilig zwanger worden?

In veel gevallen kunnen vrouwen met IBD gezonde zwangerschappen hebben, maar dit moet vooraf worden besproken met de behandelend arts(en); veelal de MDL-arts en gynaecoloog.

Wat zijn de mogelijke complicaties van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa?

Complicaties kunnen variëren, maar kunnen omvatten darmvernauwingen, bloedingen, fistels, en in sommige gevallen een verhoogd risico op darmkanker.

Is er een verhoogd risico op andere gezondheidsproblemen bij mensen met IBD?

Sommige mensen met IBD hebben een verhoogd risico op osteoporose, gewrichtsproblemen, huidklachten, bloedarmoede, haaruitval en andere aandoeningen.

Meer lezen over darmproblemen, buikpijn en gezonde leefstijl?