Enorme stijging prediabetes veroorzaakt nieuwe epidemie

13 mei 2024

Het aantal Nederlanders met een voorstadium van diabetes type 2 (prediabetes) is vele malen hoger dan tot nu toe gedacht. Uit nieuw onderzoek van de Universiteit van Maastricht blijkt dat de bloedsuikerspiegel van meer dan 1,4 miljoen Nederlanders verhoogd is. “Daardoor komt er een tsunami van diabetespatiënten aan!”.

In 2018 bleek nog dat ongeveer 1,1 miljoen mensen met prediabetes rondliepen. Dat aantal ligt inmiddels fors hoger. Van de Nederlanders tussen 40 en 75 jaar zou het nu al gaan om zo’n 1,4 miljoen gevallen met verhoogde bloedsuikerspiegel.

Het Diabetes Fonds noemt de nieuwe cijfers ‘alarmerend’. Mensen met een voorstadium van diabetes hebben namelijk negen keer zoveel risico om diabetes type 2 te krijgen, zo blijkt ook uit het onderzoek van de Universiteit van Maastricht.

Nu al krijgen bijna 1.000 mensen per maand de diagnose diabetes type 2. “Als je al jaren verhoogde bloedsuikerwaarden hebt, kan al blijvende schade ontstaan, bijvoorbeeld aan de bloedvaten”, stelt Diena Halbertsma, Directeur van het Diabetes Fonds. Bovendien verwacht ze ‘een tsunami’ van patiënten die daadwerkelijk diabetes krijgen.

Nooit eerder werd het aantal mensen met prediabetes zo precies gemeten. Onderzoekers van de Universiteit van Maastricht prikten van 9.000 Limburgers de bloedsuikerspiegel. Ook volgen ze deze groep al jaren om te zien of en wanneer ze diabetes type 2 krijgen.

“Op basis van ons onderzoek denken we dat de groep volwassen mensen met prediabetes nog veel groter is. We zien dat het risico groter is naarmate mensen ouder worden”, licht Miranda Schram, hoogleraar Diabetesepidemiologie, toe. Juist 75-plussers hebben vaker diabetes type 2. Bovendien sloegen kinderartsen recentelijk alarm dat ze fors meer kinderen en jongeren met een voorstadium zien.

Lees ook: Stijging aantal Nederlanders met overgewicht: ‘Verleiding ongezonde voeding te groot’.

Oorzaak prediabetes

Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van prediabetes, waaronder:

Overgewicht of obesitas: Overgewicht, vooral rond de buikstreek, is een belangrijke risicofactor voor prediabetes. Vetcellen kunnen de insulineresistentie verhogen, waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt.
Ongezond dieet: Het regelmatig consumeren van voedingsmiddelen die rijk zijn aan geraffineerde koolhydraten, toegevoegde suikers en verzadigde vetten kan het risico op prediabetes verhogen. Een dieet dat arm is aan vezels en voedingsstoffen kan ook bijdragen aan insulineresistentie.
Fysieke inactiviteit: Een sedentaire levensstijl kan de gevoeligheid voor insuline verminderen en het risico op prediabetes vergroten. Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het voorkomen van prediabetes.
Leeftijd: Het risico op prediabetes neemt toe naarmate mensen ouder worden. Dit kan te wijten zijn aan veranderingen in de stofwisseling en een afname van de spiermassa naarmate we ouder worden.
Familiegeschiedenis: Mensen met een familiegeschiedenis van diabetes hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van prediabetes en type 2 diabetes. Genetische factoren kunnen een rol spelen bij de gevoeligheid voor insuline en de regulatie van de bloedsuikerspiegel.
Ethnische achtergrond: Sommige etnische groepen, waaronder mensen van Afrikaanse, Aziatische, Latijns-Amerikaanse en inheemse afkomst, hebben een hoger risico op het ontwikkelen van prediabetes en type 2 diabetes.
Gestoorde glucosemetabolisme: Sommige medische aandoeningen, zoals polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), kunnen het risico op prediabetes verhogen door de normale werking van insuline te verstoren.

Echter, prediabetes veroorzaakt meestal geen symptomen, dus mensen kunnen het hebben zonder het te weten. Regelmatige controle van de bloedsuikerspiegel en gezonde levensstijlkeuzes kunnen helpen bij het voorkomen of vertragen van de progressie naar type 2 diabetes.

Lees ook: Hoe weet je of je diabetes type 2 aan het ontwikkelen bent?

Gezondheidsrisico’s prediabetes

De gezondheidsrisico’s die hierdoor ontstaan zijn onder andere:

Verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetes type 2: Aanhoudend hoge bloedsuikerspiegels kunnen leiden tot insulineresistentie en uiteindelijk diabetes type 2 als er niets aan gedaan wordt.
Schade aan bloedvaten en zenuwen: Hoge glucosewaarden in de bloedbaan kunnen de wanden van bloedvaten beschadigen en verharden (atherosclerose) en zenuwschade veroorzaken (neuropathie).
Verhoogd risico op hartaandoeningen en beroertes: De vaatschade door een hoge bloedsuikerspiegel verhoogt het risico op hartaandoeningen, hartaanvallen en beroertes.
Nierbeschadiging (nefropathie): Een te hoge suikerspiegel kan de nieren na verloop van tijd overbelasten en beschadigen, wat kan leiden tot nierziekte of nierfalen.
Problemen met zien en blindheid: Een hoge bloedsuikerspiegel kan de kleine bloedvaatjes in de ogen beschadigen, wat kan leiden tot zichtproblemen zoals diabetische retinopathie die kan leiden tot blindheid.
Trage genezing van snijwonden: Hoge glucose maakt het moeilijker voor het lichaam om wonden te genezen en infecties te bestrijden.
Verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer: Diverse wetenschappelijke onderzoeken leggen een verband tussen een chronisch hoge bloedsuikerspiegel en een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer.
Meer vermoeidheid en uitdroging: Hoge bloedsuikerwaarden kunnen symptomen veroorzaken als frequent urineren, verhoogde dorst, vermoeidheid en uitdroging.

Hoewel een enkele keer een hoge bloedsuikerspiegel misschien niet gevaarlijk is, kunnen chronisch verhoogde bloedsuiker waarden ernstige gevolgen hebben voor meerdere organen en systemen in het lichaam als ze niet goed worden beheerd. Het handhaven van een normale bloedsuikerspiegel is daarom cruciaal voor de algehele gezondheid.

Lees ook: Diabetes mellitus: wat zijn de risicofactoren?

Ongezonde leefstijl hoofdoorzaak toename prediabetes

De belangrijkste oorzaak van de enorme stijging is een ongezonde leefstijl, stelt hoogleraar diabetologie Hanno Pijl. “Het heeft te maken met onze voedselmarkt, de manier waarop we continu achter onszelf aanhollen op werk, chronische stress hebben, we bewegen te weinig, roken sigaretten, gebruiken alcohol.”

Als mensen met prediabetes gezonder gaan leven, kunnen ze ziekte voorkomen. Daarom heeft het Diabetes Fonds een test laten maken die het risico op diabetes type 2 kan voorspellen. “Gaat het om een hoog risico, adviseren we mensen naar de huisarts te gaan om hun bloedsuiker te laten prikken”, aldus Diena Halbertsma van het Diabetes Fonds.

Ook onderzoeken meerdere gezondheidsfondsen of het zin heeft om een bevolkingsonderzoek op te zetten. “Als je er vroeg bij bent, kun je schade voorkomen. Maar we moeten eerst weten wat we zouden vinden als we groepen mensen gaan prikken.”

Lees ook: Wat zijn de belangrijkste gezondheidstips voor vrouwen?

Hoe herken je prediabetes?

Dit de belangrijkste manieren om prediabetes te herkennen:

In de meeste gevallen geen duidelijke symptomen: Een van de lastige dingen van prediabetes is dat het vaak geen duidelijke symptomen heeft. Veel mensen hebben het zonder het te beseffen.
Vermoeidheid: Hoewel het geen duidelijk teken is, kan vermoeidheid soms een van de eerste symptomen van prediabetes zijn.
Bloedonderzoek: De belangrijkste manier om prediabetes vast te stellen is door middel van bloedtesten die een hoger bloedsuikergehalte dan normaal aantonen, maar nog niet hoog genoeg om te worden geclassificeerd als diabetes. Gebruikelijke tests zijn onder andere:
- Nuchtere bloedglucose: 100-125 mg/dL wijst op prediabetes.
- A1C: 5,7-6,4% wijst op prediabetes.
- Orale glucosetolerantietest: 140-199 mg/dL wijst op prediabetes.
Risicofactoren: Bepaalde factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van prediabetes, waaronder overgewicht/obesitas, een familiegeschiedenis met diabetes, ouder zijn dan 45 jaar, een inactieve levensstijl en een hoge bloeddruk of abnormale cholesterolwaarden.

Hoewel prediabetes vaak onopgemerkt blijft omdat er geen duidelijke symptomen zijn, kunnen routinematige bloedtests en het bewust zijn van risicofactoren zoals obesitas en familiegeschiedenis helpen om het vroeg op te sporen voordat het overgaat in type 2 diabetes. Als je prediabetes in een vroeg stadium ontdekt, kun je tijdig jouw levensstijl aanpassen om het tij te keren.

Lees ook: Preventieve zorg is belangrijk voor iedere vrouw!