Fibromyalgie bij vrouwen: wat zijn de symptomen en behandelingen?

10 december 2023

Fibromyalgie syndroom (FMS) betekent letterlijk: pijn in bindweefsel en spieren. Vaak gaat deze pijn samen met stijfheid, vermoeidheid, slaapstoornissen en stemmingswisselingen. Je klachten wisselen vaak. Dit betekent dat je de ene dag meer klachten hebt dan de andere dag. De aandoening is helaas (nog) niet te genezen en komt vooral bij vrouwen voor: wel 10 keer zoveel (90% van alle gevallen). In Nederland hebben ongeveer 340.000 mensen fibromyalgie, waarvan dus circa 306.000 vrouwen.

FMS wordt ook vaak geduid als een chronisch benigne (goedaardig) pijnsyndroom. Bij vrouwen wordt de aandoening ook aangeduid als ‘wekedelen reuma’.

In dit artikel beschrijven we de symptomen, klachten, onderzoeken en behandelingsmogelijkheden van fibromyalgie en geven we tips over wat je zelf tegen fibromyalgie kunt doen.

Symptomen en klachten fibromyalgie

Veel voorkomende symptomen van fibromyalgie zijn:

Pijn: de pijn komt voornamelijk voor in de ogen, nek, schouders, handen, bekken, benen, borstbeen, zijkant van de heupen of de binnenkant van de knie, voeten en de rug. Veel patiënten omschrijven het als de spierpijn die bij een zware griep ontstaat. Echter, de pijn trekt bij hen niet na een paar dagen weg, maar is veelal dagelijks, om de dag of continue aanwezig.
Stijfheid: de gewrichten voelen stijf aan, vooral ’s ochtends en wanneer je lang in dezelfde houding zit.
Verminderde kracht in de spieren
Chronische vermoeidheid
Pijn tijdens menstruatie.
Slaapproblemen: soms kom je niet goed in slaap. Soms slaap je wel, maar word je wakker door de pijn.
Darmklachten: met name buikpijn, darmkrampen, diarree en obstipatie komen voor.
Temperatuurgevoeligheid: klachten verergeren bij temperatuurswisselingen of als het buiten koud of vochtig wordt. Het klimaat zelf heeft geen invloed op het ontstáán van fibromyalgie. De aandoening komt zowel in warme als in koude streken voor en iedereen kan fibromyalgie krijgen.
Concentratiestoornissen: klachten als het gaat om concentratie, dingen onthouden, uit je woorden komen. In de loop van de dag verergeren deze problemen vaak, mede veroorzaakt door vermoeidheid. Veel patiënten noemen het ‘fibro-fog’ of brainfog’.
Stemmingswisselingen: pijn en vermoeidheid kunnen jouw humeur bederven, waardoor soms stemmingswisselingen ontstaan. Bij patiënten met fibromyalgie komen de volgende klachten regelmatig voor:
- Angsten.
- Paniekaanvallen.
- Depressieve gevoelens.
- Concentratieproblemen.
- Vergeetachtigheid / geheugenverlies.
- Moeite hebben om beslissingen te nemen.
Overige klachten: er zijn nog meer klachten mogelijk, waaronder:
- Een zwaar gevoel in je armen of benen.
- Gevoelloosheid of tintelingen in armen of benen.
- Restless Legs Syndrome.
- Persistent Genital Arousal Disorder (PGAD).
- Branderig of verminderd gevoel in je huid.
- Chronische hoofdpijn en/of migraine.
- Darmkrampen en/of buikpijn.
- Minder gevoel in of op de huid
- Opgezette tenen, vingers of enkels.

Gevolgen fibromyalgie

Als gevolg van fibromyalgie kunnen de dagelijkse bezigheden bij veel vrouwen moeilijker worden. Je krijgt bijvoorbeeld problemen met:

Het doen van het huishouden, zoals schoonmaken en tassen boodschappen dragen;
Werken, vooral fysiek werk wordt zwaarder;
Sporten.

Bij sommige patiënten is het zelfs te zwaar om uit de stoel te komen en weer op te staan.

Lees ook: Fibromyalgie bij meer dan 300.000 vrouwen.

Mogelijke oorzaak fibromyalgie

De mogelijke oorzaak van fibromyalgie is nog niet met zekerheid gevonden. De oorzaak wordt gezocht in de niet of slecht af te remmen prikkels van pijn vanuit de hersenen naar de spieren. Ook hormonen kunnen hierbij een rol spelen.

Er zijn wel een paar theorieën die de dieper liggende oorzaak van de aandoening proberen te verklaren:

1. Aansturing vanuit de hersenen

Misschien houdt fibromyalgie verband met de manier waarop de hersenen je spieren aansturen. Normaal gesproken sturen de hersenen samen met bepaalde hormonale klieren je spieren aan. Bij vrouwen met fibromyalgie zou deze samenwerking verstoord zijn. Waardoor die verstoring zou ontstaan, is onbekend. Het is ook niet duidelijk of deze verstoring een gevolg of een oorzaak is van fibromyalgie.

2. Prikkels selecteren

Een andere theorie over fibromyalgie is dat het iets te maken heeft met het mechanisme waarmee prikkels uit de buitenwereld gefilterd worden. Bij vrouwen met fibromyalgie zou dit filter niet goed werken.

3. Pijnprikkels verwerken

Tot slot zou het ook kunnen zijn dat de verwerking van pijnprikkels bij vrouwen met fibromyalgie anders verloopt dan bij mensen zonder fibromyalgie.

Waarom hebben zoveel vrouwen last van fibromyalgie?

Mogelijke (nog onbewezen) oorzaken zijn:

Vrouwen maken minder serotine aan dan mannen: serotine is van belang voor de spijsvertering en het reguleert onder andere hongergevoel en aandrang om te gaan slapen. Ook kan het bepalend zijn voor stemming, stressniveau en depressie.
Biochemische wijzigingen in het lichaam (o.a. door hormonen): bijvoorbeeld tijdens de overgang en menopauze. Echter, deze mogelijke oorzaak is niet sluitend, want veel vrouwen krijgen juiste tijdens hun vruchtbare periode fibromyalgie.
Laag niveau van het menselijk groeihormoon: als dit inderdaad een mogelijke oorzaak van fibromyalgie kan zijn, dan is het een verklaring voor het symptoom spierpijn.

Lees ook: 33 ziektes die bij vrouwen moeilijk worden ontdekt.

Diagnostisch onderzoek fibromyalgie

De diagnose fibromyalgie is moeilijk te stellen. Er bestaat geen gouden standaard om de diagnose fibromyalgie te bevestigen. Röntgenonderzoek of bloedonderzoek kunnen andere aandoeningen uitsluiten, maar deze onderzoeken tonen veelal geen afwijkingen aan bij fibromyalgie. Meestal gaat de arts af op jouw klachten en lichamelijk onderzoek. Ook bestaat er een fibromyalgiescore die hulp kan bieden bij het stellen van de juiste diagnose.

Je arts overweegt de diagnose fibromyalgie als:

Je chronische pijn hebt, op drie of meer plekken in je lichaam.
Deze plekken zowel boven als onder de taille en zowel links als rechts in je lichaam zitten.
Je langer dan 3 maanden last hebt van pijn en stijfheid.
Je last hebt van langdurige klachten zoals bijvoorbeeld vermoeidheid, problemen met je concentratie, wisselende stemmingen, of niet uitgerust wakker worden.

Behandeling fibromyalgie

Fibromyalgie is helaas nog niet te genezen. De behandelingen richt zich daarom op bestrijding en het onderdrukken van de klachten. Dit gebeurt door beweging, het trainen van de spieren en het aanleren van een goede lichaamshouding (fysiotherapie). Daarnaast kan medicatie de pijn wat draaglijker maken en zorgen voor een betere nachtrust.

Er zijn (nog) geen medicijnen tegen fibromyalgie. Je arts schrijft je soms wel medicijnen voor tegen je klachten. Veel gebruikte medicijnen zijn:

Paracetamol.
Paracetamol met codeïne: als je dit medicijn gebruikt dan heb je kans op verstopping en een verminderd reactievermogen. Codeïne is een opioïde.
Tramadol: dit medicijn heeft een sterke pijnstillende werking. De belangrijkste bijwerkingen zijn sufheid en verstopping. Ook tramadol is een opioïde.
Ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s): ook hier zitten bijwerkingen en gezondheidsrisico’s aan. Lees ook: Ibuprofen veroorzaakt duizenden doden per jaar door hartstilstand.
Amitriptyline: dit is van oorsprong een medicijn tegen depressies. Maar artsen schrijven het ook voor bij pijn door fibromyalgie. Je krijgt bij fibromyalgie een lagere dosering dan bij de behandeling van een depressie. Amitriptyline vermindert de pijn, maar het kan soms wel 2 tot 4 weken duren voordat het werkt. Het helpt vaak ook tegen slaapproblemen bij fibromyalgie. Bijwerkingen zijn onder andere een droge mond, verstopping, verwardheid en sufheid.
Slaap- of kalmeringsmiddelen: dit zijn medicijnen uit de groep benzodiazepinen. De middelen uit deze groep werken spierontspannend, rustgevend en maken suf. Gebruik slaap- en kalmeringsmiddelen zo kort mogelijk. Als je het medicijn langer gebruikt, went je lichaam te veel aan het middel. Je wordt er dan afhankelijk van. Ook kun je last krijgen van bijwerkingen zoals sufheid, verminderd reactievermogen en een grotere eetlust.

Wat kan je zelf doen tegen de fibromyalgie klachten?

Je kunt wel iets tegen de klachten doen door voldoende in beweging te zijn, binnen jouw grenzen. En door beweging en rust af te wisselen. Een oefen- of fysiotherapeut geeft je advies over bewegen en het vinden van de balans met rust.
Je kunt jouw dieet aanpassen. Lees ook: 8 tips met eten tegen gewrichtsklachten.
Voldoende slapen kan je helpen te voorkomen dat pijnklachten erger worden. Lees ook: Hoe slaap je jezelf gezond?
Lees ons artikel Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?.
Ook kan je de zelfmanagementtraining ‘Sterk met pijn’ volgen om te leren beter om te gaan met je klachten. Je vindt deze training bij de FES, de patiëntenvereniging voor mensen met fibromyalgie.
Er bestaan veel soorten alternatieve behandelingen. Soms merken mensen met een reumatische aandoening hiervan een positief effect. Overleg altijd eerst met je behandelend arts voordat je met een alternatieve behandeling begint, omdat die bijwerkingen kan geven of een wisselwerking kan hebben met de medicijnen die je gebruikt.

Fibromyalgie bij vrouwen: wat zijn de symptomen en behandelingen?

Veel gestelde vragen over fibromyalgie bij vrouwen

Dit zijn een aantal van de meest gestelde vragen over fibromyalgie bij vrouwen:

Wat is fibromyalgie?

Fibromyalgie is een chronisch pijnsyndroom dat wordt gekenmerkt door wijdverspreide pijn, vermoeidheid en gevoeligheid in spieren, pezen en gewrichten.

Wat zijn de meest voorkomende symptomen van fibromyalgie?

De symptomen omvatten pijn en gevoeligheid in specifieke drukpunten, vermoeidheid, slaapstoornissen, stijfheid en cognitieve problemen, ook bekend als “fibro mist.”

Wie wordt het meest getroffen door fibromyalgie?

Fibromyalgie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar de diagnose wordt vaak gesteld tussen de leeftijd van 30 en 60 jaar.

Wat veroorzaakt fibromyalgie?

De exacte oorzaak van fibromyalgie is nog niet bekend. Het wordt verondersteld een combinatie te zijn van genetische, neurologische, psychologische en omgevingsfactoren.

Is fibromyalgie te genezen?

Momenteel is er helaas nog geen genezing beschikbaar voor fibromyalgie. Behandelingen richten zich op het beheersen van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven.

Hoe wordt de diagnose fibromyalgie gesteld?

De diagnose wordt gesteld door een arts of internist op basis van klinische symptomen en het uitsluiten van andere mogelijke oorzaken van de symptomen. Er zijn geen specifieke tests voor fibromyalgie.

Welke behandelingen zijn beschikbaar voor fibromyalgie?

Behandelingen kunnen medicijnen, fysiotherapie, oefeningen, stressmanagement en levensstijlaanpassingen omvatten. Een multidisciplinaire aanpak wordt vaak aanbevolen.

Kunnen voeding en levensstijl fibromyalgie beïnvloeden?

Jazeker. Er is bewijs dat voeding en levensstijlveranderingen, zoals regelmatige lichaamsbeweging en stressmanagement, de symptomen van fibromyalgie positief kunnen beïnvloeden.

Wat zijn triggerpoints bij fibromyalgie?

Triggerpoints zijn specifieke gevoelige punten op het lichaam die pijn veroorzaken als ze worden ingedrukt. Mensen met fibromyalgie hebben meerdere van deze triggerpoints.

Hoe kan ik leren omgaan met fibromyalgie op de lange termijn?

Omgaan met fibromyalgie vereist een holistische aanpak. Dit omvat het begrijpen van je eigen lichaam, het opstellen van realistische doelen, het beheren van stress en het samenwerken met een behandelend arts.

Bovenstaande informatie is algemeen van aard is en niet bedoeld is als vervanging voor professioneel medisch advies. Individuen met fibromyalgie moeten altijd overleggen met ervaren zorgverleners voor gepersonaliseerd advies en behandeling.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke internist, neuroloog of cardioloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen?