26 feiten en fabels over zwangerschap

1 december 2023

Als je zwanger bent lijkt het soms wel of je niets meer mag. Doch in werkelijkheid valt het best mee. Er doen echter veel indianenverhalen over zwangerschap de ronde, maar waar is het wetenschappelijke bewijs?

Bij de onderstaande 26 stellingen met feiten en fabels over zwangerschap lees je alles over wat wel en niet waar is en wat wel en niet ‘mag’ als je zwanger bent.

1. Stelling: Zwangerschapsjeuk verschilt van normale jeuk.

Feit! Hoewel jeuk tijdens de zwangerschap al snel ‘zwangerschapsjeuk’ wordt genoemd, verschillen deze toch van elkaar. Bij ‘normale’ jeuk kun je bijvoorbeeld alleen jeuk hebben op je buik, of kan het jeuken over je hele lichaam. Je hebt dan geen last van huiduitslag, zoals pukkeltjes of blaasjes.

Vaak komt deze jeuk simpelweg door de snelle groei van je buik, borsten, billen en benen. De huid heeft dan te weinig tijd om op te rekken, waardoor deze begint te jeuken. Vaak gaat dit vooraf aan striae. Ook kan het komen doordat er door hormonen bepaalde stoffen vrijkomen in je bloed waar je jeuk van kunt krijgen.

Lees ook: Wat kun je doen tegen zwangerschapsjeuk?

2. Stelling: Je moet 1000 kcal extra eten, want als zwangere moet je behoorlijk wat extra eten, toch?

Fabel! Als je zwanger bent moet je qua gezonde voeding eten voor twee, maar niet qua hoeveelheid. Gemiddeld heb je tussen de 70 en 300 kcal extra per dag nodig, afhankelijk van hoever je zwanger bent.

Hoeveel je aankomt verschilt sterk per persoon, maar probeer je aan onderstaande richtlijnen te houden. In het onderstaande schema kun je zien welke gewichtstoename tijdens de zwangerschap wenselijk is voor jou, maar pin je hier niet op vast. Voeding is niet de enige factor die invloed heeft op jouw gewicht in de zwangerschap, ook bijvoorbeeld de hoeveelheid vocht die je vasthoudt weegt natuurlijk mee. Jouw verloskundige of arts kan je hier persoonlijk advies over geven.

BMI vóór de zwangerschap	Advies
Lager dan 18,5	Jouw gewicht is laag, het is belangrijk dat je tijdens de zwangerschap niet te weinig aankomt. 12- 18 kg aankomen tijdens deze zwangerschap zou voor jou heel mooi zijn.
18,5-24,9	Je hebt een gezond gewicht. Het is wenselijk dat je tijdens de zwangerschap 11,5-16 kg aankomt.
25-29,9	Jouw gewicht is te hoog. 7-12 kg aankomen tijdens deze zwangerschap zou voor jou heel mooi zijn, zodat je na de bevalling een goede start maakt.
30 en hoger	Jouw gewicht is duidelijk te hoog, het is wenselijk dat je tijdens de zwangerschap minimaal 6 kilo aankomt, liefst niet veel meer.

Je hoeft je geen zorgen te maken als je de eerste maanden van de zwangerschap een enkele kilo afvalt. Jouw kindje komt niets tekort. Bereken hier jouw BMI!

Lees ook: Kleinere embryo door ultrabewerkt voedsel voor en tijdens zwangerschap.

3. Stelling: Vrouwen die tijdens hun zwangerschap cosmetica gebruiken hebben andere hormoonspiegels.

Feit! Zwangere vrouwen die de meeste producten voor persoonlijke verzorging gebruiken, hebben meestal minder geslachtshormonen in hun bloed dan vrouwen die minder van deze producten gebruiken. Geslachtshormonen hebben een belangrijke functie bij het in stand houden van de zwangerschap en de ontwikkeling van de foetus.

Verstoring van deze hormoonspiegels kunnen bijdragen aan nadelige uitkomsten voor de foetus zoals groeiachterstand, vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. De gevolgen kunnen zich uittrekken tot ver voorbij de geboorte, zegt Zorimar Rivera-Núñez van de Rutgers University in New Jersey (USA). ‘Inclusief veranderingen in de groei tijdens de baby- en kindertijd, ontwikkeling van de puberteit en het kan ook invloed hebben op de ontwikkeling van hormoongevoelige kankers zoals borstkanker, baarmoederkanker en eierstokkanker.’

Lees ook: Zwangere cosmeticagebruikers hebben afwijkende hormoonspiegels.

4. Stelling: Als je zwanger bent loop je geen verhoogd risico op vaginale spataderen.

Fabel! Doordat veel vrouwen tijdelijk in lichaamsgewicht toenemen, kunnen ze door overbelasting (veelal tijdelijk) last krijgen van spataderen in hun vagina. Ongeveer 20 procent van de zwangere vrouwen krijgt hiermee te maken. Deze vaginale spataderen zijn vervelend, pijnlijk, ongevaarlijk en vooral: een taboe!

Spataderen op je schaamlippen zijn vervelend, maar niet gevaarlijk. Ze kunnen geen kwaad voor jouw gezondheid of die van je baby. Heb je erg veel last van spataderen of denk je dat ze ontstoken zijn? Neem dan contact op met je huisarts, verloskundige of gynaecoloog zodat deze ernaar kan kijken.

Lees ook: Zwanger? Dít zijn dé tips tegen spataderen in benen en schaamlippen.

5. Stelling: Vrouwen die een heel actief seksleven hebben worden sneller zwanger omdat ze een ander immuunsysteem hebben.

Feit! Wetenschappers hebben ontdekt dat vrouwen die veel seks hebben doorgaans sneller zwanger worden, doordat ze doorgaans een ander immuunsysteem hebben. De onderzoekers ontdekten dat vrouwen die meer aan seks deden meer type 2 T-helpercellen bezaten in hun vruchtbare periode en in de periode waarin de eiblaasjes rijpen. Ook bleken vrouwen die veel seks hadden in hun vruchtbare periode meer immunoglobine G in het lichaam te hebben en meer immunoglobine A in de periode waarin hun eiblaasjes rijpten. Die veranderingen traden niet op in het lichaam van de vrouwen die geen seks hadden.

Lees ook: Ander immuunsysteem bij vrouwen na veel seks helpt om zwanger te worden.

6. Stelling: Je mag geen brie of andere Franse kaas eten in de zwangerschap?

Fabel! Tijdens je zwangerschap mag je geen kazen eten die gemaakt zijn van rauwe melk. Maar de meeste van de verpakte Franse kazen in de supermarkt zijn gemaakt van gepasteuriseerde melk. Als een kaas gemaakt is van rauwe melk moet er ‘Au lait cru’ op de verpakking staan.

7. Stelling: Je geheugen gaat (tijdelijk) achteruit.

Feit! Was je eerst nog altijd heel geordend, leg je nu ineens je sleutels in de koelkast of weet je onderweg naar de keuken niet meer wat je ging pakken. Maak je geen zorgen, je bent niet de enige: dit verschijnsel wordt zelfs ‘zwangerschapsdementie’ genoemd.

Het is nog niet voldoende aangetoond, maar er zijn aanwijzingen dat dit echt bestaat. Het komt waarschijnlijk door het hormoon progesteron, dat een rol speelt bij onder andere de innesteling van de bevruchte eicel en de groei van je baarmoeder. Progesteron zou alleen ook als bijwerking hebben dat het je hersenen tijdelijk aantast, waardoor je dus minder onthoudt. Volgens evolutiebiologen zouden moeders zich dan volledig op hun kind kunnen concentreren.

Lees ook: Hoe beïnvloeden hormonen jouw gedrag en humeur?

8. Stelling: Als zwangere mag je geen pijnstillers gebruiken!

Fabel! Paracetamol is eerste keus in de zwangerschap. Met dit middel is jarenlange ervaring opgedaan. Je moet het gebruik wel zoveel mogelijk beperken. Dit betekent niet langer dan een week achtereen en niet meer dan vier tabletten (2 gram) per dag. Wanneer paracetamol alleen onvoldoende werkt kan er codeïne (maximaal 20 mg per keer) aan worden toegevoegd. Het nadeel van codeïne is dat dit de verstopping die vaak al optreedt tijdens de zwangerschap nog kan verergeren.

Gebruik van NSAID’s wordt sterk afgeraden in de zwangerschap (NHG, 2011). Hieronder vallen onder andere ibuprofen, diclofenac, naproxen en salicylaten zoals aspirine. ). Op strikte indicatie en advies van een arts mogen diclofenac, ibuprofen of naproxen in de eerste helft van de zwangerschap kortdurend gebruikt worden. Bijvoorbeeld wanneer paracetamol onvoldoende pijnstilling biedt. Gebruik NSAID’s nooit zonder overleg met je verloskundige of arts!

Lees ook: Ibuprofen veroorzaakt duizenden doden per jaar door hartstilstand.

9. Stelling: Tandvleesontstekingen kunnen een vroeggeboorte of miskraam veroorzaken.

Feit! Hoe raar het ook klinkt… Tandvleesontstekingen worden vaak niet opgemerkt, je hoeft er helemaal geen last van te hebben. Maar de bacteriën die de ontsteking veroorzaken kunnen via je bloedbaan bij de baarmoeder komen en daar problemen veroorzaken zoals een miskraam of vroeggeboorte. Er zijn dan ook extra adviezen ten aanzien van je gebitsverzorging en een bezoek aan de tandarts. Laat je gebit dus liefst vóór de zwangerschap, controleren door een tandarts.

10. Stelling: Tijdens je zwangerschap kun je beter geen ongezuiverd drinkwater drinken.

Feit! Mensen in Nederland krijgen te veel perfluoralkylstoffen (PFAS) binnen via voedsel en vooral ons drinkwater. De hoeveelheid PFAS die vrouwen met het drinken van drinkwater tijdens hun zwangerschap opnemen is beperkt, maar kan wel schadelijk zijn voor hun gezondheid en die van het ongeboren kind. De concentratie PFAS in kraanwater moet waar mogelijk zo snel mogelijk omlaag, zo stelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op basis van onderzoek. Dus kunnen zwangere vrouwen beter extra gezuiverd water drinken. Bij voorkeur door extra koolstoffilters te gebruiken.

Lees ook: Ongefilterd drinkwater: waarom ongezond?

11. Stelling: Vrouwen met siliconen borstimplantaten hebben een verhoogd gezondheidsrisico tijdens zwangerschap.

Feit! Uit wetenschappelijk onderzoek van Dr. Henry Dijkman (Radboud Universiteit en HAN) blijkt dat vrouwen die siliconen borstimplantaten hebben, meestal een aanzienlijk kleinere baby krijgen. Daarnaast blijkt uit zijn onderzoek dat als implantaten zweten of lekken, de schadelijke siliconenmoleculen en gifstoffen via de navelstreng naar de foetus gaan en na geboorte via de moedermelk in de baby terechtkomen. Daar kunnen deze gifstoffen op korte- en lange termijn aanzienlijke gezondheidsschade veroorzaken.

Lees ook: Borstimplantaten kunnen voor embryo net zo schadelijk zijn als alcohol en nicotine!

12. Stelling: Sporten tijdens de zwangerschap mag alleen met mate.

Fabel! Onderzoek heeft uitgewezen dat minimaal 30 minuten matig intensief bewegen per dag gezond is voor moeder en kind. Klachten en complicaties in de zwangerschap worden juist voorkomen bij voldoende beweging en ook de bevalling verloopt makkelijker bij vrouwen die fit zijn.

Lees ook: 22 voordelen van 30 minuten wandelen per dag.

Noors wetenschappelijk onderzoek uit 2015 laat zien dat vrouwen die drie keer per week redelijk intensief sporten 14% minder kans hebben op het krijgen van bekkenpijn. En ook het risico op klachten zoals hoge bloeddruk, zwangerschapsdiabetes en vermoeidheid zijn veel minder als je regelmatig sport als je zwanger bent. Tel daarbij op dat vrouwen die regelmatig sporten sneller herstellen na hun bevalling en je hebt alle voordelen om vooral toch lekker actief te blijven op een rijtje.

Toch zijn er een aantal sporten die je beter niet kunt doen. In de zwangerschap vermijd je contactsporten en sporten die een verhoogd risico hebben op vallen, zoals: voetballen, hockey, paardrijden, skiën, mountain biking, judo en dergelijke sporten.

Lees ook: Heb je striae? Zó verminder je de striae groeistrepen.

13. Stelling: Vaccinatie tegen het coronavirus verhoogd je gezondheidsrisico’s.

Feit! Er zijn nu diverse wetenschappelijke onderzoeken beschikbaar die aantonen dat vaccinatie onder zwangere vrouwen aanzienlijke onvoorziene gezondheidsrisico’s opleveren voor moeder en ongeboren kind(eren).

Lees ook: Onderzoek onthult meest voorkomende chronische symptomen na COVID-19 vaccinatie.

Daarnaast laten de cijfers bij onder andere Lareb en Vaers een bovengemiddeld hoog percentage miskramen, doodgeboortes en geboorteafwijkingen zien (wordt echter sinds 01.01.2023 niet meer gerapporteerd…). Echter, er zijn ook instanties zoals het RIVM en de NVOG die aangeven dat – op basis van hun eigen inzichten en informatie – vaccinatie van zwangere vrouwen veilig zou zijn. Nu er steeds meer wetenschappelijke studies het tegendeel bewijzen, wordt het tijd dat overheid en zorgverleners zich eindelijk kritisch gaan uitspreken en zwangere vrouwen gaan waarschuwen voor de ernstige mogelijke bijwerkingen en risico’s.

Lees ook: Verloskundigen zetten grote vraagtekens bij vaccinatie van zwangeren.

14. Stelling: Als je zwanger bent mag je niet verdoofd worden bij de tandarts.

Fabel! De verdoving is heel lokaal en kan geen kwaad in de zwangerschap. Vertel je tandarts wel dat je zwanger bent zodat hij het juiste verdovingsmiddel kan gebruiken.

15. Stelling: Röntgenfoto’s van mijn gebit zijn niet toegestaan als ik zwanger ben.

Fabel! Je moet wel een loodschort voor, maar als je die voor hebt kan een röntgen foto van je gebit geen kwaad als je zwanger bent. Laat je gebit extra controleren nu je zwanger bent. Tandvleesontstekingen komen vaker voor en kunnen grote gevolgen hebben in de zwangerschap.

16. Stelling: Je mag je haar niet verven.

Feit! Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van het verven van je haar, en bij diverse onderzoek werden nadelige effecten gevonden bij haarverf op chemische basis. Er komt een minimale hoeveelheid van de verfstoffen via je hoofdhuid in je bloedbaan en dit kan de embryo vervolgens bereiken. We raden je aan dit artikel over blootstelling aan chemische stoffen te lezen en naar aanleiding van dit artikel je eigen keuzes te maken of je het wel of niet verstandig vindt om je haar te verven. Als goed alternatief kun je een haarverf gebruiken op 100% biologische basis.

Lees ook: Onderzoek vindt verband tussen haarverf, stijltang en borstkanker.

17. Stelling: Je mag niet naar de sauna.

Feit en fabel! Er zijn aanwijzingen dat een verhoging van de lichaamstemperatuur vroeg in de zwangerschap een verhoogd risico geeft op een miskraam of afwijkingen bij de baby.
Omdat dit soort onderzoeken niet uitgevoerd kunnen worden op mensen (je kunt het immers niet maken om tegen 1.000 zwangere vrouwen te zeggen ga maar eens flink naar de sauna als je nog geen 13 weken zwanger bent en dan kijken we na de geboorte of er meer kinderen zijn met afwijkingen…) moeten we het doen met onderzoeken die uitgevoerd zijn op ratten.
Bij zwangere ratten werd een verhoging van het aantal afwijkingen bij hun baby’s gezien als de ratten vroeg in de zwangerschap werden blootgesteld aan een verhoging van hun lichaamstemperatuur. Later in de zwangerschap had dit geen nadelige effecten. Hoewel dus niet keihard bewezen zou ik adviseren het zekere voor het onzekere te nemen en de eerste 3 maanden van de zwangerschap niet naar de sauna gaan. Na 3 maanden zwangerschap is het geen probleem.

18. Stelling: Je mag tijdens je zwangerschap geen rauwe groenten eten.

Fabel! Over rauwe groenten in de zwangerschap is veel onduidelijk, je zou ze niet mogen eten… maar in de zwangerschap moet je rauwe groenten wel extra goed wassen omdat er parasieten en bacteriën op kunnen zitten.
Omdat je in een restaurant niet weet hoe goed de groenten gewassen zijn, is het verstandig daar geen rauwe groenten te eten, zeker niet in restaurants in zuidelijke landen. Schil fruit in het buitenland ook altijd, en was ze in Nederland heel goed.

Lees ook: Hoeveelheid gif op Nederlandse aardappelen, aardbeien en radijsjes neemt niet af, maar toe!

19. Stelling: Je ruikt beter.

Feit! Tijdens je zwangerschap, vooral in het eerste trimester, kun je je een echte speurneus voelen. Heerlijk als je geniet van de geur van warme broodjes die je al op een flinke afstand kunt ruiken, maar minder aangenaam als je daar juist nog misselijker van wordt. Je versterkte reukvermogen komt door de toename van – daar is ‘ie weer – het hormoon oestrogeen. De precieze oorzaak is alleen nog niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk komt het door het verwijden van de bloedvaten. Geuren in je neus worden daardoor beter geabsorbeerd.

20. Stelling: Een whirlpool of jacuzzi is verboden terrein voor een zwangere vrouw.

Fabel! Je kunt prima gebruik maken van een ontspannende jacuzzi, een heet bad of whirpool, maar liever niet in water wat heter is dan 38 graden.

21. Stelling: Als zwangere mag ik niet in de zon.

Fabel! Als je in verwachting bent, maakt je lichaam meer pigment aan. Hierdoor kun je donkerdere tepels, een verticale streep over je buik en meer sproeten krijgen. Door de veranderde pigmentatie van je huid loop je wel het risico dat je huid vlekkerig bruin wordt, vooral in je gezicht is dat niet erg fraai. Dit zogenaamde ‘zwangerschapsmasker’ gaat pas weer weg tijdens het ontzwangeren.
De zon vergroot je aanmaak van vitamine D, doch verhoogt je risico op huidkanker. Maak er dus verstandig gebruik van. Smeer je alleen wel goed in met een hoge niet-schadelijke beschermingsfactor (SPF) en blijf niet te lang in de zon. Zo verklein je de kans op pigmentvlekken op je gezicht.

Lees ook: Wel of géén zonnebrandcrème gebruiken?

22. Stelling: Katten zijn gevaarlijk als je zwanger bent.

Feit en fabel! In de ontlasting van katten (vooral kittens) kan de toxoplasmose parasiet voorkomen. Als je met Toxoplasmose besmet raakt merk je daar weinig van, een beetje griepachtig gevoel, maar meer niet. Buiten de zwangerschap is een toxoplasmose besmetting ook niet erg, maar in de zwangerschap kan het schadelijk zijn voor de foetus. Laat de kattenbak daarom liever door een ander schoonmaken, moet je het toch zelf doen, draag dan kunststof handschoenen.
Omdat katten in de tuin gepoept kunnen hebben moet je ook handschoenen dragen als je in de grond werkt.
Voorkom dat je gekrabd wordt door een kat, onder de nagels van vooral kittens kan de parasiet ook zitten.

23. Stelling: Tijdens je zwangerschap wordt je baarmoeder wel vijftig keer zo groot en tien keer zo zwaar.

Feit! Je baarmoeder groeit gigantisch en zit aan een aantal banden (ligamenten) vast, die door de groei en het gewicht van de baarmoeder onder druk komen te staan. Hierdoor kun je last hebben van bandenpijn; een zeurende en soms stekende pijn.

De groei van je baarmoeder is voor verloskundigen een goede indicatie voor de groei van de baby. Zij kunnen deze tijdens een controle meten door de fundushoogte te voelen: de positie van de bovenrand (X) ten opzichte van het schaambot (S) en de navel (N).

Lees ook: Déze 10 dingen veranderen aan je lichaam als je zwanger bent.

24. Stelling: Tijdens de zwangerschap gaan je voeten groeien.

Feit! Pas je ineens je favoriete schoenen niet meer tijdens of na je zwangerschap? Dat kan kloppen: uit onderzoek blijkt dat door het extra gewicht en meer flexibiliteit in de gewrichten de hoogte van het voetgewelf afnam. Hierdoor komen zwangeren platter op hun voeten te staan, en kunnen ze langer en breder worden. Bij de onderzochte vrouwen groeiden de voeten van een enkele millimeter tot zelfs een centimeter. Helaas kan dit na de geboorte zo blijven.

Lees ook: Wat zijn de 6 hormonen die gewichtstoename veroorzaken?

25. Stelling: Als je de slijmprop verliest ga je binnen 24 uur bevallen.

Fabel! De slijmprop zit in je baarmoedermond en de baarmoedermond is een paar centimeter lang en vrij hard als je niet aan het bevallen bent. Aan het eind van de zwangerschap kan de baarmoedermond wat zachter worden en soms ook al wat korter, hierdoor kun je de slijmprop verliezen. Je ziet dit terug als slijmerig bloed. Maar dit wil niet zeggen dat je nu al gaat bevallen.
Bij sommige vrouwen is het verlies van de slijmprop het eerste teken van de start van de bevalling, maar er zijn ook genoeg vrouwen die de slijmprop al weken voor de bevalling verliezen. Helaas, een fabel dus. De slijmprop zegt niets over het moment van bevallen.

26. Stelling: Schoonmaakproducten zijn schadelijk als je zwanger bent.

Feit! Van de meeste normale gangbare – niet ecologische – schoonmaakproducten wordt gezegd dat je ze beter niet kunt gebruiken. De WHO (World Health Organisation) heeft gewaarschuwd dat zwangeren teveel blootgesteld worden aan allerlei chemische middelen. Voor ieder chemisch middel is een veilige grens opgesteld voor blootstelling, maar die grens is afgestemd op volwassenen en per product. In de praktijk kom je dagelijks met veel verschillende chemische middelen in aanraking, ook door producten waar je er niet eens bij stilstaat dat het chemische stoffen bevat.

Lees ook: Wat zijn de meest voorkomende hormoonverstoorders?

Denk bijvoorbeeld aan nieuwe meubelen, kleding, knuffels en zo kunnen we nog even doorgaan. Jouw ongeboren kind krijgt de chemische middelen en hormoonverstoorders waaraan jij wordt blootgesteld ook binnen en de grens voor een (ongeboren) kind ligt natuurlijk veel lager dan voor een volwassene, tel daarbij op dat de veilige grens is samengesteld PER product en niet voor stapeling van verschillende producten en je kunt je voorstellen dat de risico’s voor je (ongeboren) kind wellicht te hoog worden.
Schoonmaken en verven tijdens zwangerschap… misschien liever niet of als alternatief met de natuurlijke (eco)producten en biologische varianten.

Lees ook: Prenatale blootstelling aan hormoonverstoorders vergroot gezondheidsrisico´s bij kinderen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over andere soorten feiten en fabels?