Burn-out of de overgang? Zo merk je het verschil

15 januari 2023

Als je last hebt van een kort lontje, slecht slapen of concentratieproblemen koers je dan af op een burn-out of zit je in de overgang? Hormoonschommelingen beginnen ver voordat vrouwen zelf aan de overgang denken. Vandaar dat klachten vaak onterecht aan een burn-out worden toegeschreven. Zo zie je het verschil.

Het lijkt alsof alles je ineens te veel wordt. Je bent een werkende vrouw tussen de 45 en 60 jaar en hebt naast bovengenoemde klachten ook nog eens last van vermoeidheid en stemmingswisselingen. Dikke kans dat een huisarts of bedrijfsarts aan een burn-out denkt, net als de meeste vrouwen zelf overigens. Maar deze klachten kunnen ook worden veroorzaakt door hormoonschommelingen als gevolg van de overgang. Het onderscheid is vaak lastig te maken, zegt Dorenda van Dijken, gynaecoloog en voorzitter van de Dutch Menopause Society: “Door overgangsklachten – slecht slapen bijvoorbeeld – kun je werkstress minder goed hanteren, raak je vermoeid en eerder opgebrand. Het één hangt samen met het ander.“

Tel daarbij op dat het leven van veertigers overvol kan raken met een drukke werkweek, puberende kinderen die dwarsliggen en de mantelzorg voor ouder wordende ouders en het is niet zo vreemd dat zowel artsen als vrouwen zelf aan een burn-out denken. Je moet veel ballen in de lucht houden in een periode dat je lijf minder goed gaat functioneren door de hormoonveranderingen. Als je daar een tijdje mee doortobt, is het niet verwonderlijk dat je zelf op een gegeven moment ook aan een burn-out denkt. Hoe weet je of het om een burn-out of de overgang gaat?

Lees ook: Vanaf welke leeftijd kun je in de overgang komen?

Factor 1: In welke fase van je leven ben je?

De eerste bepalende factor is helder: mannen kunnen de optie ‘overgangsklachten’ gevoeglijk schrappen. De tweede aanwijzing – leeftijd – is wat minder zwart-wit. Als dertiger of zestiger is de kans groter dat het om een burn-out dan om overgangsklachten gaat, maar ben je als vrouw tussen de pakweg 40 en 60 jaar, dan zouden hormoonschommelingen de oorzaak kunnen zijn. Het moment dat de laatste menstruatie plaatsvindt, de menopauze, ligt weliswaar gemiddeld rond het 51ste levensjaar, maar al in de jaren ervoor kunnen de hormoonniveaus schommelingen vertonen. Van Dijken: “Overgangsklachten kunnen twee tot tien jaar duren. Ook als je nog geen opvliegers hebt en nog gewoon menstrueert.”

“Het is een misverstand dat de overgang niet is begonnen zolang je nog ongesteld wordt.’’

Factor 2: Wat verandert er allemaal?

Het kán een duidelijk signaal zijn: je huid wordt minder elastisch – je krijgt meer rimpels – en je haar wordt dunner. Van Dijken: “Je steunweefsel wordt slapper, waardoor je vaker blaasontsteking kunt krijgen. En de manier waarop je lichaam vet opslaat verandert; er ontwikkelt zich een buikje dat bijna niet weg is te krijgen, hoe hard je ook traint. Je figuur verandert van een peer in een appel.” Ook hier geldt: zie je nog niets van dergelijke veranderingen, dan wil dat niet zeggen dat de overgang nog niet is begonnen. “Ver voordat je het aan de buitenkant ziet, kan het veranderingsproces in je lichaam al begonnen zijn. Een van de eerste lichamelijke aanwijzingen die kan duiden op een beginnende overgang is vaak gewrichtspijn. Je staat ’s ochtends strammer op, krijgt het deksel niet zo makkelijk meer van de jampot gedraaid. Zeker wanneer dit gepaard gaat met slechter slapen en stemmingswisselingen moet je aan de overgang denken.”

Factor 3: Helpen hormonen?

Kom je met overgangsklachten in een burnout-traject terecht, dan is dat niet alleen een kostbare misser, maar ook nog eens een aanpak die vaak niet werkt. Vaak worden de klachten dan alleen maar erger. Vrouwen krijgen rust en soms ook antidepressiva voorgeschreven en de echte oorzaak – de hormoonveranderingen – wordt niet aangepakt.

Dat is misschien wel de duidelijkste aanwijzing: hoe voel je je wanneer je, eventueel onder begeleiding, aan de slag gaat met de hormoonbalans in je lijf?. “Alleen al de mogelijkheid dat het geen burn-out is, maar de overgang geeft vrouwen vaak weer lucht”. “Vrouwen zeggen vaak achteraf: had ik toen maar meer informatie gehad over de overgang, dan had ik me niet zo rot gevoeld”, zegt gynaecoloog Van Dijken.

Lees ook: Hormoonsuppletietherapie tijdens de overgang.

Kortom, bij twijfel: pak de hormonen aan. Met voeding, leefstijl aanpassingen, beweging en ontspanning kom je vaak een heel eind. Ook ziet Van Dijken vrouwen binnen enkele weken opknappen met hormoontherapie: “Na drie maanden voelen deze vrouwen zich als herboren. ‘Ik ben mezelf weer’, zeggen ze dan.” Helpt dit niet? Dan hebben de klachten meestal niet met de overgang te maken.

Lees ook: Overgangsklachten: wel of geen hormoontherapie?

Wat te doen?

Een derde van alle werkende vrouwen tussen de 45 en 60 jaar – zo’n één miljoen vrouwen – verzuimt regelmatig van het werk door overgangsklachten, bleek uit een groot onderzoek van het ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten. Zonde en vaak onnodig, zegt Van Dijken. Haar tips:

Bedenk dat de klachten door de overgang kunnen komen. Dit geldt zeker ook voor zorgverleners. Iedere arts zou zich bij deze leeftijdsgroep meteen moeten afvragen: “Kan de overgang een rol spelen?”
Maak het bespreekbaar. Uit Brits onderzoek blijkt dat vrouwen het moeilijk vinden om overgangsklachten te bespreken met een jonge, mannelijke leidinggevende. Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat het helpt als op de werkvloer begrip is voor de klachten.
Schaam je niet. Het is vreemd, vindt Van Dijken: “Als je slecht slaapt omdat je een baby hebt, heeft iedereen daar begrip voor. Maar als je wakker ligt vanwege nachtelijke zweetpartijen, is dat ineens een taboe.”
Denk in oplossingen. Soms is een kleine aanpassing op de werkvloer al voldoende om uitval te voorkomen.
Wees niet bang voor een hormoontherapie. Van Dijken: “Het is jammer dat nog steeds veel mensen denken dat je daar kanker van krijgt. Maar als je de anticonceptiepil slikt, krijg je meer hormonen binnen. In Nederland maakt 5 procent van alle vrouwen gebruik van hormoontherapie tijdens de overgang, in het buitenland is dat zelfs wel 25 tot 40 procent. Terwijl het effect enorm kan zijn. Vrouwen zeggen letterlijk tegen me: “Eindelijk is de zon weer gaan schijnen.’’

Lees ook: Overgangsklachten: niet te verwarren met een burn-out.

Behandeling overgangsklachten

Onze multidisciplinaire en complementaire aanpak bij SHE Health Clinics werkt voor het behandelen van overgangsklachten meestal het beste. Veelal een combinatie van gynaecologie, hormoonbehandeling, leefstijl, voeding, beweging, acupunctuur, ontspanning, massage en psychologie.

In Nederland en België laat slechts zo’n 5 procent van de vrouwen met overgangsklachten zich enige tijd behandelen met hormonen. Dat is het laagste percentage wereldwijd. In andere landen is dat wel 25 tot 40 procent.

Blijf niet met je klachten lopen en bezoek een menopauze therapeut of gynaecoloog bij SHE Health Clinics. Een behandeling is niet alleen belangrijk voor je gezondheid op de korte en de lange termijn, doch ook voor je functioneren in het dagelijks leven. In de overgangsfase gaan relatief vaak huwelijken kapot. Voorkom dat met een goede behandeling. En kom uit voor je klachten, haal het onderwerp bij jezelf uit de taboesfeer.

Lees ook: Wat zijn de 50 meest voorkomende overgangsklachten?

De overgang is bij iedere vrouw anders

Onthoud dat ieder vrouwenlichaam anders is. Maak je je zorgen over jouw (vroege of late) overgangsklachten? Dan kun je altijd langsgaan bij je huisarts of bij een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics. Al is het maar voor jouw gemoedsrust of om het juiste advies te krijgen. Ook voor psychologische hulp bij een burn-out kun je bij ons terecht.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog of overgangs-verpleegkundige? Neem dan rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over burn-out en stress?