Osteoporose en osteopenie hebben beide iets te maken met de kwaliteit van de botten. Vandaar ook dat de namen zo op elkaar lijken: osteon betekent namelijk bot. Beide aandoeningen komen vooral bij vrouwen vaak voor en beide zorgen ervoor dat je sneller een botbreuk oploopt. Wat is precies het verschil tussen de twee en wat kun je er tegen doen?
Wat is osteoporose?
Vrijwel iedereen krijgt bij het ouder worden te maken met botontkalking/osteoporose. Hierdoor ontstaat een lagere botdichtheid en verhoogt het risico op botbreuken. Bij vrouwen komt osteoporose meer voor dan bij mannen. Circa 68% (2/3) van de osteoporose patiënten is vrouw! Vrouwen hebben door de hormonale veranderingen tijdens en na de overgang een verhoogd risico. In Nederland krijgt 1 op de 3 vrouwen na haar 55ste jaar osteoporose en het is daarmee één van de meest voorkomende chronische aandoeningen bij vrouwen in ons land.
Osteoporose wordt in de volksmond ook wel botontkalking genoemd, al is dat niet het enige wat er gebeurt. De botten verliezen massa door ontkalking, maar veranderen ook van structuur. De combinatie van die twee factoren zorgt voor botten die brozer zijn, waardoor je sneller botten breekt of last kunt krijgen van een ingezakte wervelkolom. Eenmaal verdwenen bot, groeit bij osteoporose niet (voldoende) meer aan. Osteoporose wordt ook wel een sluipende ziekte genoemd. Het is een aandoening die zich kan manifesteren in ieder willekeurig bot van het lichaam. Osteoporose kan niet genezen worden, maar kan wel worden voorkomen.
Lees ook: Waarom kun je tijdens de menopauze meer last krijgen van botontkalking?
Voorkomen van osteoporose
We kunnen er zelf veel aan doen om onze botten sterk en gezond te houden. Met veranderingen in de levensstijl, voldoende beweging, gezonde voeding en medicatie kan verdere afname van de botkwaliteit verminderd worden. Daarom zijn preventie, een tijdige detectie en een doeltreffende behandeling van groot belang.
Lees ook: Calcium, vitamine D en K voor een gezond hart en sterke botten.
Oorzaak osteoporose
De oorzaken voor osteoporose zijn uiteenlopend. Iedereen krijgt op oudere leeftijd wat zwakkere botten, maar sommigen hebben een genetische aanleg waardoor dat proces éxtra snel gaat. Vrouwen hebben – door de afname van het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen – na de overgang een aanzienlijk grotere kans op osteoporose. Er wordt dan namelijk meer bot en spiermassa afgebroken dan er aangemaakt wordt; je botmassa en spiermassa neemt daardoor een stuk sneller af. Ook secundaire oorzaken, zoals een onderliggende aandoening als de ziekte van Crohn of diabetes of het gebruik van bepaalde medicatie, vergroot de kans op osteoporose. Ten slotte speelt ook je levensstijl en voeding een rol bij het behouden van gezonde botten en spiermassa.
Lees ook: Oorzaken van osteoporose bij vrouwen.
Osteopenie
En hoe zit dat dan bij osteopenie? Osteopenie betekent eigenlijk minder bot. Je botten zijn zwakker (en van minder goede kwaliteit) dan ze idealiter gezien zouden moeten zijn, maar nog níet zo zwak als ze zijn bij osteoporose. Eigenlijk is osteopenie dus een soort voorstadium van osteoporose: de botten zijn verzwakt, maar niet zo ernstig dat die diagnose gesteld kan worden. Wel is het risico op botbreuken groter én kan je osteoporose ontwikkelen. Hoewel osteopenie niet te genezen is, is het wel een teken dat je botten achteruit gaan en je dit dus moet (proberen te) remmen.
Vaak is het niet nodig om medicatie te slikken, maar krijg je wel advies om je levensstijl te veranderen bij osteopenie. Zo is het belangrijk om voldoende te bewegen en dit op de juiste manier te doen. Hoewel zwemmen en fietsen heel goed zijn voor je conditie, is het voor je botten juist belangrijk om tegen de zwaartekracht in je botten te belasten. Daarom kun je in dit geval beter (ook) gaan hardlopen, wandelen, tennissen en/of aan krachttraining doen. Daarnaast is voeding met voldoende calcium en vitamine K bij zowel osteoporose en osteopenie heel belangrijk, net als vitamine D. Je hebt deze stoffen nodig voor de aanmaak en het behoud van gezonde botten en spieren.
Lees ook: 12 voordelen om als vrouw aan krachttraining te doen.
Verschil osteoporose en osteopenie
Osteoporose en osteopenie zijn dus beide aandoeningen waarbij de botten in kwaliteit achteruit gegaan zijn: niet alleen is er sprake van botontkalking maar ook de structuur van de botten is minder sterk. Het verschil tussen de twee zit voornamelijk in de ernst van de aandoening. Osteopenie kan gezien worden als een voorstadium van osteoporose.
Botontkalking gaat vaak samen met aderverkalking
Verschillende studies hebben aangetoond dat botontkalking (osteoporose / osteopenie) vaak samen gaat met aderverkalking, met name in vrouwen na de overgang. Dit heeft te maken met de extra inname van calcium die in plaats van in de botten, in de aderen terecht kan komen (soms veroorzaakt door een gebrek aan vitamine K en omega 3 vetzuren). Dat kan zorgen voor een verharding van de vaatwand en heet aderverkalking. Bloedvaten worden nauwer, waardoor de bloeddruk stijgt en het hart extra hard moet werken. Met een groter risico voor hart- en vaatziekten als gevolg. Met de juiste voeding, supplementen en leefstijl kan de aderverkalking grotendeels worden voorkomen of worden beperkt.
Juiste voeding en supplementen tegen botontkalking
Voor de opbouw en het stevig houden van je botten en tanden heb je vitamine D nodig, net als calcium en vitamine K. Ook magnesium is betrokken bij veel verschillende processen in je lichaam en werkt vaak samen met calcium. Vitamine D en K zijn verantwoordelijk voor je calciumhuishouding en zorgen ervoor dat calcium wordt opgeslagen in de botten. Een sterke combinatie dus. Je krijgt vitamine K1 vooral binnen via groene groenten. In kaas en kwark zit vitamine K2. Beide vormen hebben dezelfde werking, maar vitamine K2 heeft de voorkeur voor de botten. Calcium, of kalk, komt vooral voor in melkproducten, zoals kaas en melk, maar zit in ook groente, noten en peulvruchten.
Voor vitamine D ben je vooral aangewezen op de zon, omdat je lichaam door middel van zonlicht vitamine D aanmaakt in de huid. Een kwartier per dag in de zon zitten is voor de meeste volwassenen voldoende. Maar naarmate je ouder wordt, lukt het helaas minder goed om zelf vitamine D aan te maken. Daarom adviseert de Gezondheidsraad vrouwen boven de 50 jaar om dagelijks minimaal 10 microgram vitamine D in te nemen. Iedereen boven de 70 heeft minimaal 20 microgram per dag nodig.
Lees ook: Waarom extra vitamine D slikken óók in de zomer een goed idee is.
Botdichtheidsmeting
Om de juiste diagnose te kunnen stellen, wordt onder andere gebruik gemaakt van een DEXA-scan. Dat is een speciaal apparaat dat de botdichtheid kan meten; daarbij wordt de hoeveelheid mineralen in het bot van de heup en wervels gemeten. Die gemeten botdichtheid wordt uitgedrukt in de T-score. Is die score tussen de +1 en -1? Dan is er geen probleem. Bij een score tussen -1 en -2,5 is er sprake van osteopenie. Alles lager dan -2,5 is osteoporose.
Het vrouwelijke radiologieteam bij SHE. Health Clinics is gespecialiseerd in het maken van een DEXA-scan (osteporose-scan / botdichtheidsmeting) bij vrouwen.
Behandeling osteoporose en osteopenie
Er zijn diverse behandelingsopties, waaronder: aanpassing leefstijl, beweging, voeding, supplementen en medicijnen.
Lees ook: Wat zijn de behandelopties als je last hebt van osteoporose?
Meer informatie of afspraak maken?
Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke radioloog bij SHE. Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.
Meer lezen over osteoporose en een gezonde leefstijl?
- SHE Health Clinics infopagina botdichtheidmeting.
- SHE Health Clinics infopagina hormoonpoli.
- SHE Health Clinics infopagina leefstijl poli.
- SHE Health Clinics infopagina overgang en menopauze.
- Oorzaken van osteoporose bij vrouwen.
- Maagzuurremmers veroorzaken vitaminetekort en mineralentekort.
- Welke vitamines moet je slikken en welke moet je uit voeding halen?
- Hoe kunnen vitamine D en omega 3 het risico op auto-immuunziekten verlagen?
- Israëlische studie biedt bewijs van de kracht van vitamine D tegen COVID.
- Krachttraining ideale vorm van sport als je in de menopauze komt.
- Wat zijn de behandelopties als je last hebt van osteoporose?
- Déze symptomen kunnen wijzen op sarcopenie (spierverlies).
- 18 vragen over artrose.
- Medicinale kracht van voeding lijkt op werking van geneesmiddelen.
- Calcium, vitamine D en K voor een gezond hart en sterke botten.
- Déze 6 medicijnen kunnen een vitaminetekort veroorzaken.
- Waarom extra vitamine D slikken óók in de zomer een goed idee is.
- Verband tussen vitamine D-tekort en depressie bij vrouwen.
- 15 feiten en fabels over de overgang en menopauze.
- Regelmatig last van buikpijn en diarree? Aan déze symptomen herken je de ziekte van Crohn.
- 12 voordelen om als vrouw aan krachttraining te doen.
- Wat is een gezond vetpercentage?
- Déze 4 tekorten komen vaak voor bij vrouwen (en zo voorkom je ze).
- Symptomen overgang en menopauze per leeftijdsgroep.
- 8 tips met eten tegen gewrichtsklachten.
- Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?
- 6 tips van gynaecologen om je goed voor te bereiden op de overgang.
Bronnen: SHE Health Clinics, Ziekenhuis Rivierenland, Osteoporose Vereniging, LUMC, GezondNu, Gezondheidsraad
