Extreem veel gif op vers fruit en rozijnen

20 december 2023

Regulier vers fruit (van niet-biologische oorsprong) wat je in de supermarkt of bij de groenteboer koopt, blijkt steeds meer gif en bestrijdingsmiddelen te bevatten. Foodwatch onderzocht de top-10 door kinderen meest gegeten fruitsoorten: appelen, bananen, sinaasappelen, peren, druiven, mandarijnen, aardbeien, kiwi’s, perziken en abrikozen, plus rozijnen. In dit fruit werden in totaal 2.290 residuen van 129 verschillende bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Bijna overal zaten gifresten in, slechts 6 procent van het gangbare verse fruit is pesticidenvrij. Nog nooit eerder werd er door de NVWA op fruit en rozijnen zoveel verschillende soorten resten van bestrijdingsmiddelen gevonden als in 2022.

Met 35 soorten in één meting had supermarktketen Albert Heijn de grootste gifcocktail in handen. Dat blijkt uit analyse van de onafhankelijke voedselwaakhond Foodwatch.

Vervuild kinderfruit zorgt voor acute gezondheidsrisico’s

Mocht je denken: kinderfruit? Ik zie nergens fruit met smileys en vrolijke Disney-figuren in de supermarkt liggen… En bestaat er dan ook volwassen fruit? Het gaat hierbij om vers fruit dat het meest wordt gegeten door kinderen. Het populairste kinderfruit en rozijnen waren in 2022 ernstig vervuild met bestrijdingsmiddelen. Dit blijkt dus uit de jaarlijkse analyse van Foodwatch naar resten van bestrijdingsmiddelen op ons voedsel, opgevraagd bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). 94% van alle metingen lieten gifresten zien, met extreem veel gifstoffen bij druiven en rozijnen. In één meting op rozijnen werd een gifcocktail van 35 bestrijdingsmiddelen aangetroffen; nooit eerder trof de NVWA zoveel gif in één rozijnenmeting aan.

Bij verschillende supermarkten werden zwaar vervuilde druiven en rozijnen gevonden, waarbij vijf keer sprake was van een acuut gezondheidsrisico. Foodwatch roept supermarkten en de overheid op om heel snel effectieve en structurele maatregelen te nemen om daarmee de extreme gezondheidsrisico’s te beperken.

Lees ook: Hoe verwijder je bestrijdingsmiddelen van je groenten en fruit?

Analyseresultaten van bestrijdingsmiddelen

Net als voorgaande jaren heeft Foodwatch met een verzoek op de Wet open overheid (Woo) de analyseresultaten van bestrijdingsmiddelen in 2022 opgevraagd bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Analyse van deze gegevens laat zien dat fruitsoorten die door kinderen het meest worden gegeten nog steeds zwaar vervuild zijn met landbouwgif – 94% bevatte gifresten. De top 10 vervuiling van kinderfruit wordt aangevoerd door aardbeien, druiven, sinaasappelen en mandarijnen, die gemiddeld een mix van vijf gifresten bevatten. Uit de trendanalyse van de afgelopen 11 jaar blijkt dat de vervuiling van kinderfruit toeneemt, gemiddeld met 17%. Vooral appels (+109%), peren (+71%) en bananen (+37%) laten een opgaande trend zien. De Nederlandse overheid stelde in 2023 ‘nagenoeg geen residuen’ op land- en tuinbouwproducten. Dat streven wordt echter bij lange niet gehaald.

Lees ook: Aardbeien uit supermarkt bevatten vaak schadelijke bestrijdingsmiddelen.

Extreem veel gif op vers fruit en rozijnen

Ernstig vervuilde rozijnen en druiven

Uit de analyse door Foodwatch bleken druiven jaar extreem vervuild te zijn. 97% bevatte landbouwgif en bij 3% werden er residuen boven de MRL gemeten. Gemiddeld vond de NVWA 5,9 bestrijdingsmiddelen per meting, soms met grote uitschieters. Bij de Albert Heijn werd een gifcocktail van 35 bestrijdingsmiddelen gevonden – meer dan door de NVWA ooit in één rozijnenmeting was aangetoond. Bij twee metingen bij de Lidl werden in druiven 34 en 33 gifstoffen gevonden; bij de Jumbo 34 en 25 en bij de ALDI 25. Van een deel van deze gifstoffen is bekend dat ze (mogelijk) kankerverwekkend, mutageen, reproductieverstorend, hormoonverstorend of illegaal zijn. Vijfmaal was er sprake van een acuut gezondheidsrisico voor kinderen.

Rozijnen bleken in 2022 net zo goed vol gifstoffen te zitten. Dat kwam ook al uit onderzoek van Radar vorig jaar. Dit jaar waren rozijnen nog steeds extreem vervuild: gemiddeld met 18,3 bestrijdingsmiddelen per meting, met een uitschieter van 30 gifsoorten bij budgetsupermarkt Aldi. Een deel van deze gifstoffen staat bekend vanwege hun risico’s voor onze gezondheid. Al jaren brengt Foodwatch aan het licht dat rozijnen veel gif bevatten, soms met acute gezondheidsrisico’s. Dit jaar blijkt dat de NVWA slechts zes tests uitgevoerd op rozijnen. Anke Bakker, campaigner bij Foodwatch: “Je verwacht dat de NVWA bij een product met verhoogd risico vaker controles inzet, maar de controle op rozijnen is juist enorm afgeschaald. Dat is niet uit te leggen”.

Lees ook: Doosje rozijnen vol bestrijdingsmiddelen? ‘Kan zeer schadelijk zijn!’.

Wettelijke normering biedt te weinig bescherming

Waarom Foodwatch er gelukkig zo dicht op zit, is duidelijk: die gifstoffen zijn niet goed voor de gezondheid. In totaal werd er op (kinder)fruit tien keer een acuut gezondheidsrisico voor kinderen gevonden, achtmaal bij druiven en eenmaal bij zowel perziken als sinaasappels. In 7 gevallen bleef dit ongezien door verouderde wettelijke normen, o.a. bij de Albert Heijn, Jumbo, Lidl en Plus. Weliswaar werden bij bepaalde gifstoffen gezondheidsnormen overschreden, maar niet de wettelijke normen waarop de NVWA mag handhaven. Daarmee bleven deze mogelijk gevaarlijke druiven hoogstwaarschijnlijk in de verkoop. “Het is schandalig dat het meer dan een jaar kan duren voordat aangescherpte gezondheidsnormen worden doorvertaald naar wettelijke normen. Hierdoor ligt er voor kinderen acuut giftig fruit in de supermarkt zonder dat het wordt opgemerkt door de NVWA”, aldus Anke Bakker.

Lees ook: Waarom je blauwe (bos)bessen altijd eerst moet wassen.

Supermarkten en overheid: neem nu doeltreffende actie!

Alle kinderen in Nederland hebben recht op gezond vers fruit, zonder gevaarlijke resten van bestrijdingsmiddelen! Zolang de wet onvoldoende bescherming biedt, roept Foodwatch supermarkten daarom op om bovenwettelijke normen te stellen én hierop te handhaven: maximaal vijf resten per product, geen overschrijdingen van wettelijke en gezondheidsnormen, en geen gebruik van risicovolle en illegale middelen.

Ook de Nederlandse overheid dient haar ambities en wetgeving bij te stellen. Wettelijke normen moeten namelijk direct aangepast worden aan nieuwe inzichten in gezondheidsrisico’s en het gebruik van landbouwgif dient drastisch te worden verminderd. Vorig jaar presenteerde Foodwatch hiertoe het rapport ‘Locked-in pesticides’ over hoe de Europese landbouw gevangen zit in het destructieve pesticidensysteem en wat ervoor nodig is om uit deze houdgreep te komen. In het rapport wordt een exit-strategie beschreven per gewas waarmee het mogelijk is om in 2035 helemaal pesticidenvrije landbouw in de EU te realiseren. Om dat te kunnen bereiken is er drastische hervorming van Europees landbouwbeleid en nationaal landbouwbeleid nodig.

Lees ook: Aanzienlijk minder schadelijke stoffen in biologisch voedsel.

Meer lezen over gezonde voeding en ongezonde voeding?