Mastopathie: goedaardige doch pijnlijke aandoening van de borsten

10 maart 2023

Mastopathie is een verzamelnaam voor goedaardige aandoeningen in het klierweefsel van de borsten. Het woord mastopathie is samengesteld uit het Griekse woord ‘mastos’, wat borst betekent en ‘pathie’, wat ziekte of aandoening betekent. Bij mastopathie heb je pijnlijke borstklachten zonder ernstige oorzaak. Borsten kunnen gespannen zijn, hard zijn en je kunt knobbels voelen. Er kan zelfs vocht uit jouw tepels komen. De mastopathie pijnklachten zijn vaak het ergst vlak voor jouw menstruatieperiode.

In dit artikel leggen we je uit wat mastopathie is, wat de oorzaak is, wat de klachten en symptomen zijn, welke onderzoeken er bij mastopathie mogelijk zijn en hoe mastopathie kan worden behandeld.

Wat is mastopathie?

Veel vrouwen krijgen na hun dertigste last van pijnlijke borsten, die regelmatig gespannen en/of pijnlijk aanvoelen en nauwelijks aanraking verdragen. Bij mastopathie zijn er één of meer knobbels, strengetjes, schijfjes of brokjes in het borstweefsel te voelen. Het borstklierweefsel voelt vaak onregelmatig aan. De borsten kunnen heel gespannen zijn en groter van formaat worden. Soms is er afscheiding uit de tepel(s).

Mastopathie kan voorkomen in één borst of in beide borsten. Zeker tien procent van de vrouwen heeft last van lichte tot ernstige mastopathie. Mastopathie zien we meestal bij vrouwen tussen de 35 en 50 jaar.

Cyste(s) door mastopathie

Ook kunnen er cysten ontstaan, dit wordt cysteuze mastopathie genoemd. Een cyste is een goedaardige holte gevuld met vocht. Een cyste kan spontaan groter worden, maar ook spontaan weer kleiner worden of zelfs verdwijnen.

Fibroadenoom

Een fibroadenoom is een goedaardige bindweefselknobbel. Een fibroadenoom drukt omliggend weefsel opzij, maar groeit er niet in. Het is een knobbeltje dat niet altijd voelbaar is. Het kan langzaam groeien.

Er kan een reden zijn om een fibroadenoom onder controle te houden door middel van echografie. De chirurg of verpleegkundig specialist zal dit met je bespreken. Een fibroadenoom kan, indien gewenst, operatief worden verwijderd. Nadeel van een operatie is dat er een litteken ontstaat.

Lees ook: Last van gevoelige borsten, hevige menstruatie of hartpijn? Wellicht komt het door je vaccinatie!

Er zijn twee vormen van mastopathie:

Cyclische mastopathie
Niet-cyclische mastopathie.

Cyclische mastopathie

Dit heeft alles te maken met de menstruatiecyclus. Zo’n drie tot zeven dagen vóór de menstruatie (dit is de periode dat de menstruatie op gang komt) hebben veel vrouwen last van zware of gespannen borsten en soms stekende pijn in de borsten. De borstklieren zwellen dan op, door de werking van de vrouwelijke geslachtshormonen. Meestal is de borstpijn niet precies aan te wijzen, wel voelen veel vrouwen knobbeltjes in hun borsten.

Niet-cyclische mastopathie

Deze vorm komt minder vaak voor. Er is geen vast patroon in te ontdekken en er is geen verband met de menstruatiecyclus. De pijn zit op een duidelijk aanwijsbare plek en wordt omschreven als brandend, scherp of knagend. Deze vorm komt vaker voor bij vrouwen boven de veertig. Tijdens de menopauze, ofwel overgang (de periode rond de laatste menstruatie) nemen de klachten vaak af, maar na de overgang kunnen ze weer terugkomen.

Mastopathie veroorzaakt angst voor kanker

Een aantal van de symptomen van mastopathie lijken op de symptomen van borstkanker en kunnen daardoor onnodige angst en stress veroorzaken. Onnodig, want mastopathie is namelijk geen kanker!

Lees ook: Wat zijn de 12 symptomen van borstkanker?

Mastopathie is een goedaardige aandoening, maar de angst dat het borstkanker zou kunnen zijn, komt wel bij veel vrouwen met mastopathie voor. Veel vrouwen schrikken als ze een (nieuwe) knobbel in de borst voelen. Bij de meest voorkomende vormen van mastopathie is er géén verhoogde kans op borstkanker. Wel kan iemand mastopathie hebben en daarnáást, net als elke andere vrouw, borstkanker krijgen.

Lees ook: Kijken én voelen: zo kun je je borsten zelf checken op borstkanker.

Symptomen van mastopathie

Bij mastopathie kan je één of meerdere van deze klachten en symptomen ervaren:

Je borsten voelen pijnlijk aan;
Je borsten aanraken doet pijn;
Je borsten zijn gespannen of dikker dan normaal;
Je tepels zijn erg gevoelig;
Er komt vocht uit één of beide tepels;
Je voelt harde plekken of knobbels in je borsten;
De knobbels kunnen groter en kleiner worden of weer verdwijnen.

De klachten zijn vaak het ergst vlak voordat jouw menstruatieperiode begint. Daarna worden de mastopathieklachten weer minder.

Bij sommige vrouwen is de mastopathiepijn heel erg heftig. De door mastopathie veroorzaakte pijn kan grote problemen geven in het dagelijks leven van een vrouw en kan diverse activiteiten moeilijk, pijnlijk of zelfs onmogelijk maken. Bijvoorbeeld fietsen, sporten, werken, iets zwaars tillen, een baby of kind optillen of vrijen. Probeer met leefstijl aanpassingen zoveel mogelijk activiteiten wel te blijven doen.

Lees ook: Hoe weet je of pijn op je borst een noodgeval is of niet?

Pijn door mastopathie

Pijn speelt een grote rol in het leven van veel vrouwen met mastopathie. Bewegen en aanraken (sporten, traplopen, vrijen, kinderen knuffelen, op de buik liggen) is vaak erg pijnlijk. Maar ook bij gewoon stilzitten kunnen de borsten pijnlijk zijn.

Kortweg: mastopathie is een verzamelnaam van goedaardige aandoeningen waarbij er sprake is van goedaardige knobbels of andere onregelmatigheden, en/of (erge) pijn in je borst(en), die geen gevaar voor de gezondheid opleveren, maar wel veel overlast veroorzaken.

Lees ook: Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?

Wat is de oorzaak van mastopathie?

Hoe mastopathie bij vrouwen ontstaat is niet nog precies duidelijk. We weten dat het vaak te maken heeft met vrouwelijke hormonen. Vrouwen hebben verschillende vrouwelijke hormonen in hun bloed. De hoeveelheid hormonen in het bloed wisselt. De klieren in de borsten zijn gevoelig voor die hormonen.

Lees ook: Wat zijn de 6 hormonen die gewichtstoename veroorzaken?

Bij mastopathie lijken de borstklieren extra gevoelig voor veranderingen van de hormonen. Daardoor zijn je borsten vaak gespannen als je ongesteld bent. Vlak voordat je ongesteld wordt krijg je pijn in jouw borsten en kun je knobbels voelen. Na de ongesteldheid verdwijnen de pijn en knobbels weer.

Lees ook: 12 praktische tips tegen menstruatiepijn.

Ook door de pil kun je gespannen en pijnlijke borsten krijgen. Dat komt omdat in de pil ook hormonen zitten.

Lees ook: 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.

Medische onderzoeken bij mastopathie

Als je mastopathieklachten hebt, is het belangrijk om een ernstige oorzaak uit te sluiten. Daarom wordt jouw klacht goed onderzocht. Van een ernstige oorzaak is gelukkig zelden sprake.

Borstonderzoek bij mastopathie

Een mammografie (röntgenfoto) is de meest toegepaste onderzoeksmethode. Bij dit onderzoek worden de borsten kortdurend tussen twee platen geklemd. Doorgaans worden van beide borsten twee opnames gemaakt (in twee richtingen).

Lees ook: 10 mythes over mammografie.

Echografie bij mastopathie

Als er sprake is van ‘compact’ klierweefsel, kan aanvullend een (borst)echografie gemaakt worden. Met behulp van geluidsgolven (ultrasound) wordt het klierweefsel onderzocht op afwijkingen. Een echografie is een eerste keus onderzoeksmethode bij vrouwen onder de 30 jaar; want die hebben dichter borstweefsel, waardoor een mammografie minder goed werkt.

Punctie bij mastopathie

Soms is het noodzakelijk om cellen of een pijpje weefsel te onderzoeken om de juiste diagnose te stellen. Cellen worden afgenomen door een punctie te doen met een dunne naald (cytologische punctie). Weefsel kan worden afgenomen door met een dikke naald (histologisch biopt) een pijpje weefsel op te zuigen. De borst wordt dan eerst plaatselijk verdoofd.

Behandeling van mastopathie

Ondanks het feit dat veel vrouwen last hebben van mastopathie, is er nog geen duidelijkheid over de oorzaak. Wel kan er veel worden gedaan om de overgevoeligheid en de pijn te verminderen:

Mastopathie behandelen zonder hormonen

Begin met de aanschaf van een goed sluitende (sport) beha zonder beugels met brede schouderbanden en zorg voor warmte in de vorm van een vest of trui. Hoe kouder, hoe pijnlijker de borsten kunnen aanvoelen. Lees ook: Hoe kun je zelf je beha-maat meten (met beha-maattabel)?
Probeer ook hoe je borsten voelen zonder beha. Lees ook: ‘Het is niet nodig om een beha te dragen!’.
Pijnstillers: tegen de pijn kan je paracetamol nemen (3 tot 4 x daags 2 tabletten van 500 mg). Als de pijnklachten niet verminderen, overleg dan met jouw huisarts om eventueel een sterkere pijnstiller te nemen.
Bij sommige vrouwen helpt het om minder koffie, thee, cola en alcohol te drinken en minder kaas en chocolade te eten. Hierin zitten stoffen die veel invloed kunnen hebben op de biochemische reacties in het lichaam (methylxanthines en tyramines). Het duurt ongeveer drie maanden voordat je effect kan verwachten van het stoppen met deze voedingsproducten.
Warmte en kou: Sommige vrouwen ervaren verlichting van de klachten door warmte, bijvoorbeeld door een warme douche te nemen. Warme kleding is dan ook van belang. Warme kompressen kunnen soms verlichting van de klachten geven. Sommige vrouwen vinden kou juist aangenaam. Het gebruik van een coldpack kan dan voor (tijdelijke) verlichting zorgen.
Teunisbloemolie (primrose oil) 1 maal daags 1 capsule van 1000 milligram. Dit middel kun je kopen bij de (online) drogisterij of apotheek. Ook voor dit middel geldt dat het ongeveer drie maanden duurt voordat je effect kan verwachten.
GLA-EPA (combinatie teunisbloemolie en visolie) 2 maal daags 2 capsules gedurende 4 maanden (innemen tijdens de maaltijd). Daarnaast 3 maal daags 1000 milligram paracetamol gedurende de eerste 6 weken.
Na de overgang verdwijnen de klachten meestal vanzelf, maar soms is er bij mastopathie verder onderzoek nodig. Bijvoorbeeld omdat er een plotse verandering is in één of beide borsten (rode of warme borst, tepelafscheiding na de overgang, deukjes in de borst,…). Een echo of een mammogram kan dan nodig zijn.

Mastopathie behandelen met hormonen

De anticonceptiepil (‘de pil’) gaan slikken helpt bij sommige vrouwen. Het kan ook helpen om over te schakelen op een andere pil.
Bij een ernstige vorm van cyclische mastopathie is een andere hormonale behandeling te overwegen. Deze behandeling heeft veel bijwerkingen. Daarom wordt pas in laatste instantie hiertoe besloten. Als dit voor je van toepassing is, dan bespreekt jouw behandeld arts dit met je.

Mastopathie operatief verwijderen

Bij mastopathie op één duidelijke plek in de borst kan deze plek operatief worden verwijderd. Dit geeft echter geen garantie dat de klachten verdwijnen. En naast dat het een cosmetisch effect heeft kan een operatie, door de vorming van littekenweefsel, de klachten juist ook laten toenemen. Bovendien kan mastopathie op een andere plaats in de borst opnieuw ontstaan. Als deze behandeling wordt overwogen, bespreekt jouw arts of medisch specialist dit verder met je.

Mastopathie behandelen is vaak een kwestie van op multidisciplinaire wijze diverse maatregelen en/of behandelingen proberen, om te kijken welke aanslaat en het meest effectief is.

Andere goedaardige afwijkingen van de borst(en)

Vetweefselknobbel (lipoom)

Een vetweefselknobbel (lipoom) is een goedaardige afwijking. Deze ontstaat vanuit het vetweefsel in de borst. Vetweefselknobbels (lipomen) voelen zacht aan. Deze vetweefselknobbels zijn vaak in grootte variërend van enkele millimeters tot soms grote afwijkingen. Medisch gezien is het vaak niet noodzakelijk om een lipoom uit de borst te verwijderen.

Papilloom

Achter de tepelhof, in de melkgangen, komen soms kleine gezwellen voor die papillomen worden genoemd. Papillomen produceren soms geel tepelvocht, of veroorzaken een ingetrokken tepel. Papillomen komen met name voor bij vrouwen tussen de dertig en vijftig jaar. De diagnose papilloom wordt vaak door middel van een punctie vastgesteld.

Bij een papilloom wordt, bij voorkeur, de betreffende melkgang operatief weggenomen (microdochectomie). Deze operatie vindt plaats in dagbehandeling. Een klein percentage papillomen blijkt na onderzoek een (voorloper)stadium van (borst)kanker te bevatten. Een alternatief voor operatie is om de afwijking te controleren door middel van echografie.

Verwijde melkgang (ductectasie)

Verwijde melkgangen kunnen gepaard gaan met een chronische ontsteking en tepelvloed. Het komt met name voor bij vrouwen voor of rond de menopauze, dus vooral rond de vijftig jaar. Het is onbekend wat de oorzaak hiervan is. Zijn de tepelvloed of chronische ontstekingsverschijnselen erg storend en/of pijnlijk, dan is het raadzaam om operatief enkele verwijde melkgangen te verwijderen (microdochectomie). Het verwijderen van alle tepeluitgangen heet een conusexcisie. Hierbij wordt het klierweefsel verwijderd achter de tepel en tepelhof middels een snee langs de tepelhof. Helaas kan de gevoeligheid van de tepel door deze ingreep blijvend veranderen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke medisch specialist bij SHE Health Clinics? Neem dan rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over borsten, borstgezondheid en vrouwengezondheid?