In Nederland zijn er ongeveer 150.000 vrouwen die last hebben van borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Misschien zijn het er veel meer, want veel vrouwen met deze aandoening worden behandeld voor bijkomende klachten zoals bijvoorbeeld angst of depressie. De kenmerken van borderline worden dan meestal niet herkend.
Iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis (meestal kortweg borderline genoemd) ervaart veel instabiliteit in zijn of haar leven. Abrupte veranderingen in gevoelens, stemmingen, relaties, zelfbeeld en gedrag zijn kenmerkend voor een borderline persoonlijkheidsstoornis.
Een leven waarin alles van een leien dakje gaat, is eerder uitzondering dan regel. Iedereen krijgt te maken met tegenslagen: zakken voor een examen of afgewezen worden voor een baan. Ook heeft elk mens weleens een fikse ruzie met een familielid, vriend(in) of collega. Maar bij sommige mensen zijn veranderingen, mislukkingen en heftige conflicten eerder regel dan uitzondering. Ze beginnen impulsief en vol enthousiasme aan een nieuwe opleiding. Of ze vertellen dolgelukkig over hun nieuwe grote liefde. Vaak is de situatie een paar maanden later helemaal veranderd. Ze zijn gestopt met de opleiding omdat die niets opleverde, de nieuwe liefde bleek bij nader inzien niets voor hen. Er zijn mensen die dit vaak overkomt en die steeds opnieuw vastlopen in hun leven. Dit kan mogelijk wijzen op een borderline persoonlijkheidsstoornis.
We publiceerden eerder een artikel over de symptomen van borderline en hoe kun je er mee kunt omgaan. In dit artikel beschrijven we wat de meest gebruikte behandelingsmogelijkheden voor borderline zijn. Meestal worden deze gebruikt in een multidisciplinaire aanpak in combinatie met medicijnen, voeding, beweging en een gezonde leefstijl.
Lees ook: Wat zijn de kenmerken van een bipolaire stoornis?
Behandeling van borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS)
Mensen met borderline (BPS) hebben vaak het gevoel dat hun symptomen een normaal leven in de weg staan. Een behandeling voor borderline-problematiek leidt echter vaak tot minder klachten en soms zelfs tot volledig herstel! Tijdig een behandeltraject starten kan de kwaliteit van leven van iemand met borderline dus aanzienlijk verbeteren.
Er zijn verschillende behandelingen voor een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). De meeste behandelingen helpen de patiënt inzicht te geven in de stoornis en het gedrag. Het is voor iemand met borderline heel belangrijk om evenwicht en stabiliteit in emoties te creëren, wat dan ook centraal staat in de behandeling. Medicijnen kunnen ook een hulpmiddel zijn, omdat ze sommige symptomen kunnen verminderen. Meestal gaat het dan om kalmerende middelen, antipsychotica of antidepressiva.
Welke behandeling het beste bij jou past, hangt af van de ernst van je problematiek, je privéomstandigheden, je draagkracht (wat je aankan) en je reisafstand. Het is belangrijk dat je jezelf uitgebreid laat informeren over de behandelmogelijkheden. Daarnaast is een goede match met de therapeut ook van groot belang.
De meeste reguliere GGZ behandelingen voor borderline worden in Nederland door je zorgverzekeraar volledig vergoed. Indien je twijfelt, neem dan voor het maken van een afspraak contact op met je zorgverzekeraar.
Lees ook: Waarom psychofarmaca, psychotherapie en cognitieve gedragstherapie meestal niet werken.
Vertrouwensrelatie bij borderline behandeling
De behandeling van borderline richt zich allereerst op het opbouwen van een stabiele vertrouwensrelatie tussen de persoon zelf en de behandelaar. Voldoende tijd nemen en geduld hebben zijn hiervoor van groot belang. Want ook in het contact met de behandelaar blijft angst voor verlating en voor hechting, zwart-wit oordelen en te hoge verwachtingen bestaan. Duidelijke afspraken over bereikbaarheid van de behandelaar, de frequentie en duur van behandeling en over beoogde doelen zijn dan ook belangrijk.
In de volgende fase van de behandeling staan inzicht geven in de borderline persoonlijkheidsstoornis, acceptatie en het creëren van evenwicht en stabiliteit centraal. De relatie met de therapeut vormt de basis waarop de persoon zelf kan werken aan andere relaties, het denken in uitersten en de angst om alleen te zijn. Ook verschillende vormen van gedragstherapie, individueel of in groepsverband, kunnen zinvol zijn. Gezins- of relatietherapie kan het contact met de omgeving verbeteren. Psychomotorische therapie of training kan ertoe bijdragen goed om te gaan met spanningen en woede.
Lees ook: Welke psychische klachten komen bij vrouwen het meest voor?
Medicijnen bij borderline
Bij de behandeling van de borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) zijn medicijnen vaak een belangrijk hulpmiddel. Ze verminderen een aantal borderline-verschijnselen. Kalmerende medicijnen worden het meest voorgeschreven. Ook worden regelmatig antipsychotica voorgeschreven. Deze verminderen de impulsiviteit, de heftige emoties, zoals angst en depressiviteit en de psychotische verschijnselen zoals verwardheid en stemmen horen. Antidepressiva kunnen helpen bij langdurige somberheid en grote impulsiviteit. Soms worden medicijnen voorgeschreven om de stemmingswisselingen te verminderen (bijvoorbeeld lithium of carbamazepine).
Lees ook: Antidepressiva: wat zijn de risico’s en bijwerkingen?
Therapie en behandelmethodes borderline
Omdat borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) bij iedereen anders is, zullen specialisten per persoon beslissen wat het precieze behandelplan wordt. Meestal zal er gekozen worden voor een combinatie van verschillende soorten therapie en medicatie, zodat de persoon met borderline beter kan functioneren in de maatschappij.
De volgende vijf behandelmethoden zijn speciaal ontwikkeld voor mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis:
1. Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
De Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een vrij nieuwe vorm van gedragstherapie. Met ACT leren mensen met borderline om zich te richten op dingen die zij kunnen beïnvloeden, zoals hun eigen gedrag en leefstijl, in plaats van controle proberen te krijgen over dingen die zij niet kunnen beïnvloeden, zoals emoties en gedachten. De filosofie van de behandeling is dat het vechten tegen onvermijdelijke zaken uiteindelijk ten koste gaat van een waardevol leven. De kern van ACT is een acceptatiegerichte en flexibele houding ten opzichte van emoties en gedachten.
2. Dialectische Gedragstherapie (DGT)
Dialectische Gedragstherapie (DGT) is een vorm van cognitieve gedragstherapie die ontwikkeld is door de Amerikaanse professor Marsha Linehan. Het uitgangspunt van de therapie is dat mensen met BPS nieuwe vaardigheden aanleren waardoor zij een constructief leven kunnen opbouwen en handhaven. In DGT leren mensen met borderline om op een andere manier te denken en hun sterke kanten te ontdekken. Samen met de begeleiders proberen zij nieuwe vaardigheden uit om effectiever om te gaan met emoties en levensproblemen.
3. Transference Focused Psychotherapy (TFP)
TFP is individueel, intensief (twee keer in de week) en de therapiecyclus duurt langere tijd. Deze therapie richt zich op conflicten in relaties en de snelle wisselingen in het beeld dat iemand van zichzelf en van anderen heeft. Het doel van de behandeling is om ‘goed’ en ‘slecht’ dichterbij elkaar te brengen, zodat zwart-wit denken stopt en het makkelijker wordt om gevoelens en gedachten te verdragen. Hoe zie jij jezelf en hoe zie jij de ander? En welke gevoelens horen hierbij? Daar is de behandeling op gericht. Na TFP nemen conflicten af en werk, liefdesrelaties en gezin gaan beter.
4. Mentalization Based Treatment (MBT)
In Engeland hebben University College London psychologen professor Anthony Bateman en professor Peter Fonagy de Mentalization-Based Treatment (MBT) ontwikkeld. Het MBT-model gaat ervan uit dat de klachten van personen met borderline te maken hebben met het vermogen tot ‘mentaliseren’. Mentaliseren betekent dat je je eigen gedrag en dat van anderen kunt begrijpen en verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten en motivaties. Met dit behandelprogramma wordt iemand met BPS sterker in het mentaliseren, ook in moeilijke en stressvolle situaties. Hierdoor nemen symptomen en zelfdestructief gedrag af.
5. Schema Focused Therapy (SFT)
Schematherapie is een vorm van cognitieve gedragstherapie die mensen met BPS kan helpen om hardnekkige patronen van denken, voelen en doen te veranderen. Het uitgangspunt van de therapie is dat problemen vaak te maken hebben met de manier waarop iemand geleerd heeft om over zichzelf, anderen en de wereld te denken. Met gerichte oefeningen wordt gewerkt aan verandering in deze patronen (schema’s). Hierdoor verandert niet alleen de manier van denken en voelen, maar ook het gedrag dat bij de “denkschema’s” hoort. Het uiteindelijke doel is dat iemand zich prettiger, gezonder en gelukkiger gaat voelen en zich meer opgewassen voelt tegen problemen.
Wat kun je doen als een naaste een (vermoedelijke) borderline persoonlijkheidsstoornis heeft?
- Neem de klachten van jouw naaste serieus. Borderline is een ernstige aandoening, waar mensen vaak erg onder lijden.
- Je kunt als naaste zelf niet behandelen, doch wel een goede steun en toeverlaat zijn.
- Roep zo snel mogelijk professionele hulp in voor diagnose en behandeling, want die hulp is vaak noodzakelijk. Soms wordt je betrokken in de behandeling.
- Geduld kan beloond worden: veel patiënten hebben redelijk tot goede vooruitzichten, een gunstige prognose.
- Een vaste regelmaat in het dagelijks leven is een belangrijke voorwaarde voor verbetering. Vaste regelmaat kan iemand krijgen door langere tijd hetzelfde werk vol te houden, met dezelfde sociale contacten af te spreken en met regelmaat naar de behandeling te gaan.
Lees ook: Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?
Doe de borderline test
In de borderline test van MIND staan kenmerken beschreven die voor kunnen komen bij een borderline persoonlijkheidsstoornis. Lees de stellingen goed door. Als je je in een gegeven stelling herkent kies je voor “Ja”, anders kies je voor “Nee”. De test bestaat uit 9 vragen. Uit deze vragenlijst volgt géén diagnose. Alleen een psycholoog of psychiater kan een diagnose bij je vaststellen.
De borderline test vindt je HIER.
Psychologische hulp nodig?
Ben je een vrouw en heb je last een psychologische aandoening, zoals: borderline, chronische stress, angsten, paniekaanvallen, depressie, burn-out verschijnselen, relatieproblemen of zit je om een andere reden niet lekker in je vel? Een afspraak met een ervaren vrouwelijke psycholoog bij SHE Health Clinics kan uitkomst bieden. In gesprekken met één van onze vrouwelijke psychologen probeer je er samen achter te komen waar de precieze oorzaak van je problemen ligt en kijk je hoe je dit kunt verbeteren. Vervolgens wordt er een multidisciplinair behandelplan voor je opgesteld. Veelal maken leefstijl, voeding, beweging, meditatie en psychotherapie onderdeel uit van zo’n multidisciplinair behandelplan.
Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke psycholoog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.
Meer lezen over psychologische klachten en gezonde leefstijl?
- SHE Health Clinics overzicht medisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics psychologisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics infopagina traumaverwerking.
- SHE Health Clinics infopagina stress en burn-out.
- SHE Health Clinics infopagina angst- of piekerstoornis.
- SHE Health Clinics infopagina depressie.
- SHE Health Clinics infopagina leefstijl poli.
- Waarom extra vitamine D slikken óók in de zomer een goed idee is.
- Psychose: dít is wat je erover wil weten.
- 18 feiten en fabels over antidepressiva.
- Gezonder worden door goede ademhaling dankzij deze 4 oefeningen.
- Psychedelica als medicijn: Wat onderzoek zegt over de effecten op lange termijn.
- Hoe beïnvloeden hormonen jouw gedrag en humeur?
- Last van stress, een trauma of depressie? Dít is het effect op je darmen!
- Als antidepressiva niet werkt, is magnetische hersenstimulatie een alternatief.
- Psychotische klachten bij vrouwen: door de overgang nog kwetsbaarder?
- Ademhalingsoefening tegen angst, stress en depressie.
- Phenibut: gevaarlijk en verslavend ‘voedings-supplement’.
- Vrouwen zijn slechter af in psychosezorg dan mannen.
- Sadorexia symptomen, oorzaken en behandeling.
- 10 signalen dat je een hormonale disbalans hebt.
- Tips om positief te blijven in de komende donkere maanden.
- Hoe ga je om met psychische klachten bij jezelf of vriendinnen?
- Tijdens coronacrisis is aantal jongeren met eetstoornis sterk gestegen.
- Hoe voorkom je een burn-out?
- Vrouwen hebben meer last van autisme en het is moeilijker te herkennen dan bij mannen.
- Verband tussen vitamine D-tekort en depressie bij vrouwen.
- Wat zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen met een depressie?
- Last van stress, een trauma of depressie? Dít is het effect op je darmen!
- Wat zijn de gevolgen van aanranding en verkrachting?
- Flinke dip of last van depressie? Zo herken je de verschillen.
- Waarom hebben we in de zomer meer zin in seks?
- Last van opvliegers? Het is niet altijd de overgang! Dít zijn 13 andere oorzaken.
- 6 tips voor een goede hormonale gezondheid bij vrouwen.
- Welke kenmerken duiden erop dat je een functionerend alcoholist bent?
- Hoe kun je weer genieten van seks na een negatieve ervaring?
- Wat zijn signalen dat je teveel cortisol aanmaakt en wat kun je er tegen doen?
- 12 dingen die je NIET moet doen voor je naar bed gaat.
- Wat is het PreMenstrueel Syndroom (PMS)?
- Liesbeth kreeg een geboortetrauma na haar bevalling: ‘Ik schaamde me er voor’.
- Wat zijn de behandelingen van FSIAD (Female Sexual Interest/Arousal Disorder).
- Hoe herken je een depressie tijdens de overgang en wat kun je er aan doen?
- Wat kun je eten om je darmen gezond te houden?
- 18 feiten en fabels over de anticonceptiepil.
- Depressiviteit rondom je menstruatie: wellicht is het PMS of PMDD?
- Vrouwen met onverklaarde klachten (SOLK) voelen zich meestal niet gehoord door artsen.
- Waarom is de menstruatiecyclus van vrouwen in de war geraakt door coronastress?
- Wat zijn de symptomen van Persistent Genital Arousal Disorder (PGAD)?
- Alcoholisme bij vrouwen: verborgen probleem en groot taboe.
- Wat gebeurt er met je als je regelmatig aan yoga doet?
- Depressief zonder zon? Misschien heb je Seasonal Affective Disorder (winterdepressie).
- Wat is het PreMenstrueel Syndroom (PMS)?
- Zijn jouw omega’s wel in balans?
- Oxycodon: ‘verslavende en gevaarlijke duivel in een doosje’.
- Symptomen en behandeling van PMDD.
- 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.
- Wat is het #1 symptoom dat je dementie hebt?
- 10 gezonde redenen om vaker avocado te eten.
- Hoe weet je of je super gezond bent? Déze 7 kenmerken vertellen het je!
- Dít zijn dé 20 voordelen van kurkuma voor je gezondheid.
- 18 feiten en fabels over de menstruatie.
- Depressie voorkomen met voedingssupplementen. Werkt dat?
- Vrouwen hebben meer last van autisme en het is moeilijker te herkennen dan bij mannen.
- 6 voordelen van bewegen waar je vrolijker, energieker én relaxter van wordt!
- Wat is het Post Birth Control Syndrome?
- 21 verrassende manieren om te ontspannen.
- Meer bewegen zonder te gaan sporten? Met deze 20 tips kan het!
- Wat zijn de 14 gezondste voordelen van stoppen met alcohol drinken?
- 10 gezondheidsproblemen waar vrouwen zich voor schamen.
- Zóveel moet je per dag bewegen om al dat zitten goed te maken.
- 8 redenen waarom wandelen goed is voor je gezondheid.
- Fiona wil nooit meer verslaafd raken aan opiaten: ‘Oxycodon controleerde mijn hele leven!’.
Auteur: Redactie
Bronnen: SHE Health Clinics, Stichting Borderline, Stichting 113, Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen, Trimbos-instituut, MIND
