Welke vitamines slikken en welke moet je uit voeding halen?

17 mei 2024

Er is reeds veel geschreven over vitaminesupplementen, doch is het eigenlijk wel nodig dat we geld besteden aan potten met pillen, poeders, druppels en capsules die goed voor onze gezondheid zouden? Orthomoleculair therapeut Ismee Kok en Prof. dr. ir. Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit in Amsterdam geven gezamenlijk duidelijkheid.

Daarnaast zetten we informatie van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en het Voedingscentrum en enkele aanbevolen gerelateerde artikelen voor je op een rij.

‘Het optimaal benutten van je lichaam’

Voor een optimale functie van je lichaam wordt er in de orthomoleculaire geneeskunde gebruikgemaakt van voedingssupplementen (vitamines en mineralen). ‘Er is een verschil tussen het voorkomen van deficiëntieziektes en het optimaal benutten van je lichaam met behulp van voedingssupplementen. Dat is waar orthomoleculaire therapie instapt’, vertelt Kok.

Als orthomoleculair therapeut kijkt ze eerst naar de levensstijl en voeding van haar cliënten. Vervolgens kijkt ze naar eventuele vitaminesuppletie. ‘Je kunt heel veel doen met vitaminesupplementen, maar ze vormen nooit de basis van een gezonde levensstijl.’ Ze voegt hieraan toe dat supplementen kunnen helpen bij bepaalde klachten, maar dit kan per persoon erg verschillen. ‘Het is onder andere afhankelijk van wat je eet, maar bijvoorbeeld ook van waar je vandaan komt en wat je klachten zijn.’

Ze is niet per se voorstander van jarenlang hetzelfde slikken. ‘Ik zou het altijd aanbevelen onder begeleiding van een expert.’ Orthomoleculaire geneeskunde wordt door zorgverzekeraars gezien als een aanvullende zorgvorm. Bij SHE. Health Clinics kun je een consult krijgen met een ervaren orthomoleculaire therapeut.

Lees ook: Hoeveel vitaminen moet je als vrouw dagelijks innemen?

Hoog risicogroepen

Professor Seidell beaamt het belang van gezonde en gevarieerde voeding. Vitamines en mineralen kunnen een aanvullende werking hebben, maar hij bekijkt dit vanuit een wetenschappelijk basis.

‘Als je gezond en gevarieerd eet volgens de Schijf van Vijf, is de kans dat je een vitaminetekort hebt erg klein, tenzij je tot een hoog risicogroep behoort voor bijvoorbeeld vitamine D-gebrek. Dat zijn mensen boven de vijftig, mensen met een donkere huid of als je je veel bedekt en/of weinig in de zon komt (vooral in de winter). De Gezondheidsraad adviseert in dit geval een supplement te slikken’, aldus de hoogleraar.

Daarnaast is het zo dat er specifieke groepen zijn die een hoog risico hebben op bepaalde vitamine- of mineralentekorten. ‘Qua hoogrisicogroepen kun je denken aan: ijzergebrek bij vrouwen vóór de overgang en vitamine B12 bij mensen die geen dierlijke producten gebruiken.’

Hoogleraar Jaap Seidell: ‘De schatting is dat slechts 5 tot 10 procent van de Nederlanders gevarieerd eet en dat betekent dat al die andere mensen te weinig groenten en fruit binnenkrijgen, en te veel suikerhoudende, vetten en zoute producten consumeren. Zij hebben dus wel een hoog risico op tekorten, met name vitamine K2, B-vitamines, vitamine A en foliumzuur. Het slikken van een supplement helpt dan om die tekorten op te heffen, maar het is natuurlijk beter om gewoon voldoende vitamines en mineralen binnen te krijgen door gevarieerde voeding.’

Lees ook: Hoe kunnen vitamine D en omega 3 het risico op auto-immuunziekten verlagen?

Wat zegt het Voedingscentrum over vitaminesupplementen?

Ook het Voedingscentrum meldt dat gezonde en gevarieerde voeding voldoende vitamines en mineralen levert voor het behoud van een goede gezondheid en het voorkomen van chronische ziekten, maar in tegenstelling tot de orthomoleculaire geneeskunde bestaat er wel een ander gedachtegoed over voedingssupplementen. ‘De wetenschappelijke consensus is dat het nut van hoge doseringen vitamines en mineralen onvoldoende is aangetoond.’

Volgens de voorlichtingsorganisatie hebben alleen speciale groepen extra vitamines of mineralen nodig. ‘Voor hen geldt een suppletieadvies omdat ze van die stoffen meer nodig hebben dan ze via de gebruikelijk voeding binnen kunnen krijgen.’ Je kunt het suppletieadvies van het Voedingscentrum hier vinden.

Lees ook: Israëlische studie biedt bewijs van de kracht van vitamine D tegen COVID.

NVWA over risico’s voedingssupplementen

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) stelt tevens dat voor gezonde mensen over het algemeen geldt dat inname van een gevarieerde voeding voorziet in de behoefte aan vitamines en mineralen.

‘De kans op een tekort is uiterst klein en het slikken van voedingssupplementen is dan niet nodig. Alleen speciale groepen die extra voedingsstoffen nodig hebben, zoals zwangere vrouwen (foliumzuur, vitamine D en ijzer), jonge kinderen (vitamine D) en ouderen (vitamine D) kunnen baat hebben bij het innemen van voedingssupplementen.’

Bovendien kan langdurig extra vitamines en mineralen slikken schadelijk zijn voor de gezondheid, stelt de organisatie. ‘Vastgesteld is dat een te hoge inname van vitamine A, vitamine D, vitamine E, vitamine B6, niacine, foliumzuur, calcium, magnesium, jodium, koper, selenium en zink schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Daarom heeft de Europese voedselveiligheidsorganisatie aanvaardbare bovengrenzen opgesteld.’

Lees ook: Waarom vitaminepillen slecht voor je kunnen zijn.

Onderzoek Radar

Uit een enquête van Radar is onlangs gebleken dat mensen voedingssupplementen gebruiken om uiteenlopende redenen. Van de ruim 20.000 respondenten die onze vragenlijst invulden, gebruikt(e) 69 procent voedingssupplementen om hun gezondheid te verbeteren en de weerstand te verhogen.

Ruim een derde (36 procent) geeft aan dat zij er (eventuele) tekorten in voeding mee opvangen. Nog eens een kwart (26 procent) wil er ouderdomsklachten mee tegengaan. Je kunt de volledige uitslag van de enquête over voedingssupplementen hier lezen.

Lees ook: Hoe weet je dat je een vitaminetekort hebt?

Welke vitamines slikken en welke moet je uit voeding halen?

Lees ook: Wat zijn essentiële sporenelementen voor vrouwen?

Wat kun je makkelijk uit voeding halen?

Volgens voedingsexpert Ismee Kok kun je eigenlijk alles wel uit voeding halen als je gevarieerd eet, met veel groenten en fruit. “Maar veel mensen eten heel weinig groenten of maken dezelfde keuzes: ze eten iedere week opnieuw broccoli, paprika, courgette en wortel. Gevarieerd eten gaat natuurlijk veel verder, zo kun je bijvoorbeeld net een andere champignon of pompoensoort kiezen.”

Ze vervolgt: “Je hebt ook een steeds grotere groep veganisten, wat ethisch gezien heel mooi is, maar het wordt wel iets lastiger qua het binnenkrijgen van voldoende vitamine B. Je kunt eventueel een multivitamine slikken met verschillende actieve vitamine B erin. Maak daarnaast (vaker) de keuze voor biologisch vlees, als je wél dierlijke producten eet.”

Lees ook: Hoe kankerverwekkend is vlees?

Wat je ook makkelijk uit voeding kunt halen zijn mineralen. Denk hierbij aan alles wat uit de zee komt. “Voor veganisten is dat bijvoorbeeld zeewier. Echter, mensen die wel vis eten kunnen veel mineralen halen uit vis en schelpdieren.”

Lees ook: 8 tips om gezonder te eten en drinken.

Meer lezen over vitaminen, supplementen en gezonde voeding?