Menopauze wiskunde: Kun jij de leeftijd van de menopauze voorspellen?

11 maart 2024

De menopauze is een fysiologische periode die verwijst naar het stoppen van de menstruatiecyclus. Het is echter geen plotselinge stop en deze overgang gebeurt geleidelijk. Met de stijgende levensverwachting kun je je afvragen hoeveel tijd je nog hebt om je voort te planten.

In dit artikel geven we antwoorden op de vraag of het mogelijk is om de natuurlijke menopauze leeftijd te berekenen of in te schatten. En welke factoren mogelijk van invloed zijn op de start van de menopauze.

Wat is de gemiddelde leeftijd van de menopauze?

Over het algemeen beginnen perimenopauzale veranderingen rond de leeftijd van 45 jaar. De natuurlijke menopauze treedt gemiddeld op tussen 45 en 56 jaar. Bij 5% van de vrouwen ligt de menopauze tussen 40 en 45 jaar, wat als een vroege menopauze wordt beschouwd. In zeldzame gevallen (1%) kan de menopauze op een jongere leeftijd dan 40 worden vastgesteld, wat wordt gedefinieerd als vroegtijdige menopauze.
Deze aantallen worden echter beïnvloed door meerdere factoren, zoals iemands genetica, opvoeding, volwassen levensstijl en medische aandoeningen.

Lees ook: Vanaf welke leeftijd kun je in de overgang komen?

Lichaamssignalen die de menopauze voorspellen

Een van de perimenopauzale signalen is de verandering in het patroon van de menstruatiecyclus. Eerst worden de menstruaties frequenter, daarna wordt de periode tussen twee menstruaties langer dan normaal. Uiteindelijk stopt de cyclus helemaal.

Daarnaast kunnen verschillende lichamelijke aanwijzingen wijzen op de overgangsperiode. Deze symptomen zijn onder andere opvliegers, vaginale en huiddroogheid, stemmingswisselingen, slaapproblemen, nachtelijk zweten, rillingen, een vertraagde stofwisseling en gewichtstoename. De definitieve diagnose is echter het uitblijven van de menstruatie gedurende de laatste 12 maanden.

Lees ook: Symptomen overgang en menopauze per leeftijdsgroep.

Wat beïnvloedt de start van je menopauze?

De eicellen van vrouwen beginnen hun reis voordat ze geboren worden. Rond de 20e zwangerschapsweek hebben vrouwen het maximale aantal, ongeveer 6 miljoen, follikels. Follikels zijn met vocht gevulde zakjes in de eierstokken en elke follikel bevat een onontwikkelde eicel. Vanaf de 20e week van het foetale leven verliezen vrouwen follikels. Meisjes worden geboren met ongeveer een miljoen follikels en beginnen de puberteit met ongeveer 400.000 follikels. Vanaf de puberteit komen er dagelijks ongeveer 50 follikels in de groeicyclus, wat genoeg zou moeten zijn voor ongeveer 400 menstruatiecycli in iemands leven. Dit proces duurt tot de eierstokreserve uitgeput is en een tekort aan oestrogeen, dat door de eierstokken wordt geproduceerd, leidt tot menopauzale symptomen.

Het aantal follikels, ook wel eierstokreserve genoemd, kan in elke fase van het leven worden beïnvloed: voor de geboorte, voor het bereiken van de puberteit en tijdens de reproductieve jaren. Verschillende factoren beïnvloeden hoe snel de follikelreserve uitgeput raakt.

De start van de menopauze wordt wel beïnvloed door verschillende factoren, zowel biologisch, demografisch als omgevingsgebonden. Enkele van de belangrijkste factoren die van invloed kunnen zijn op het tijdstip van het begin van de menopauze zijn onder meer:

Leeftijd: Leeftijd is de meest significante factor die de start van de menopauze beïnvloedt. Over het algemeen treedt de menopauze op tussen de leeftijd van 45 en 55 jaar, hoewel het moment kan variëren van persoon tot persoon.
Genetica: Erfelijkheid speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de leeftijd waarop een vrouw de menopauze bereikt. Als vrouwen in je familie, zoals je moeder of zussen, op een bepaalde leeftijd de menopauze hebben ervaren, is de kans groter dat je een vergelijkbare timing zult hebben.
Roken: Roken kan de menopauze versnellen. Vrouwen die roken, hebben vaak een eerdere menopauze dan niet-rokers. Dit komt door de schadelijke effecten van sigarettenrook op de eierstokken en hormonale niveaus.
Reproductieve geschiedenis: Vrouwen die op jonge leeftijd hun eerste menstruatie hebben gehad (menarche) of die op latere leeftijd hun eerste kind hebben gekregen, hebben mogelijk een latere menopauze. Aan de andere kant kunnen vrouwen die vroeg in de menopauze zijn, vroeg in de menarche zijn.
Gezondheidstoestand: Sommige gezondheidsaandoeningen, zoals auto-immuunziekten of het PreMenstrueel Syndroom (PMS), kunnen van invloed zijn op de timing van de menopauze. Bepaalde medische behandelingen, zoals chemotherapie of bestralingstherapie, kunnen ook de eierstokfunctie beïnvloeden en vroegtijdige menopauze veroorzaken.
Ondergewicht: vrouwen met een laag gewicht of ondergewicht hebben een verhoogd risico op een vroege start van de overgang naar de menopauze.
In vitro fertilisatie (IVF): vrouwen die IVF hebben ondergaan ervaren in een later stadium mogelijk een iets eerder begin van de menopauze dan vrouwen die geen IVF hebben ondergaan. Dit kan te wijten zijn aan verschillende factoren, zoals de oorspronkelijke oorzaak van onvruchtbaarheid, het gebruik van hormonale medicijnen tijdens IVF, het oogsten van meerdere eicellen in korte tijd en de invloed van stress tijdens de behandelingsperiode.
Seksleven: bij vrouwen met een actief seksleven – middels soloseks en/of seks met partner(s) – begint de overgang later in vergelijking met vrouwen met weinig tot geen seksuele activiteit.
Levensstijlfactoren: Factoren zoals stress, voeding en lichaamsbeweging kunnen ook een rol spelen bij de timing van de menopauze, hoewel de precieze mechanismen nog niet volledig begrepen zijn.

Lees ook: Kom je vroeger in de overgang als je al op jonge leeftijd ongesteld was?

Hoe kan genetica de menopauze leeftijd beïnvloeden?

Menselijke genetica is een van de factoren die de menopauze leeftijd beïnvloeden. Veranderingen in chromosomen 13, 19, 20 en X beïnvloeden de reproductieve periode. Van ongeveer 300 genen is vastgesteld dat ze de menopauze leeftijd beïnvloeden.

De gemiddelde menopauze verschilt ook tussen rassen en etniciteiten. Latijns-Amerikaanse en Afro-Amerikaanse vrouwen hebben meer last van een vroege en vroegtijdige menopauze dan Europese en blanke Amerikaanse vrouwen.

Uit gegevens van de Britse Breakthrough Generations Study blijkt dat de kans op een vervroegde menopauze 5-6 keer hoger is als iemands moeder of niet-tweelingzus een vervroegde menopauze had. Op dezelfde manier, als een moeder of niet-tweelingzus een late menopauze had, is de kans op een late menopauze respectievelijk zes en twee keer hoger.

Lees ook: 30 feiten en statistieken over de menopauze.

Hoe kan levensstijl de menopauze beïnvloeden?

De effecten van leefstijlfactoren worden vaak in verband gebracht met het verlagen van de menopauze leeftijd. Individuele studies van verschillende cohorten maken melding van belangrijke omgevings- en leefstijlfactoren.

Hier zijn enkele factoren die geassocieerd worden met een gemiddeld lagere menopauzale leeftijd:

Geboren worden bij een moeder die rookte tijdens de zwangerschap
Opvoeding in een lagere sociale klasse
Ondervoeding op jonge leeftijd
Minder dan een maand borstvoeding
Echtscheiding, ouderverstoting of afwezigheid van de ouders tijdens de kindertijd.

Daarnaast zijn hier factoren die in verband worden gebracht met een verminderd risico op een vervroegde menopauze:

Latere eerste menstruatie (na 16 jaar).
Onregelmatige menstruatiecycli.
Ouderschap: ten minste één zwangerschap die langer dan zes maanden duurt en een toenemend aantal zwangerschappen.
Latere leeftijd bij eerste zwangerschap.
Borstvoeding.
Gebruik van orale anticonceptie.
Matige, maar geen zware lichaamsbeweging na de 30.
calorierijk, gezond vet- en eiwitrijk dieet.
Afzien van de vegetarische levensstijl tot de leeftijd van 40 jaar.
Matig alcoholgebruik begin 30.
Afzien van roken. Zelfs stoppen met roken is gunstig.

Kunnen bepaalde medische aandoeningen de menopauze leeftijd beïnvloeden?

Bij sommige aandoeningen, zoals chirurgische verwijdering van één of beide eierstokken, chemotherapie en bestraling voor kanker bij kinderen en volwassenen, kunnen behandelingen die het oestrogeeneffect verminderen ook leiden tot veranderingen in de menopauze. Bovendien verlaagt de accumulatie van lood in het lichaam de gemiddelde menopauze-leeftijd met 1,21 jaar.

Polycysteus ovarium syndroom (PCOS) is een aandoening met onregelmatige menstruatiecycli. Daarom is wetenschappelijk aangetoond dat PCOS de menopauze vertraagt.

Lees ook: Dít wil je weten over het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS).

Kun je op de een of andere manier de leeftijd van de menopauze voorspellen?

Ondanks jarenlange pogingen kan het exacte tijdstip van de menopauze niet worden voorspeld. De periode die leidt tot het ophouden van de menstruatie kan echter worden gediagnosticeerd met specifieke symptomen en enkele laboratoriumonderzoeken.

Is de menopauze leeftijd calculator een mythe?

Het is heel verleidelijk om een algoritme te genereren om de resterende jaren in de reproductieve periode te berekenen, of in het beste geval, te schatten. Ondanks verschillende onderzoekspogingen bestaat er geen betrouwbaar hulpmiddel. De meest plausibele verklaring voor het ontbreken van zo’n hulpmiddel is het ontbreken van een wetenschappelijk goedgekeurde biomarker of parameter die nauwkeurig kan correleren met de menopauze.

Een Fins onderzoek met twee statistische modellen identificeerde bijvoorbeeld de nuttigste factoren om rekening mee te houden bij het berekenen van de natuurlijke menopauze-leeftijd: oestradiol- en follikelstimulerend hormoonniveaus, de lengte van de menstruatiecyclus, roken, opleiding en het gebruik van anticonceptieve hormonen behoorden tot de voorgestelde parameters. Tegelijkertijd zijn dit statistische modellen om inzicht te geven aan clinici en is er geen klinisch bewezen algoritme voor precieze berekeningen.

Lees ook: 15 feiten en fabels over de overgang en menopauze.

Menopauze wiskunde: Kun jij de leeftijd van de menopauze voorspellen?

Kan een zorgverlener de leeftijd van de menopauze voorspellen?

Hormonale evaluatie en gynaecologische echografie kunnen een idee geven van de huidige staat van iemands voortplantingscapaciteit.

Bij de echografie kan de grootte van de eierstokken en het aantal groeiende (antrale) follikels worden gemeten door een gynaecoloog of PA Gynaecologie. Een onderzoek onder >450 vrouwen meldt dat vrouwen met vier of minder antrale follikels een verdubbeld risico hebben om in de volgende zeven jaar in de natuurlijke menopauze te komen. Het bewijsniveau van deze wetenschappelijke studies is echter laag en het aantal antrale follikels wordt als onvoldoende beschouwd om de natuurlijke menopauze-leeftijd te schatten.

In de hormonale analyse worden de follikelstimulerende hormoonspiegels (FSH) hoger gemeten tien jaar voor de menopauze. Ook zullen deze hormoonspiegels (inhibine A en inhibine B) dalen. Deze parameters zijn echter geen betrouwbare voorspellers van de menopauzale leeftijd.

Anti Mullerian Hormone (AMH) wordt geproduceerd in de eierstokken en is gecorreleerd met het aantal resterende potentiële eicellen. Daarom wordt het een potentiële kandidaat om de ovariële reserve te meten. De AMH-meting op de dag van de afspraak kan echter een zwakke voorspeller zijn van de menopauzale leeftijd. Een studie van een longitudinale AMH-meting suggereert dat herhaalde AMH-meting in de loop van de tijd een potentieel instrument zou kunnen zijn, maar de precisie van het meetinstrument is twijfelachtig voor vrouwen jonger dan 45 jaar.

Hoe kan de menopauze worden uitgesteld?

Gezien de factoren die een rol spelen bij een vervroegde menopauze of een lagere menopauzale leeftijd, zouden aanpasbare leefstijlfactoren een doel kunnen zijn om de leeftijd van de natuurlijke menopauze uit te stellen.

Een gezond gewicht en een gebalanceerd dieet met de juiste hoeveelheid calorieën, waaronder gezonde vetten en eiwitten, kan een vervroegde menopauze voorkomen.
Een gezonde levensstijl, met regelmatige nachtrust en een matige hoeveelheid lichaamsbeweging, levert ook een positieve bijdrage.
Afzien van roken heeft een positief effect op het proces.
Een actief seksleven kan een vroege overgang voorkomen.

Lees ook: Hoe meer seks, hoe later je menopauze!

Hoe ga je om met overgangsverschijnselen?

Lichamelijke klachten die beginnen in de perimenopauzale periode kunnen aanhouden in de postmenopauzale periode. De duur van deze periode verschilt per vrouw. Hormoontherapie met oestrogeenvervangers is de meest effectieve behandeling van menopauzale symptomen. Een andere door de FDA goedgekeurde behandeling voor vasomotorische symptomen is paroxetine mesylaat, een niet-hormonaal geneesmiddel. Paroxetine is een antidepressivum dat behoort tot de klasse van de selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s). Het verbetert de stemming en vermindert angsten en angstverschijnselen zoals piekeren, slaapproblemen, prikkelbaarheid en trillen.

Praat met een ervaren vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics over de meest geschikte behandeling voor jou en jouw gezondheidsbehoeften. Over het algemeen is de menopauze een natuurlijke levensfase en een gezonde levensstijl in een vroeg stadium kan de timing van de menopauze positief beïnvloeden. Matige lichaamsbeweging, een evenwichtig dieet, gezond gewicht, regelmatig seks en niet roken kunnen de basis leggen voor een langere reproductieve levensduur.

Lees ook: Hormoonsuppletietherapie tijdens de overgang.

FAQ – Veel gestelde vragen over de menopauze

Kun je je menopauze-leeftijd voorspellen?
Nee, de exacte berekening van de menopauze leeftijd is geen wetenschappelijk bewezen methode. Er kunnen echter verschillende factoren worden geëvalueerd om een breed inzicht te krijgen in iemands fysiologie.

Wat zijn de eerste menopauzesymptomen?
Onregelmatige menstruaties zijn een van de eerste tekenen van de perimenopauze. Deze periode kan enkele jaren duren.

Kan de menopauze worden uitgesteld?
Aanpassing van aanpasbare levensstijlfactoren kan de leeftijd van de natuurlijke menopauze positief beïnvloeden.

Is de menopauze hetzelfde als de overgang?
Ja, de termen “menopauze” en “overgang” worden vaak door elkaar gebruikt, maar ze verwijzen eigenlijk naar verschillende stadia. De menopauze is het moment van de laatste menstruatie, terwijl de overgang (of perimenopauze) de periode voorafgaand aan de menopauze is waarin vrouwen hormonale veranderingen en symptomen kunnen ervaren.

Kan ik nog zwanger worden tijdens de menopauze?
Ja, dat kan. Hoewel de kans op zwangerschap afneemt naarmate vrouwen de menopauze naderen, is het nog steeds mogelijk om zwanger te worden zolang er menstruatie optreedt. Het wordt aanbevolen om anticonceptie te blijven gebruiken tot 12 maanden na de laatste menstruatie als zwangerschap niet gewenst is.

Wat zijn de langetermijneffecten van de menopauze?
De menopauze kan diverse langetermijneffecten hebben op de gezondheid van vrouwen, waaronder een verhoogd risico op osteoporose, hart- en vaatziekten, gewichtstoename en veranderingen in de seksuele gezondheid. Het is belangrijk om regelmatig gezondheidsscreenings te ondergaan en een gezonde levensstijl te behouden om deze risico’s te verminderen.

Wat zijn de ergste overgangsverschijnselen?
Elke vrouw ervaart de menopauzesymptomen anders. In sommige gevallen kan de ernst van opvliegers, slaapstoornissen, nachtzweten, vaginale droogheid en stemmingswisselingen iemands levenskwaliteit ernstig aantasten en de dagelijkse activiteiten beperken.

Lees ook: Menopauze: veel voorkomende overgangsklachten.

Meer lezen?