Vrouwenhart heeft meeste baat van voeding met kalium

9 mei 2024

Een kaliumrijk voedingspatroon is geassocieerd met een lagere bloeddruk en een lager risico op hart- en vaatziekten, want kalium zorgt dat jouw bloeddruk op peil blijft. Ook speelt kalium een rol bij het samentrekken van je spieren.

Met medewerking van Britse collega’s onderzochten Nederlandse wetenschappers welke invloed de consumptie van zout op deze verbanden heeft en of er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen.

Cohort studie

Nederlandse volwassenen krijgen nog steeds teveel zout binnen, aldus het RIVM in een recente publicatie. Om de invloed van zout te onderzoeken, gebruikten de Britse en Nederlandse wetenschappers de gegevens van 25.000 Britten uit de EPIC-Norfolk studie. De deelnemers van dit cohort zijn tussen 1993 en 1997 ingestroomd. Hun leeftijden lagen destijds tussen 40 en 79 jaar. Met gebruik van de vragenlijsten, bloeddrukmetingen en de urinemonsters die de deelnemers bij aanvang inleverden, maakten de onderzoekers een inschatting van de dagelijkse inname van zout en kalium. De zout- en kaliuminname per deelnemer werd onderverdeeld in laag, gemiddeld of hoog.

De gemiddelde opvolgtijd van bijna twintig jaar maakt het mogelijk (kruis)verbanden te leggen tussen deze factoren en het optreden van ‘cardiovasculaire gebeurtenissen’; in deze studie gedefinieerd als ziekenhuisopname of overlijden als gevolg van een hartaanval of beroerte. Wat 55 procent van deelnemers helaas overkwam tijdens de cohort studie.

Lees ook: Zout blijkt laag zuurstofgehalte en beschadigingen in hersenen te kunnen veroorzaken!

Bescheiden risicoreductie door kalium

In lijn met wat al bekend was, ging een hogere inname van kalium zowel bij mannen als vrouwen samen met een lagere kans op ziekenhuisopname of overlijden als gevolg van hart- en/of vaatklachten. Bij de vrouwen was de risicoreductie iets groter. In beide gevallen is er geen sprake van schokkende dalingen van het risico: gemiddeld zeven procent voor mannen en elf procent voor vrouwen.

Lees ook: Last van hoge bloeddruk? Dit zijn de 15 manieren om er snel vanaf te komen!

Alleen bij vrouwen ging een hogere kaliuminname samen met een lagere bloeddruk. En dan alleen naarmate de zoutconsumptie hoger was. ‘Ons onderzoek toont aan dat een kaliumrijk dieet de nadelige effecten van te veel zoutinname vermindert’, zegt nierspecialist, hoogleraar en internist Prof. dr. Liffert Vogt, op de website van Amsterdam UMC. ‘Dit komt doordat kalium zorgt voor een hogere uitscheiding van zout via de nieren. Deze gezondheidswinst is het grootste bij vrouwen!’

Het onderzoeksartikel in European Heart Journal, waar professor Vogt ook aan mee schreef, gaat dieper in op de mogelijke oorzaken van de gevonden verbanden. Daar staat dat de zout afdrijvende eigenschap van kalium via het bloeddrukverlagende effect, het lagere risico deels kan verklaren. ‘Echter, met het oog op het gebrek aan interactie met de dagelijkse zoutinname in onze studie, zouden ook andere beschermende effecten van kalium betrokken kunnen zijn.’ Waarschijnlijk gaat het daarbij over de anti-oxidatieve en bloedvat-activerende werking van kalium, vermoeden de auteurs.

Lees ook: 10 voedingsmiddelen om je cholesterol te verlagen.

Hoogleraar Vogt staat bekend als voorstander van overheidsmaatregelen die gezonde voeding goedkoper maken. Hij stelt dat het jongste onderzoek aangeeft ‘dat een gezond-hartdieet verder gaat dan alleen het beperken van keukenzout.’ Om het kaliumgehalte in de voeding te verhogen, zou de voedingsmiddelenindustrie moeten overstappen op kalium gebaseerd zout. ‘Belangrijker nog: we moeten allemaal prioriteit geven aan vers, onbewerkt voedsel. Omdat dit zoutarm, maar kaliumrijk is.’

Lees ook: 10 gezonde voedingstips voor het vrouwenhart.

Voeding rijk aan kalium

Hoewel de tekst van het artikel in European Heart Journal nergens specifieke voedingsmiddelen noemt, kopt het nieuwsbericht op de site van Amsterdam UMC: ‘Bananen, zalm en avocado’s dempen effecten hoog gebruik keukenzout bij vrouwen.’ Een stelling die wel de aandacht trekt maar de lading slechts ten dele dekt. Daarbij wekt het noemen van drie specifieke voedingsmiddelen de verkeerde indruk dat we het moeten hebben van zalm en twee tropische vruchten (bananen en avocado’s). Terwijl er massa’s lokale plantaardige voedingsmiddelen bestaan die ook veel kalium bevatten.

Lees ook: 10 gezonde redenen om vaker avocado te eten.

Banaan bevat per ons 374 milligram kalium. Dat is vergelijkbaar met rode bessen (295 mg), kiwi (312 mg) en suikermeloen ((350 mg). De meeste fruitsoorten bevatten rond 200 milligram kalium en in gedroogde vorm is de dosis geconcentreerd. Zo bevatten gedroogde abrikozen 1.500 milligram, oftewel anderhalve gram kalium per honderd gram.

Lees ook: Ruim 53% meer pesticiden op fruit.

Een ons (100 gram) avocado is goed voor 429 milligram kalium. Deze op zich fraaie hoeveelheid wordt door menig inheemse groente geëvenaard of overtroffen:

Bloemkool: 296 mg
Rode biet, knolselderij, tuinbonen, schorseneren en broccoli: allemaal 400 mg
Cantharellen: 500 mg
Koolrabi: 500 mg
Sla: 352 mg
Rucola: 456 mg
Spinazie: 539 mg
Pastinaak: 450 mg.

De winnaar, met een formidabele 800 milligram kalium, is de zo goed als vergeten groente postelein. De gezonde smaakmaker champignons leveren 200 milligram kalium per 100 gram champignons.

Lees ook: 7 makkelijke tips om meer groenten te eten.

Wilde zalm levert 455 milligram kalium. Plantaardige eiwitrijke producten gaan daar vaak genoeg overheen:

Walnoten: 532 mg
Pompoenpitten: 720 mg
Lijnzaad: 725 mg
Amandelen: 822 mg
Gedroogde erwten: 1.000 mg
Hennepzaad: 1200 mg.

Bron: Nevo tabel RIVM

Lees ook: Aanzienlijk minder schadelijke stoffen in biologisch voedsel.

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) kalium

De Gezondheidsraad adviseert 3,5 g kalium voor volwassenen. Voor kinderen is het advies ongeveer de helft daarvan. Voor vrouwen die borstvoeding geven is het advies 3,1 g.

Lees ook: Welke mineralen heeft jouw lichaam nodig?

Risico op kaliumtekort

Een tekort aan kalium ontstaat vaak niet door een tekort aan kalium in jouw voeding, maar door vochtverlies door bijvoorbeeld hevig braken (overgeven), ernstige diarree of het gebruik van plaspillen. Een ernstig kaliumtekort kan leiden tot hartritmestoornissen.

Kaliumsupplementen kunnen helpen, maar overleg hierover altijd met je huisarts. Via supplementen kun je namelijk te veel aan kalium binnenkrijgen, via voeding is dat vrijwel onmogelijk. Ook kunnen slechtwerkende nieren of medicijngebruik zorgen voor een kaliumoverschot.

Lees ook: Zijn voedingssupplementen wel nodig?

Acute hartklachten of symptomen?

Heb je acute klachten of symptomen van een hartziekte? Bel dan direct je huisarts of 112!

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke cardioloog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over een gezond vrouwenhart, hart- en vaatklachten bij vrouwen, voeding en een gezonde leefstijl?