Proctalgia fugax (ook wel bekend als vluchtige rectale pijn, anaalkrampen of anuskramp), is een aandoening die wordt gekenmerkt door plotselinge, intense pijn in het rectale gebied die meestal enkele seconden tot enkele minuten aanhoudt. “Proctalgia” verwijst naar pijn in het rectum en “fugax” betekent “vluchtig” of “voorbijgaand”. De pijn treedt vaak ‘s-nachts op tijdens rustperiodes en kan worden beschreven als krampachtig of stekend.
Proctalgia fugax komt vaak voor bij vrouwen tijdens hun menstruatieperiode, vandaar dat wij er in dit artikel aandacht aan besteden. We leggen uit wat het is, wat je er aan kunt doen en beantwoorden een aantal veel gestelde vragen over proctalgia fugax.
Oorzaak van proctalgia fugax
De exacte oorzaak van proctalgia fugax is nog niet volledig begrepen, maar het wordt verondersteld dat het te maken heeft met spasmen van de spieren rond het rectum, zoals de levator ani-spier. Deze spasmen kunnen optreden als gevolg van verschillende factoren, waaronder: stress, seks, constipatie (obstipatie), ontlasting, voedselintoleranties, chronische darmontsteking (colitis ulcerosa, ziekte van Crohn), hormonale veranderingen, menstruatie, anale fissuren (kloofjes), een tumor of een infectie in de endeldarm, en zelfs een zittende levensstijl.
Ook kan het optreden na behandeling van aambeien of verwijdering van de baarmoeder (hysterectomie). Daarnaast is er mogelijk een verband met het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Tevens lijkt er een verband te zijn met verschillende psychische aandoeningen zoals angststoornissen en depressiviteit.
Lees ook: Te lang zitten? Pas dan op voor het dead butt syndroom!
Behandeling van proctalgia fugax
Hoewel proctalgia fugax zeer pijnlijk kan zijn, is het over het algemeen een onschadelijke aandoening en gaat het meestal vanzelf over. Er zijn echter enkele maatregelen die kunnen helpen bij het verlichten of voorkomen van episoden van proctalgia fugax, zoals stressmanagementtechnieken, het vermijden van trigger voedingsmiddelen, het handhaven van een gezonde stoelgang en het gebruik van warmte (kruik of warm water klysma) of ontspanningstechnieken tijdens een aanval.
In sommige gevallen kan een zorgverlener ook medicatie voorschrijven om de symptomen te beheren als ze ernstig zijn of regelmatig optreden. Een huisarts kan proberen de spierspanning van de anale spier te verlagen door het voorschrijven van een zalf, bijvoorbeeld ISDN of diltiazem. Deze zalf breng je aan op de anus als de pijn begint. De arts kan ook tabletten voorschrijven die op dezelfde manier de spierspanning verlagen (diltiazem tabletten).
Bij ernstige of aanhoudende klachten, kan er iets anders aan de hand zijn en kan onderzoek en/of behandeling door een proctoloog of MDL-arts nodig zijn.
Lees ook: Waarom kan anale seks pijn doen en wat zijn de risico’s?
Veel gestelde vragen over proctalgia fugax
Wat veroorzaakt proctalgia fugax?
De exacte oorzaak van proctalgia fugax is nog niet volledig begrepen, maar het wordt verondersteld te worden veroorzaakt door spasmen van de spieren rond het rectum, zoals de levator ani-spier. Factoren zoals stress, voedselintoleranties, darmziektes, obstipatie en hormonale veranderingen (zoals menstruatie) kunnen bijdragen aan het optreden van deze spasmen.
Wat zijn de klachten proctalgia fugax?
Het zijn veelal plotselinge aanvallen van kortdurende hevige pijn in de endeldarm en/of anus. Het is een intense, vaak stekende pijn, die spontaan weer afneemt en helemaal verdwijnt. Het kan enkele seconden tot minuten aanhouden.
Wanneer moet je hiermee naar de huisarts gaan?
Als je met regelmatig last hebt van anuskramp of als je ook andere klachten hebt, dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Indien nodig, kan de huisarts je doorverwijzen naar een proctoloog of MDL-arts.
Hoe wordt proctalgia fugax gediagnosticeerd?
Proctalgia fugax wordt meestal gediagnosticeerd op basis van de symptomen die de patiënt rapporteert, zoals plotselinge, intense pijn in het rectale gebied die meestal enkele seconden tot enkele minuten aanhoudt. De huisarts kan de anus en het begin van de endeldarm onderzoeken door middel van een rectaal toucher. De arts onderzoekt dan met een vinger de binnenkant van de anus en de endeldarm. Scheurtjes of kloofjes in de anus (fissuren), aambeien en poliepen/tumoren aan het einde van de endeldarm (het rectum) kunnen zo opgespoord worden. Ook kan de arts voelen of er sprake is van een verkrampte sluitspier wat ook pijnklachten kan veroorzaken. Bij twijfel kan de arts je doorsturen voor een uitgebreider kijkonderzoek waarbij de binnenkant van de endeldarm bekeken wordt. Dit onderzoek heet een sigmoïdoscopie (of endoscopie).
Er kunnen aanvullende onderzoeken worden uitgevoerd om andere mogelijke oorzaken van rectale pijn uit te sluiten.
Hoe vaak komt proctalgia fugax voor?
Naar schatting kan 10 tot 15% van de mensen er ooit in hun leven mee te maken krijgen. Toch ervaren de meeste vrouwen het als gevolg van hun menstruatiecyclus, met name rond de menstruatie.
Hoe wordt proctalgia fugax behandeld?
Behandelingen voor proctalgia fugax zijn gericht op het verlichten van de symptomen en het voorkomen van toekomstige episoden. Dit kan onder meer het gebruik van warmte, ontspanningstechnieken, stressmanagement, het vermijden van trigger voedingsmiddelen en het handhaven van een gezonde stoelgang omvatten. In sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven om de symptomen te beheren.
Welk medisch specialisme is gespecialiseerd in de behandeling van proctalgia fugax?
Een proctoloog of MDL-arts kan andere mogelijke ziektes en aandoeningen uitsluiten en de diagnose proctalgia fugax stellen. Daarna kan er een behandelplan worden opgesteld.
Is proctalgia fugax gevaarlijk?
Over het algemeen is proctalgia fugax niet gevaarlijk, maar het kan wel zeer pijnlijk zijn. Het veroorzaakt geen permanente schade aan het rectum of andere structuren in het lichaam. Het is echter belangrijk om andere mogelijke oorzaken van rectale pijn uit te sluiten voordat de diagnose van proctalgia fugax wordt gesteld.
Kan proctalgia fugax worden voorkomen?
Hoewel het moeilijk is om proctalgia fugax volledig te voorkomen, kunnen bepaalde maatregelen helpen om episoden te verminderen of te voorkomen. Dit kan onder meer het vermijden van trigger voedingsmiddelen, het beheren van stress, het handhaven van een gezonde stoelgang en het gebruik van warmte of ontspanningstechnieken tijdens een aanval omvatten.
Waardoor kan proctalgia fugax tijdens de menstruatiecyclus voorkomen?
Tijdens de menstruatiecyclus geeft het lichaam hormonen af, prostaglandine genaamd, die de spieren van de baarmoeder doen samentrekken en helpen het baarmoederslijmvlies af te scheiden. Die samentrekkingen voelt soms aan als menstruatiepijn. Nu kunnen deze hormonen hetzelfde effect hebben op de darmen en spijsvertering, waardoor het rectum en de bekkenbodemspieren rond de billen samentrekken en er zowel spierkrampen als anuskrampen kunnen ontstaan.
Meer lezen over anale klachten en gerelateerde klachten?
- SHE Health Clinics infopagina anale klachten (proctologie).
- SHE Health Clinics infopagina menstruatieklachten.
- Anale klachten: wat zijn de meest voorkomende aandoeningen?
- Wat zijn de oorzaken van bloed uit je anus?
- Zóveel moet je per dag bewegen om al dat zitten goed te maken.
- Wat veroorzaakt anale jeuk?
- 12 tips voor de eerste keer anale seks.
- Welke slaaphouding is het beste voor je darmen?
- Iedereen kan de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa krijgen!
- Wat zijn vaginale spataderen en wat kan je er aan doen?
- Langdurig zitten onderbreken is van invloed op de hersenen.
- 7 feiten en fabels over aambeien
- Anaal douchen: hoe bereid je het voor en doe je het veilig?
- Bloed bij je ontlasting? Neem je klachten serieus!
- Zwanger? Dít zijn dé tips tegen spataderen in benen en schaamlippen.
- Waarom voorzichtig zijn bij switchen tussen anale en vaginale seks?
Auteur: Redactie
Bronnen: SHE Health Clinics, Gezond.be, National Library of Medicine, Maag Lever Darm Stichting
