Autisme bij vrouwen: moeilijker te herkennen dan bij mannen

25 oktober 2023

Autisme bij vrouwen komt vaker voor dan je denkt. Onderzoek wijst uit dat autisme bij vrouwen ondergediagnosticeerd wordt vanwege de atypische verschijningsvorm. Er zijn in Nederland minstens twintig- tot dertigduizend vrouwen met een vorm van autisme spectrum stoornis (ASS). Gemiddeld 45% van hen krijgt in eerste instantie een verkeerde diagnose, meestal voor een angst-, stemmings- of persoonlijkheidsstoornis. Er zijn meerdere redenen voor deze misdiagnose. Want zowel de vrouwen zelf, als de zorgprofessionals, zien niet altijd het autisme bij vrouwen. Over autisme bij vrouwen is ook minder bekend dan over autistische stoornissen bij mannen.

Inzicht in de prevalentie is de eerste stap in het bieden van betere ondersteuning. Daarom beschrijven we in dit artikel wat autisme is, wat de kenmerken van autisme bij vrouwen zijn en beantwoorden we veel gestelde vragen over autisme bij vrouwen.

Wat is autisme?

Autisme kan op veel verschillende manieren tot uiting komen. Ruim 1% van de Nederlanders, ongeveer 200.000 mensen, heeft autisme. Het aantal mensen dat te maken heeft met autisme (zoals ouders, broers, zussen, partners, leraren en zorgverleners) is echter vele malen groter.

Volgens psychiater en Bijzonder Hoogleraar Autismespectrumstoornissen Prof. Dr. Wouter Staal (Universiteit Leiden en Radboud Universiteit) is autisme de ‘verzamelnaam voor gedragskenmerken die duiden op een kwetsbaarheid op de volgende gebieden:

Sociale interactie
Communicatie
Flexibiliteit in denken en handelen
Filteren en integreren van informatie.

De meeste mensen met autisme hebben een normale tot hoge intelligentie.

Lees ook: Welke persoonlijkheidsstoornissen bestaan er?

Vrouwen met autisme

Kenmerkend voor vrouwen met autisme is dat zij doorgaans meer klachten als angst, somberheid, eenzaamheid en depressie ervaren dan mannen met autisme. Vrouwen krijgen meestal op jongere leeftijd al psychische hulp dan mannen. Wel hebben ze vaak voordat ze de diagnose autisme kregen, eerst een foute diagnose gehad. Autisme is bij het vrouwelijk geslacht blijkbaar moeilijker te herkennen dan bij het mannelijk geslacht.

Autisme bij vrouwen kan anders worden ervaren en gediagnosticeerd dan bij mannen:

Vrouwen met autisme kunnen vaak beter sociaal gedrag kopiëren, maar missen vaak een dieper begrip van sociale relaties.

Autisme bij vrouwen kan zich meer naar binnen richten, wat betekent dat de problemen en uitdagingen die zij ervaren vaak intern zijn.

Vrouwen met autisme kunnen vermoeidheid ervaren doordat ze veel energie moeten steken in het verbergen en imiteren van sociaal gedrag.

Autisme bij vrouwen kan zich op verschillende manieren uiten en de symptomen kunnen variëren van persoon tot persoon.

Het stellen van de diagnose autisme bij vrouwen kan complex zijn en vereist vaak uitgebreide psychologische tests.

Autisme bij vrouwen heeft dus een breed spectrum heeft en niet alle vrouwen hebben dezelfde ervaringen. Het is altijd het beste om professionele hulp en begeleiding te zoeken als er vermoedens van autisme zijn.

Lees ook: Van hartaandoeningen tot spiraaltjes: Hoe artsen de pijn van vrouwen wegwuiven.

Vrouwen meer last van autisme dan mannen

Hoe komt het nou dat vrouwen vaker dan mannen klachten hebben door hun autistische stoornis? Psycholoog Ank Goosen en klinisch psycholoog Annelies Spek zeggen in het tijdschrift van de Nederlandse Vereniging voor Autisme (‘Engagement met Autisme’), dat we hierbij moeten kijken naar hoe we in de maatschappij denken over mannen en vrouwen. Waar jongens op jonge leeftijd vaak samen dingen ‘doen’, bijvoorbeeld bouwen, doen meisjes meer fantasierijke dingen, zoals met poppen spelen. Omdat inlevingsvermogen, moeite met kletsen en een gebrek aan fantasie kenmerken zijn van autisme, zijn dit soort tijdsbestedingen voor meisjes met autisme moeilijk.

Volwassen vrouwen houden zich vaak ook bezig met dingen die voor autistische mensen moeilijk zijn. Vrouwen zijn vaak druk met het bespreken van vriendschappen en emoties, terwijl mannen met hun vrienden vaker samen hobby’s delen.

Ook in het gezin lopen vrouwen met autisme tegen problemen aan. Vrouwen nemen in onze maatschappij vaak zorgtaken op zich en mannen houden zich meer bezig met regeltaken. Zorgtaken behoeven vaak veel inlevingsvermogen, communicatie en planning. Neem bijvoorbeeld het koken van een maaltijd: eerst moet je een keuze maken over wat je gaat eten. Vervolgens moet je nadenken over hoe laat het eten op tafel moet staan en prioriteiten stellen over wat je eerst maakt, zodat alles op hetzelfde moment klaar is. En tussendoor word je misschien ook nog gestoord door iemand die aanbelt of door je kinderen. Vrouwen met autisme kunnen hierdoor overprikkeld raken of het overzicht verliezen. Bovendien krijgen ze vaak een minderwaardigheidsgevoel, omdat ze niet aan de verwachtingen voldoen van hoe de maatschappij tegen vrouwen aankijkt.

Lees ook: Wegwijzer voor volwassenen met autisme.

Autisme bij vrouwen: moeilijker te herkennen dan bij mannen

Niet altijd juiste diagnose

Autisme wordt bij vrouwen niet altijd direct opgemerkt. Regelmatig wordt eerst een verkeerde diagnose gesteld. Enerzijds kan dat komen omdat vrouwen vaak met klachten als angst en somberheid naar de arts gaan. Dan wordt soms de diagnose angststoornis of depressie gesteld, terwijl de oorzaak van de klachten eigenlijk autisme is. Ook doordat vrouwen vaak erg hun best doen om sociale vaardigheden aan te leren wordt autisme minder snel opgemerkt. Vaak hebben ze geleerd te compenseren. Ze hebben sociaal gedrag aangeleerd of doen het na, waardoor het minder opvalt dat dit niet hun natuurlijke gedrag of houding is.

Lees ook: Welke psychische klachten komen bij vrouwen het meest voor?

Behandeling van autisme bij vrouwen

Wanneer de verkeerde diagnose wordt gesteld, is de behandeling vaak niet passend. Het is voor vrouwen met autisme belangrijk dat wordt besproken dat zij niet zelf schuldig zijn voor hun sociale onvermogen. Ze moeten zich ervan bewust worden dat ze niet nóg beter hun best hoeven te doen om ‘normaal’ te zijn. Bovendien is het goed om te laten zien waar ze wel goed in zijn. Vrouwen met autisme zijn vaak creatief, goed in analytisch denken en redeneren. Ook lotgenotencontact blijkt goed te zijn voor vrouwen met autisme.

Veel gestelde vragen over autisme bij vrouwen

Voor een beter begrip, beschrijven we onderstaand enkele veel gestelde vragen en antwoorden over autisme bij vrouwen.

Is autisme anders bij vrouwen dan bij mannen?
Ja, autisme spectrum stoornissen (ASS) presenteren zich anders bij vrouwen, wat vaak leidt tot een verkeerde of vertraagde diagnose. Ongeveer 15 procent van alle mensen met een autistische stoornis is vrouw (1 op de 5).

Hoe krijg je een betere diagnose van autisme bij vrouwen?
Door de juiste vragen te stellen, goed door te vragen en beter te luisteren. Dat is niet makkelijk, doch er zijn inmiddels experts die autisme bij vrouwen heel goed kunnen herkennen. Bij vrouwen moet een zorgprofessional tijdens een diagnostisch onderzoek goed observeren en opletten. In een spreekkamer-setting weten deze vrouwen hoe ze zich moeten gedragen. Het zijn vaak doorgewinterde actrices. Pas als er iets onverwachts gebeurt – de afspraak wordt bijvoorbeeld plotseling onderbroken – blokkeren ze soms volledig. Het compensatiegedrag valt dan weg en het ‘onzichtbare’ autisme wordt dan zichtbaar.

Hoe vindt je een zorgprofessional die is gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van autisme bij vrouwen?
Bij het Female Autism Network of the Netherlands (FANN) zijn diverse psychologen, psychiaters en ervaringsdeskundigen aangesloten met de benodigde expertise.

Kunnen vrouwen met autisme een succesvolle carrière hebben?
Absoluut. Veel vrouwen met autisme blinken uit in hun carrière met de juiste ondersteuning, aanpassingen en leefstijl.

Hebben vrouwen met autisme problemen met sensorische gevoeligheden?
Ja, veel vrouwen hebben last van sensorische gevoeligheden die hun dagelijks leven kunnen beïnvloeden.

Hoe kunnen familie en vrienden vrouwen met autisme steunen?
Begrip, geduld en emotionele steun bieden is cruciaal.

Lees ook: Hoe ga je om met psychische klachten bij jezelf of vriendinnen?

Bestaat er een behandeling voor autisme?
Autisme is geen ziekte, dus er bestaat geen genezing. Wel kunnen verschillende therapieën en interventies mensen helpen om met hun autisme symptomen om te leren gaan.

Zijn er bekende vrouwen met autisme?
Ja, verschillende bekende vrouwen hebben hun ervaringen met autisme gedeeld, waardoor ze het bewustzijn hebben vergroot en acceptatie hebben bevorderd. Voorbeelden zijn: Greta Thunberg (activiste), Judith Visser (schrijfster), Christina Curry (Nederlands model en influencer), Susan Boyle (Schotse zangeres), Daryl Hannah (Amerikaanse actrice) en Courtney Love (Amerikaanse zangeres, songwriter en actrice).

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een een gespecialiseerde vrouwelijke psycholoog? Neem dan rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over psychische klachten en gelieerde klachten?