Vruchtbaarheid behouden na kanker? Vrouwen worden te weinig naar gynaecoloog doorverwezen

10 november 2024

Van alle jonge vrouwen met kanker wordt slechts de helft naar een gynaecoloog doorverwezen voor een gesprek over de mogelijkheden tot het behoud van de vruchtbaarheid en hun kinderwens, bijvoorbeeld door het invriezen van eicellen. Dat concludeerde onderzoekster en promovenda Michelle van den Berg van het Radboudumc in Nijmegen.

Vrouwen kunnen onvruchtbaar worden door chemotherapie, bestraling of een operatie aan de voortplantingsorganen. Vaak kan een gynaecoloog voordat de kankerbehandeling begint echter eicellen invriezen of de eierstokken verplaatsen, waardoor de vruchtbaarheid tijdig gered kan worden.

‘Doodzonde dat patiënten er nog zo weinig op worden gewezen’

Dat kankerpatiënten daar nog steeds zo weinig op worden gewezen, ook al gebeurt het vaker dan een aantal jaren geleden, is doodzonde, vindt de promovenda. ‘Ik liet in mijn proefschrift zien dat vrouwen die deze zorg wel krijgen, na hun herstel van kanker een hogere kwaliteit van leven hebben. Ook als ze niet kozen voor een behandeling om de vruchtbaarheid te behouden.’

Invriezen van eicellen

Het aantal jonge vrouwen dat geneest van kanker neemt toe door de betere en agressievere behandelingen. Bijkomend effect is wel dat vrouwen een grotere kans hebben op onvruchtbaarheid, zegt Van den Berg.

Belangrijk is dat voorafgaand aan de behandeling met vrouwen de risico’s worden besproken. Artsen moeten hen de keuze geven om bijvoorbeeld via een kort ivf-traject eicellen of embryo’s in te laten vriezen.

Lees ook: Eicellen invriezen wordt regelmatig gedaan, doch weinig gebruikt.

‘Te weinig bewustzijn en kennis’

‘Het ontbreekt soms aan bewustzijn en kennis van dit onderwerp. Het is ook een kwestie van tijd, logistiek en houding. Soms is goede informatie in een ziekenhuis niet beschikbaar, of is onduidelijk wie verantwoordelijk is’, verklaart gynaecologe en copromotor Dr. Ina Beerendonk de situatie.

Vrouwen moeten keuze hebben

Van alle ondervraagde vrouwelijke patiënten werd wel aan bijna 73 procent verteld dat er risico op onvruchtbaarheid was. Aan 51 procent werd een verwijzing naar een gynaecoloog aangeboden voor een ivf-traject. “Het belangrijkste probleem is dat sommige vrouwen de keuze wordt ontnomen.”

Van den Berg ziet wel verbetering vergeleken met 10 jaar terug, het vraagt echter volgens de onderzoekster nog veel aandacht om het te verbeteren. “Het is geen onwil, maar een oncoloog denkt niet automatisch aan de eventuele kinderwens van een vrouw.” De leeftijd van de vrouwen of het feit dat ze al kinderen hebben, speelt daarbij een belangrijke rol. “Dan wordt het voor die vrouwen ingevuld dat ze waarschijnlijk geen kinderen meer willen.”

Lees ook: Waardoor krijg je schouderklachten na chemotherapie?

Eén eindverantwoordelijke

Uiteindelijk moet er volgens haar één iemand in elk ziekenhuis eindverantwoordelijk gemaakt worden. “Het moet standaard onderdeel worden van het zorgpad.” Dat zal niet van vandaag op morgen voor verandering zorgen, verwacht ze.

“Wat oude routines moeten doorbroken worden. Dat vergt tijd en heel veel energie.” Vrouwen die vragen die hierover vragen hebben, raadt ze aan deze vooral bij de eigen specialist te stellen. Daarnaast is geld nodig, zodat straks het ontwikkelde stappenplan in heel Nederland kan worden gebruikt.

Het Radboudumc heeft inmiddels een onlinekeuzehulp gemaakt, waarmee vrouwen op weg worden geholpen om een keuze te maken.

Lees ook: Risico’s op hartklachten na chemotherapie.

Meer lezen over kanker en leefstijl?