Geen enkele vrouw wil een slaaf van haar hormonen zijn, maar hoe weet je of ze niet in balans zijn en wat kun je doen om het evenwicht te herstellen? Een verstoord hormonaal evenwicht kan namelijk de oorzaak zijn van een reeks ongewenste symptomen, van vermoeidheid of gewichtstoename tot een jeukende huid of een slecht humeur.
Wat zijn hormonen en hoe werken ze?
Hormonen zijn chemische stoffen die door klieren in het endocriene systeem worden geproduceerd en in de bloedbaan terechtkomen. Er is sprake van een verstoord evenwicht als er te veel of te weinig van een hormoon is.
Jouw hormonen zijn belangrijk voor het reguleren van veel verschillende processen in jouw lichaam, zoals eetlust en stofwisseling, slaapcycli, voortplantingscycli en seksuele functie, lichaamstemperatuur en stemming. Het is dan ook geen verrassing dat zelfs het kleinste gebrek aan evenwicht een merkbaar effect kan hebben op je algemene gezondheid en welzijn.
De hormoonspiegels schommelen van nature in verschillende levensfasen, met name in de puberteit en bij vrouwen tijdens de menstruatiecyclus, de zwangerschap, borstvoeding en de menopauze. Ze kunnen ook worden beïnvloed door levensstijl, voeding, (over)gewicht, medicijngebruik en bepaalde medische aandoeningen.
Lees ook: Link gevonden tussen hormoonverstorende stoffen en ontwikkeling van obesitas.
Het is belangrijk dat je de symptomen tijdig opmerkt en ze laat onderzoeken door een gekwalificeerde arts, zodat je een passende behandeling krijgt, of het nu gaat om het gebruik van geneesmiddelen of aanvullende therapieën, of om het aanbrengen van veranderingen in jouw levensstijl, om het evenwicht en jouw goede gezondheid te herstellen.
Lees ook: Hoe beïnvloeden hormonen jouw gedrag en humeur?
10 waarschuwingssignalen van een hormonale disbalans
Hier zijn 10 tekenen van hormonale onbalans waar je op moet letten en wat je eraan kunt doen.
1. Stemmingswisselingen
Het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen heeft een effect op neurotransmitters in de hersenen, waaronder serotonine (een chemische stof die jouw stemming stimuleert). Schommelingen in het oestrogeen kunnen het premenstrueel syndroom (PMS), Premenstruele Dysfore Stoornis (PMDD) of een sombere stemming veroorzaken tijdens de perimenopauze (de fase voordat de menstruatie volledig stopt) en tijdens de menopauze.
Wat te doen?
Als je je neerslachtig of angstig voelt en dit jouw dagelijkse leven aanzienlijk bemoeilijkt, kunnen veranderingen in dieet en levensstijl, zoals meer bewegen, minder alcohol drinken en stoppen met roken, kruidenmiddelen (zoals sint-janskruid) en hormoonvervangingstherapie (HRT), als je perimenopauzaal of menopauzaal bent, jouw stemming verbeteren. Het bijhouden van een symptomendagboek kan je en jouw arts ook helpen bepalen of hormonale veranderingen de oorzaak van jouw klachten kunnen zijn.
Lees ook: Depressiviteit rondom je menstruatie: wellicht is het PMS of PMDD?
2. Zware of pijnlijke menstruatie
Als dit gepaard gaat met andere symptomen, zoals buikpijn, vaak moeten plassen, lage rugpijn, constipatie en pijnlijke geslachtsgemeenschap, dan heb je mogelijk vleesbomen (myomen of fibromen). Fibromen zijn niet-kankerachtige gezwellen die zich in of rond de baarmoeder ontwikkelen. De precieze oorzaak is onbekend, maar men denkt dat ze worden gestimuleerd door oestrogeen, terwijl een familiegeschiedenis (genetische aanleg) ook jouw risico kan verhogen.
Wat te doen?
Als je last hebt van de symptomen, raadpleeg dan een huisarts of gynaecoloog die je medicijnen kan voorschrijven om de vleesbomen te verkleinen. In ernstige gevallen of als medicatie het probleem niet oplost, kan een poliklinische operatie bij SHE. Health Clinics worden overwogen om ze te verwijderen.
Lees ook: Welke vrouwen hebben risico op vleesbomen?
3. Laag libido
Een laag libido komt vooral voor bij vrouwen die door de perimenopauze of menopauze gaan als gevolg van dalende niveaus van oestrogeen en testosteron (hoewel bekend als een mannelijk hormoon, hebben vrouwen ook testosteron). Andere symptomen van de menopauze, zoals nachtelijk zweten, vermoeidheid, een slecht humeur en angst, kunnen ook een invloed hebben op jouw seksleven.
Lees ook: Wat zijn de oorzaken van een laag libido bij vrouwen?
Wat te doen?
Als je door de menopauze gaat, wil je misschien een deskundige op het gebied van vrouwengezondheid bij SHE. Health Clinics raadplegen over het proberen van testosteron als onderdeel van je hormoon vervangende therapie. Dit kan jouw libido verbeteren en jouw humeur en energieniveau een impuls geven. Het wordt in zeer lage doses toegediend in de vorm van een gel of pleister die op de huid wordt aangebracht.
Lees ook: 14 feiten en fabels over libido.
4. Slapeloosheid en slaap van slechte kwaliteit
Tijdens de perimenopauze en de menopauze produceren de eierstokken geleidelijk minder oestrogeen en progesteron, dat de slaap bevordert. Het dalende oestrogeenniveau kan ook bijdragen tot nachtelijk zweten dat jouw slaap verstoort en bijdraagt tot vermoeidheid en gebrek aan energie.
Wat te doen?
De eerste stap is het stellen van een juiste diagnose. Als je in de perimenopauze of menopauze zit, bespreek dan met jouw arts of gynaecoloog de voordelen van hormoonvervangende therapie, zodat de niveaus van oestrogeen en progestageen kunnen worden herstelt. Je kunt ook praktische dingen doen om jouw slaap te verbeteren, zoals katoenen nachtkleding dragen, naakt slapen, tussen katoenen lakens slapen, jouw slaapkamer koel en zo donker mogelijk houden, lichaamsbeweging nemen en het gebruik van alcohol en cafeïne verminderen.
Lees ook: Hoe slaap je jezelf gezond?
5. Onverklaarbare gewichtstoename
Een aantal hormoongerelateerde aandoeningen kan gewichtstoename veroorzaken, waaronder een langzame schildklier (wanneer jouw schildklier niet genoeg schildklierhormonen produceert die de stofwisseling regelen), polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) (een hormoongerelateerd probleem dat kleine cysten op de eierstokken veroorzaakt) en de menopauze (die hormonale veranderingen tot gevolg heeft waardoor je eerder gewicht rond jouw buik kunt aankomen).
Wat te doen?
Als je een onverklaarbare gewichtstoename hebt, zonder verandering in dieet of lichaamsbeweging, kan het raadzaam zijn een deskundige op het gebied van de gezondheid van vrouwen te raadplegen om na te gaan of er sprake is van aandoeningen zoals schildklierproblemen of cystes op de eierstokken (PCOS). Als je in de menopauze komt, kun je de voordelen van HRT (hormone replacement therapy) met jouw arts bespreken. Sommige vrouwen denken dat HRT gewichtstoename veroorzaakt, maar er is geen bewijs dat dit ondersteunt.
Lees ook: Wat zijn de 6 hormonen die gewichtstoename veroorzaken?
6. Huidproblemen
Chronische acne bij volwassenen kan een teken zijn van lage niveaus van oestrogeen en progesteron en hoge niveaus van androgene hormonen en kan ook wijzen op polycysteus ovariumsyndroom (PCOS). Ook hormonale onevenwichtigheden tijdens de zwangerschap of de menopauze kunnen een jeukende huid veroorzaken, terwijl een droge huid een symptoom is van de menopauze of schildklierproblemen. Daarnaast kan een hormonale disbalans het donkerder worden van de huid veroorzaken; vooral langs de halsplooien, in de liezen en onder de borsten.
Wat te doen?
Als je denkt dat een aanhoudend huidprobleem wordt veroorzaakt door een hormonale balans, dan kun je bij SHE Health Clinics een deskundige op het gebied van vrouwengezondheid raadplegen om het onderliggende probleem te diagnosticeren en te behandelen.
Lees ook: 15 adviezen voor je hormoonbalans.
7. Vruchtbaarheidsproblemen
Hormonale onevenwichtigheid is een van de belangrijkste oorzaken van onvruchtbaarheid bij vrouwen en met veranderende hormoonspiegels daalt de vruchtbaarheid van een vrouw natuurlijk na de leeftijd van 35 jaar. Hoge niveaus van follikelstimulerend hormoon (FSH) kunnen de kansen van een vrouw om zwanger te worden verminderen, terwijl lage niveaus van luteïniserend hormoon (LH), dat de eierstokken stimuleert om een eicel vrij te geven en progesteron begint te produceren, ook vruchtbaarheidsproblemen kunnen veroorzaken. Overgewicht, ongezonde leefstijl, vervroegde menopauze en andere hormoongerelateerde aandoeningen zoals PCOS kunnen jouw vruchtbaarheid beïnvloeden.
Wat te doen?
Jouw huisarts of gynaecoloog kan een bloedonderzoek regelen om het FSH- en LH-gehalte te controleren en als je al een jaar probeert zwanger te worden, of minder lang als je ouder bent dan 35, dan kun je overwegen om bij SHE Health Clinics een gynaecoloog en/of fertiliteitsarts te bezoeken om een diagnose te stellen van een eventuele onderliggende oorzaak van jouw moeilijkheid om zwanger te worden.
Lees ook: Gewichtsafname vergroot kans op zwangerschap bij vrouwen met PCOS.
8. Hoofdpijn
Veel vrouwen hebben last van hoofdpijn als gevolg van hormonale veranderingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze.
Lees ook: Wat voor een hoofdpijn heb jij? Check het hier!
Wat te doen?
Het bijhouden van een symptomendagboek zal jou, en jouw behandelend arts, helpen de triggers van jouw hoofdpijn te identificeren. Het kan helpen om kleine, regelmatige tussendoortjes te eten en een regelmatig slaappatroon aan te houden. Als je regelmatig migraineaanvallen hebt, kan jouw arts je anti-migraine medicijnen voorschrijven of het nemen van de anticonceptiepil of HRT kan helpen.
Lees ook: Migraine rond menstruatie: meer terugkerende hoofdpijn en medicatiegebruik.
9. Zwakke botten
Dalende oestrogeenniveaus tijdens de perimenopauze en de menopauze kunnen botverlies en osteoporose veroorzaken.
Lees ook: Waarom kun je tijdens de menopauze meer last krijgen van botontkalking?
Wat te doen?
Vaak realiseren vrouwen zich niet dat ze broze botten hebben totdat ze een breuk oplopen. Daarom is het belangrijk om veranderingen in levensstijl aan te brengen om jouw botgezondheid te verbeteren zodra je de middelbare leeftijd bereikt en daarna. Gewichtdragende lichaamsbeweging, zoals hardlopen, tennissen of dansen, een gezond dieet met bronnen van calcium en extra vitamine D, en het nemen van HRT om de symptomen van de menopauze aan te pakken, kunnen allemaal gunstig zijn.
Lees ook: Wat zijn de behandelopties als je last hebt van osteoporose?
10. Vaginale droogheid
Vaginale droogheid wordt meestal veroorzaakt door een daling van het oestrogeenniveau, vooral tijdens de perimenopauze en de menopauze. Het slikken van de anticonceptiepil of antidepressiva kan ook de hormoonspiegels veranderen, waardoor het probleem ontstaat.
Wat te doen?
Praktische maatregelen zijn onder andere wassen met ongeparfumeerde zeep en het gebruik van glijmiddelen op waterbasis. Als jouw symptomen het gevolg zijn van de menopauze, dan zal HRT helpen door het oestrogeenniveau te verhogen.
Lees ook: Dít zijn de 12 meest voorkomende oorzaken van vaginale droogte.
Meer lezen over hormonen, gewicht en menstruatieklachten?
- SHE Health Clinics infopagina over menstruatieklachten.
- SHE Health Clinics gynaecologisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics infopagina schildklierklachten.
- SHE Health Clinics infopagina hormoonpoli.
- SHE Health Clinics infopagina PMDD.
- SHE Health Clinics infopagina PMS.
- SHE Health Clinics infopagina PCOS.
- SHE Health Clinics infopagina endometriose.
- SHE Health Clinics infopagina anticonceptie.
- SHE Health Clinics gynaecologische check-up.
- SHE Health Clinics infopagina hoofdpijn en migraine.
- SHE Health Clinics infopagina borstonderzoek.
- Alles wat je moet weten over menstruatie.
- Welke invloed hebben hormonen op je gewicht?
- Voedingsmiddelen die je oestrogeenspiegel verbeteren.
- 7 tips om jouw libido een boost te geven.
- Wat is het PreMenstrueel Syndroom (PMS)?
- Overgangsklachten: wel of geen hormoontherapie?
- Wat zijn symptomen en oorzaken van tekort aan oestrogeen en progestagenen?
- Hoe blijf je met een gezonde leefstijl hormonaal in balans?
- Wat zijn essentiële sporenelementen voor vrouwen?
- Wat is postmenopauzaal bloedverlies (PMB)?
- Waarom is migraine ernstiger tijdens de overgang?
- Spontaan je arm of pols gebroken? Wellicht komt het door botontkalking.
- Kan een glutenvrij dieet menstruatiepijn verlichten?
- Onderzoek van Apple en Harvard wijst op verband tussen PCOS, hartgezondheid, diabetes en andere ziekten.
- Wel of niet vrijen tijdens je menstruatie?
- Hoe herken je de symptomen van de schildklieraandoening ‘ziekte van Graves’?
- Wat iedere vrouw moet weten over PCOS.
- Dít zijn de symptomen die kunnen wijzen op een te snel werkende schildklier.
- Waarom heb je last van diarree tijdens je menstruatie?
- Gewichtsafname vergroot kans op zwangerschap bij vrouwen met PCOS.
- Hoe herken je een niet-alcoholische leververvetting?
- Kun je jouw eigen menstruatie opwekken?
- Overgewicht vergroot de kans op een miskraam en op geboorteafwijkingen.
- Heb jij een gezonde menstruatiecyclus?
- Wat zijn de symptomen, oorzaak en behandeling van de ziekte van Asherman?
- Oorzaken van osteoporose bij vrouwen.
- Wat is de schildklieraandoening ziekte van Hashimoto?
- Dít zijn de symptomen die kunnen wijzen op een te snel werkende schildklier.
- Hoe zwaarder je weegt na menopauze, hoe hoger risico op borstkanker.
- Vermindert de anticonceptiepil je levenskwaliteit?
- 18 feiten en fabels over de menstruatie.
- Verband tussen vitamine D-tekort en depressie bij vrouwen.
- Stop jij kankerverwekkende tampons in je vagina?
- 14 feiten en fabels over libido.
- Wat is de schildklieraandoening ziekte van Hashimoto?
- Menstruatiecup: het gezonde alternatief voor tampons.
- 10 handige tips voor een gezonde vagina.
- Migraine rond menstruatie: meer terugkerende hoofdpijn en medicatiegebruik.
- Wat zijn de 7 symptomen van hevig menstrueel bloedverlies?
- Neuroloog Bas Bloem wil z.s.m. verbod op chemische middelen die hersenziekte kunnen veroorzaken.
- 15 feiten en fabels over de overgang en menopauze.
- Wat is tamponziekte (Toxic Shock Syndrome)?
- 18 feiten en fabels over de anticonceptiepil.
- Welke behandelingen zijn er mogelijk als het niet lukt om zwanger te worden?
- Diagnose PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom) komt vaak voor.
- Hoe goed en veilig zijn menstruatiecups?
- 24 fabels en feiten over je vagina.
- RIVM: PFAS in voedsel en drinkwater overschrijdt gezondheidsnorm EFSA.
- Hoe kun je precies weten of je ovuleert?
- Zwangere cosmeticagebruikers hebben afwijkende hormoonspiegels.
- Wat gebeurt er allemaal met je vagina naarmate je ouder wordt?
- 28 opmerkelijke feiten over seks die je nog niet wist.
- Reeds 1.000+ meldingen menstruatiestoornis na vaccinatie.
- Verhoogd risico op vroege menopauze bij vrouwen met lage BMI.
- Last van gevoelige borsten, hevige menstruatie of hartpijn? Wellicht komt het door je vaccinatie!
- Niet ongesteld geworden? Dat kan komen door één van deze 11 oorzaken.
- Hoe behandel je vaginale schimmelinfectie.
- Vaginale droogheid: oorzaken en behandeling.
- Menstruatiecyclus beïnvloedt lichaam en geest, dus wat meer bewustzijn kan geen kwaad.
- Depressiviteit rondom je menstruatie: wellicht is het PMS of PMDD?
- 12 tips tegen menstruatiehonger.
- Symptomen en behandeling van PMDD.
- Wat zegt je menstruatiebloed over je gezondheid?
- Abnormale menstruatie? Dan is er sprake van een menstruatiestoornis!
- Hoe kun je precies weten of je ovuleert?
- 12 praktische tips tegen menstruatiepijn.
- Overgewicht of diabetes-2 door stress? Ja, dat kan!
- 15 adviezen voor je hormoonbalans.
- Wat voor een hoofdpijn heb jij? Check het hier!
- Hoe meer seks, hoe later je menopauze!
- 10 soloseks tips: déze dingen moet iedere vrouw weten over masturberen.
- Waarom heb je tijdens je menstruatie meer honger?
- Wat te doen bij heftige menstruatiepijn (Dysmenorroe)?
- Dít zijn de 14 beste superfoods voor je darmen.
- Waarom worden meisjes steeds eerder ongesteld en wat zijn de gevolgen?
- Relatie tussen eerste menstruatie en gezondheid hart van vrouwen.
- Welke voeding helpt tegen menstruatieklachten?
- Hoeveel glazen water moet je per dag drinken? Bereken het met deze formule.
- Zaden eten tegen menstruatieklachten (seed cycling). Helpt dat het echt?
- Niet ongesteld geworden? Dat kan komen door één van deze 11 oorzaken.
- Menstruatiepijn en nog 5 symptomen die kunnen wijzen op endometriose.
- Hoe herken je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?
- 8 gewoontes die eigenlijk niet zo goed zijn voor je vagina.
- Dit kun je het best eten om je vagina gezond te houden.
- Doorlopen met vaginale ongemakken is onnodig!
- Last van pijnlijke borsten? Dat kan híérdoor komen.
- Wat gebeurt er met je lichaam als je met de anticonceptiepil stopt?
- 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.
- Jonge meiden (12-20 jaar) spreekuur gynaecologie.
- 14 vragen over pijn bij het vrijen.
- 8 tips voor een beter seksleven.
- Moeite met klaarkomen? 10 tips voor een beter orgasme.
- Vrouwen lopen te lang door met hevig menstrueel bloedverlies.
- Wat zijn té grote schaamlippen en wat kun je er aan doen?
- Heftig bloedverlies tijdens de menstruatie: ‘Ik kan een frisdrankfles per dag vullen’.
- De invloed van hormoonverstorende chemicaliën op de reproductieve gezondheid van vrouwen.
- Hét verschil tussen migraine, hormonale migraine en menstruele migraine.
- Déze 10 symptomen moet je volgens een gynaecoloog nooit negeren.
Auteur: Redactie
Bronnen: SHE Health Clinics, Hormone Health, Healthline, MedicalNewsToday
