Migraine is hersenziekte, die voor een groot deel genetisch bepaald lijkt te zijn. Zo zien we dat migraine veel voorkomt in families. Migraine komt vaak voor; ongeveer 15% van alle mensen wereldwijd heeft migraine. Dat zijn bijna 2,5 miljoen Nederlanders. Vrouwen hebben veel vaker migraine dan mannen in een verhouding 3:1. Waarschijnlijk is dit verschil hormonaal bepaald.
Volgens de Global Burden of Disease studie is migraine de op één na meest invaliderende ziekte wereldwijd. Bij vrouwen onder de 50 jaar is het zelfs de meest invaliderende ziekte.
Migraine kost de Nederlandse samenleving per jaar gemiddeld € 2,3 tot 4,2 miljard. Productiviteitsverlies per werknemer met migraine is gemiddeld 4 tot 10 dagen per jaar, wat de werkgever meestal minstens € 2.400 – 3.600 op jaarbasis kost.
Hoewel we migraine vooralsnog niet kunnen genezen, is deze wel te beperken en te behandelen met zowel medicatie en leefstijlinterventies. Helaas zoekt slechts een beperkt aantal mensen met migraine medische hulp, wat leidt tot onderbehandeling en onnodig ziekteleed. Migraine is dus niet zomaar ‘een hoofdpijn’. Mensen met deze hersenziekte zijn dus niet zwak, doch juist ontzettend sterk! Want ondanks alle lichamelijke- en mentale uitdagingen, proberen zij ook een normaal leven te leiden.
In dit artikel leggen we uit wat hormonale migraine is, wat de mogelijke oorzaken zijn, wat behandelingsmogelijkheden, welke medicatie er tegen migraine bestaat en wat je zelf kunt doen om de symptomen te reduceren op basis van leefstijlinterventies.
Lees ook: Van hartaandoeningen tot spiraaltjes: Hoe artsen de pijn van vrouwen wegwuiven.
Hormonale migraine
Hormonale migraine wordt vaak in verband gebracht met schommelingen in de hormoonspiegels, met name oestrogeen. Deze vorm van migraine treedt vaak op in verband met de menstruatiecyclus, zwangerschap, anticonceptiegebruik of de overgang naar de menopauze.
Belangrijke kenmerken van hormonale migraine zijn:
- Timing in verband met de menstruatiecyclus: Hormonale migraine komt vaak voor rond de menstruatiecyclus. Sommige vrouwen ervaren migraineaanvallen vlak voor, tijdens of na de menstruatie.
- Verband met hormonale schommelingen: Oestrogeen is een belangrijk hormoon dat betrokken is bij de regulering van de menstruatiecyclus. Schommelingen in oestrogeenspiegels kunnen migraineaanvallen uitlokken bij vrouwen die gevoelig zijn voor hormonale veranderingen.
- Auraverschijnselen: Ongeveer een kwart van de mensen met migraine, inclusief hormonale migraine, ervaart een aura vóór de eigenlijke hoofdpijn. Een aura kan visuele symptomen omvatten, zoals flikkerende lichten, zigzaglijnen of blinde vlekken.
- Verlichting tijdens zwangerschap of menopauze: Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap kunnen soms leiden tot vermindering of verbetering van migraineklachten. Aan de andere kant kan de overgang naar de menopauze het optreden van migraine beïnvloeden.
- Invloed van anticonceptie: Voor sommige vrouwen kan het starten, stoppen of wijzigen van hormonale anticonceptie de frequentie en intensiteit van hormonale migraine beïnvloeden.
Lees ook: Wat zijn symptomen en oorzaken van tekort aan oestrogeen en progestagenen?
Symptomen van hormonale migraine
Hormonale migraine kan variëren in symptomen, maar het vertoont vaak gelijkenissen met andere vormen van migraine.
Veel voorkomende symptomen van hormonale migraine zijn:
- Intense hoofdpijn: Migraine wordt vaak gekenmerkt door een ernstige, kloppende hoofdpijn. De pijn kan aan één kant van het hoofd voorkomen.
- Misselijkheid en braken: Veel mensen met migraine ervaren misselijkheid en soms braken tijdens een aanval.
- Gevoeligheid voor licht (fotofobie): Mensen met migraine kunnen overgevoelig zijn voor licht en verlichting vermijden tijdens een aanval.
- Gevoeligheid voor geluid (fonofobie): Geluiden die normaal gesproken niet storend zijn, kunnen tijdens een migraineaanval als onaangenaam worden ervaren.
- Visuele symptomen (aura): Ongeveer een op de vier mensen met migraine ervaart een aura vóór de hoofdpijn. Een aura kan visuele symptomen omvatten, zoals flikkerende lichten, zigzaglijnen, wazig zicht of blinde vlekken.
- Duizeligheid: Sommige mensen ervaren duizeligheid of een gevoel van onbalans tijdens een migraineaanval.
- Vermoeidheid: Migraine kan leiden tot vermoeidheid en uitputting, zowel tijdens als na een aanval.
- Veranderingen in stemming: Sommige mensen ervaren stemmingsveranderingen, zoals prikkelbaarheid of depressie, voor of tijdens een migraineaanval.
- Hormonale veranderingen: Omdat hormonale migraine vaak gerelateerd is aan de menstruatiecyclus, kunnen vrouwen ook symptomen ervaren die verband houden met hormonale schommelingen, zoals stemmingswisselingen en gevoelige borsten.
Echter, niet alle vrouwen met hormonale migraine ervaren alle bovengenoemde symptomen. Daarnaast kan de ernst en duur van de symptomen variëren.
Lees ook: Hét verschil tussen hormonale, menstruele en normale migraine.
Oorzaken van hormonale migraine
Hormonale migraine wordt vaak geassocieerd met schommelingen in hormoonspiegels, vooral de schommelingen in oestrogeen. Dit zijn veelal de belangrijkste oorzaken en factoren die kunnen bijdragen aan hormonale migraine:
- Menstruele cyclus: Hormonale migraine komt vaak voor in verband met de menstruatiecyclus. Het kan optreden voor, tijdens of na de menstruatie, meestal rond de ovulatie of vlak voor de menstruatie.
- Ovulatie: Sommige vrouwen ervaren migraine als gevolg van de ovulatie, die plaatsvindt ongeveer halverwege de menstruatiecyclus.
- Menstruatie: De daling van oestrogeenspiegels die optreedt tijdens de menstruatie kan bijdragen aan het ontstaan van migraine bij sommige vrouwen.
- Anticonceptie: Hormonale anticonceptiemethoden, zoals de pil of hormoonspiraal, kunnen de hormoonspiegels stabiliseren en bij sommige vrouwen migraine helpen verminderen. Aan de andere kant kunnen ze bij andere vrouwen juist migraine veroorzaken of verergeren.
- Zwangerschap: Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap kunnen zowel positieve als negatieve effecten hebben op migraine. Sommige vrouwen ervaren vermindering van migraine tijdens de zwangerschap, terwijl het voor anderen kan toenemen.
- Menopauze: De overgang naar de menopauze gaat gepaard met aanzienlijke schommelingen in hormoonspiegels, met name een afname van oestrogeen. Dit kan ook een invloed hebben op migraine bij vrouwen.
- Hormonale schommelingen bij anticonceptie stoppen: Vrouwen die stoppen met hormonale anticonceptie kunnen tijdelijk hormonale schommelingen ervaren, wat kan leiden tot migraineaanvallen.
- Genetische aanleg: Er is ook een genetische component in de gevoeligheid voor migraine, inclusief hormonale migraine. Als migraineklachten in je familie voorkomen, is de kans groter dat je er ook last van hebt.
Het begrijpen van de individuele triggers en patronen is belangrijk om effectief met hormonale migraine om te kunnen gaan. Het kan nuttig zijn om een dagboek bij te houden waarin je je menstruatiecyclus, symptomen en mogelijke triggers noteert om patronen te identificeren. Als hormonale migraine ernstig is of regelmatig terugkeert, is het raadzaam om professioneel medisch advies in te winnen. Een arts of medisch specialist bij SHE Health Clinics kan je helpen bij het vaststellen van de oorzaak (diagnose stellen) en een multidisciplinair behandelplan aanbevelen dat is afgestemd op jouw specifieke situatie.
Lees ook: Waarom is migraine ernstiger tijdens de overgang?
Voorkomen of reduceren van hormonale migraine
Onderstaand staan een aantal manieren die je kunt overwegen om hormonale migraine te verminderen:
- Levensstijlaanpassingen: Zorg voor een regelmatig slaappatroon en voldoende rust. Eet regelmatige, gezonde maaltijden en sla geen maaltijden over. Blijf gehydrateerd door voldoende gefilterd water te drinken.
- Dieet: Identificeer voedingsmiddelen die mogelijk migraine-uitlokkers zijn en vermijd ze. Deze kunnen variëren van persoon tot persoon, maar sommige veelvoorkomende triggers zijn onder andere cafeïne, chocolade, kaas, suiker, bewerkte koolhydraten, gluten en bewerkte voedingsmiddelen met toegevoegde conserveringsmiddelen en smaakstoffen.
- Regelmatige lichaamsbeweging: Oefening kan helpen bij het verminderen van stress en het reguleren van hormonen. Kies activiteiten die je leuk vindt en die je regelmatig kunt volhouden.
- Stressmanagement: Leer stress te verminderen met behulp van technieken zoals meditatie, yoga, diepe ademhalingsoefeningen en progressieve spierontspanning.
- Hormonale anticonceptie: Voor sommige vrouwen kan het gebruik van hormonale anticonceptiemethoden, zoals de pil, Implanon anticonceptiestaafje of hormoonspiraal (Kyleena of Mirena), helpen bij het reguleren van hormonale schommelingen en het verminderen van hormonale migraine.
- Supplementen: Overleg met jouw behandelend arts, internist, neuroloog of gynaecoloog over het gebruik van supplementen zoals magnesium, vitamine B2 (riboflavine) of co-enzym Q10, die soms migraine kunnen helpen verminderen.
- Medicatie: In sommige gevallen kan de arts medicijnen voorschrijven om de frequentie en intensiteit van hormonale migraine te verminderen. Dit kan onder andere pijnstillers, triptanen of preventieve medicijnen omvatten, waarbij onderscheid kan worden gemaakt tussen aanvalsmedicatie en onderhoudsmedicatie (zie onderstaand).
- Overleg met een medisch specialist: Raadpleeg onze vrouwelijke neuroloog, gespecialiseerd in hoofdpijnen of een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics voor meer gericht advies en behandelingsopties.
Het is essentieel om met een in hormonale migraine gespecialiseerde zorgverlener te praten om de meest geschikte aanpak voor jouw specifieke situatie te bepalen. De juiste behandeling kan variëren afhankelijk van de ernst en frequentie van de hormonale migraine, evenals andere individuele gezondheidsfactoren. Helaas zoekt slechts een minderheid van vrouwen met migraine medische hulp, wat leidt tot onderbehandeling en onnodig ziekteleed.
Lees ook: Hoe blijf je met een gezonde leefstijl hormonaal in balans?
Medicatie tegen hormonale migraine
Bij (hormonale) migraine kunnen twee verschillende types medicatie worden gebruikt:
- Aanvalsmedicatie: wordt ingenomen ten tijde van de hoofdpijnaanval en is bedoeld om een migraineaanval te stoppen.
- Onderhoudsmedicatie: wordt regelmatig ingenomen, meestal dagelijks, en is bedoeld om de hoeveelheid migraineaanvallen en ernst van de migraine te verminderen.
Aanvalsmedicatie tegen migraine
Bij migraine wordt meestal met aanvalsmedicatie laagdrempelig gestart. Bij aanvalsmedicatie is het belangrijk om deze medicatie op het juiste moment in te nemen; namelijk wanneer de migrainehoofdpijn nét op begint te komen. Wanneer aanvalsmedicatie te laat wordt ingenomen, kan dit tot een verminderd effect op de reductie van de migraine resulteren. Hierdoor kan de migraine binnen een dag terugkomen, wat ‘recurrence’ wordt genoemd. Recurrence kan ook optreden wanneer de aanvalsmedicatie onvoldoende sterk is. In dat geval kan de huisarts of neuroloog ervoor voor kiezen om de dosering van de aanvalsmedicatie op te hogen of een ander medicijn te proberen.
Voorbeelden van aanvalsmedicatie zijn (in oplopende volgorde van sterkte):
- Paracetamol
- NSAIDs (ibuprofen, naproxen, diclofenac, etc.)
- Triptanen.
Triptanen zijn een klasse medicijnen die specifiek zijn ontwikkeld voor de behandeling van migraineaanvallen. Ze werken door bepaalde neurotransmitters te beïnvloeden en kunnen helpen bij het verlichten van pijn, misselijkheid, en andere symptomen geassocieerd met migraine. Dit zijn een aantal van de meest gebruikte triptanen:
- Sumatriptan: Dit was het eerste triptan dat op de markt kwam en het wordt in verschillende vormen voorgeschreven, waaronder tabletten, neusspray, injecties en pleisters.
- Rizatriptan: Verkrijgbaar in tabletvorm, smelttabletten en dispergeerbare tabletten. Het wordt snel opgenomen en kan snel verlichting bieden.
- Zolmitriptan: Beschikbaar als tabletten, smelttabletten en neusspray. Het heeft een snelle absorptie en kan effectief zijn bij de behandeling van migraineaanvallen.
- Eletriptan: Dit triptan heeft een langere halfwaardetijd dan sommige andere en kan dus langer aanhoudende verlichting bieden. Het is beschikbaar in tabletvorm.
- Almotriptan: Dit triptan heeft een langzame absorptie, wat het geschikt kan maken voor mensen die gevoelig zijn voor bijwerkingen van snelwerkende triptanen. Het is beschikbaar in tabletvorm.
- Frovatriptan: Dit triptan heeft ook een langzame absorptie en een langere halfwaardetijd. Het wordt vaak voorgeschreven voor vrouwen met menstruatiegerelateerde migraine. Het is beschikbaar in tabletvorm.
- Naratriptan: Dit triptan heeft een langzamere start van actie en een langere halfwaardetijd. Het wordt vaak gebruikt bij patiënten met langdurige migraineaanvallen. Het is beschikbaar in tabletvorm.
Lees ook: Ibuprofen veroorzaakt duizenden doden per jaar door hartstilstand.
Onderhoudsmedicatie tegen migraine
Onderhoudsmedicatie is een medicijn wat dagelijks moet worden ingenomen met het doel om zowel de hoeveelheid als de ernst van de migraineaanvallen te verminderen. Over het algemeen wordt onderhoudsmedicatie als succesvol beschouwd, wanneer de frequentie van de migraineaanvallen met minimaal de helft is afgenomen. Het starten van onderhoudsmedicatie wordt door een neuroloog of huisarts overwogen, wanneer iemand minimaal twee migraineaanvallen per maand heeft.
Voorbeelden van onderhoudsmedicatie zijn (in volgorde van meest naar minst gunstig bijwerkingenprofiel) zijn:
- Candesartan
- Propranolol
- Metoprolol
- Topiramaat
- Valproaat
- Flunarizine
- Amitriptyline
- Pizotifeen.
Lees ook: Welke medicijnen hebben het grootste risico op bijwerkingen of vergiftiging?
Meer informatie of afspraak maken?
Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog of neuroloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.
Meer lezen over hormonen, pijn en leefstijl?
- SHE Health Clinics infopagina hormonale migraine.
- SHE Health Clinics infopagina hoofdpijn en migraine.
- SHE Health Clinics overzicht medisch zorgaanbod.
- Migraine rond menstruatie: meer terugkerende hoofdpijn en medicatiegebruik.
- Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?
- Wat zijn de 6 hormonen die gewichtstoename veroorzaken?
- Hoe beïnvloeden hormonen jouw gedrag en humeur?
- Wat zijn de meest voorkomende hormoonverstoorders?
- 10 signalen dat je een hormonale disbalans hebt.
- Wat gebeurt er met je lichaam als je met de anticonceptiepil stopt?
- Fentanyl: een dodelijke pijnstiller.
- Wat zijn de belangrijkste gezondheidstips voor vrouwen?
- 15 adviezen voor je hormoonbalans.
- Wat zijn de 3 meest pijnlijke aandoeningen bij vrouwen?
- 6 tips voor een goede hormonale gezondheid bij vrouwen.
- Wie zijn gevoeliger voor pijn: vrouwen of mannen?
- 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.
- Wat zijn hormoonvrije alternatieven voor de pil?
Auteur: Redactie
Bronnen: SHE Health Clinics, The Journal of Headache and Pain, Pacea
