Hoe ga je om met psychische klachten bij jezelf of vriendinnen?

28 juli 2024

Haatberichten via sociale media of buitengesloten worden op school: ruim 40 procent van de jongeren (18-25 jaar) is ooit gepest. Bij meer dan de helft van hen leidde het pesten tot emotionele of psychische klachten, waaronder depressie. Ook de pandemie veroorzaakte een toename van mentale klachten bij jongeren. Veelal gaat het om een verborgen dip of depressie. Er rust een soort taboe op en de meeste mensen praten niet graag over hun mentale gezondheid. Dat kan en moet anders!

Als jij je down voelt of merkt dat een vriendin of vriend niet lekker in haar of zijn vel zit, hoe ga je daar dan mee om?

Lees ook: Wat zijn de symptomen van een verborgen depressie?

Dip, stress of depressie

Somberheid, angst, stress en je verdrietig voelen zijn voorbeelden van psychische klachten. Vaak gaan ze gepaard met piekeren en slaapproblemen. Triggers zijn grote of kleine gebeurtenissen in je persoonlijke leven, zoals een rotopmerking van een klasgenoot, een vervelende thuissituatie, een slecht resultaat op school of een sterfgeval.

Lees ook: 21 tips tegen een dip of depressie.

Het verschil tussen somber zijn en een depressie is dat down zijn (een dip hebben) korter duurt en minder invloed heeft op je dagelijkse functioneren. Je baalt van een slecht cijfer of bent van slag door een woordenwisseling met een studiegenoot. Daar kun je je somber door voelen, maar dat gaat meestal voorbij. Bij een depressie houden sombere gevoelens langer aan, minstens vier tot zes weken. Daarnaast legt het je dagelijkse leven meestal plat.

Lees ook: Flinke dip of last van depressie? Zo herken je de verschillen.

Volgens Prof. dr. Marloes Kleinjan, programmahoofd Jeugd bij het Trimbos-instituut en hoogleraar Youth Mental Health Promotion aan de Universiteit Utrecht, zijn negatieve gevoelens of een dip heel normaal. “Ze horen erbij en mogen er zijn. Sombere gevoelens an sich zijn niet problematisch.” Oké. Maar als ze er zijn, hoe ga je er dan mee om?

Lees ook: Verborgen depressie: een onzichtbare strijd.

Stappenplan bij beginnende psychische klachten

Professor Kleinjan geeft advies:

1. Praat erover
“Ook al is het vaak lastig, het helpt enorm. Praat erover met vrienden, familie of klasgenoten. Het is heel belangrijk dat je er niet alleen mee rondloopt, maar het deelt. Als je het allemaal bij jezelf houdt, kan het op een gegeven moment grotere vormen gaan aannemen.”

Lees ook: Ademhalingsoefening tegen angst, stress en depressie.

2. Blijf in beweging
“Je hoeft niet intensief te sporten; een half uur wandelen of fietsen per dag is ook goed. Lichamelijke en mentale gezondheid hangen sterk samen.”

Lees ook: Lichaamsbeweging is bij matige depressie net zo effectief als antidepressiva.

3. Zorg voor een dagritme
“Sta op een vaste tijd op, begin de dag met een activiteit, eet op vaste tijden en stel per dag een doel. Het gevoel van betekenis te zijn en een zinvol leven te leiden is belangrijk voor de mentale gezondheid.”

Lees ook: Hoe laat je eet heeft effect op mentale gezondheid.

Hoe ga je om met psychische klachten bij jezelf of vriendinnen?

Indien ook dat niet genoeg is

5. Ga naar je huisarts
“Sombere gevoelens worden problematisch als ze vier tot zes weken aanhouden en je niet meer functioneert. Dat merk je wanneer studeren niet meer lukt en je je slecht kunt concentreren. Of als uit bed komen een opgave is, je geen plezier meer beleeft aan dingen die je normaal gesproken leuk vindt en geen energie hebt. Dan is het raadzaam om een huisarts te bezoeken. Die kan je – indien nodig – doorverwijzen voor professionele hulp en ondersteuning (praktijkondersteuner, GGZ, psycholoog, psychotherapeut, coach of psychiater).”

En wat doe je als niet jij, maar een vriendin of vriend zich mentaal slecht voelt?
“Het is soms best moeilijk om dit in anderen te herkennen. Gedraagt iemand zich anders dan normaal? Stiller en meer teruggetrokken, of juist meer kortaf of bozer? Het kan een indicatie zijn dat er iets aan de hand is. Mijn advies is simpel: vraag ernaar. ‘Hé, het valt me op dat…‘, ‘Hoe gaat het met je?‘, ‘Wat speelt er?‘. Als je merkt dat er echt iets speelt en je denkt dat je vriend hulp nodig heeft, denk dan mee of licht een volwassene in die kan helpen.”

Lees ook: Dít zijn de 25 signalen dat je mogelijk een depressie hebt.

Pandemie en psychische klachten

Vooral tijdens en na de corona pandemie het aantal psychische klachten hard gestegen. Steeds meer mensen hebben hulp nodig met hun mentale gezondheid en daaraan gerelateerde lichamelijke klachten.

Aantal psychische klachten stijgt: In 2021 had 18 procent van de jongeren (12- tot 25-jarigen) te maken met psychische klachten. Ze voelden zich vaker neerslachtig en somber. Een flinke stijging ten opzichte van de jaren daarvoor: in 2019 en 2020 ging het om 11 procent van de jongeren.
Wanneer ben je psychisch ongezond? In het onderzoek van het CBS zijn jongeren “psychisch ongezond” als ze zich vaker somber voelen, zenuwachtig zijn en veel stress ervaren.
Er is een link met de pandemie: Onderzoek van het Trimbos-instituut toont aan dat er een link lijkt te zijn tussen de pandemie en de toenemende psychische klachten bij jongvolwassenen (20-35 jaar).
Het aantal eetstoornissen is erg toegenomen: Tijdens coronacrisis is aantal jongeren met eetstoornis sterk gestegen.
Jonge vrouwen hebben vaker klachten: Een slechtere mentale gezondheid komt vaker voor bij jonge vrouwen dan bij jonge mannen.
Coronastress veroorzaakt menstruatiestoornissen: de menstruatiecyclus van vrouwen is in de war geraakt door coronastress.